Kısa vadeli dış yükümlülüklerde bilhassa pandemi periyodunda başlayan artış ivmesi geçen yıl sürat kesti. Lakin kamu ve özel dalı ile Türkiye’nin 2025 yılı boyunca 221,3 milyar dolar tutarında dış borç geri ödemesi ve başka yükümlülükleri karşılaması gerekiyor. Kurlardaki artış güçlenerek devam ederse, geri ödemelere ulusal para cinsinden ekstra yükler getirecek. Muhtemel kur şokları karşısında en büyük kur riskini ise 141,3 milyar dolarla stokun en büyük kısmının yükümlüsü konumundaki Türk özel bölümü üstlenmiş bulunuyor.
EN BÜYÜK YÜK ÖZEL SEKTÖRÜN
Merkez Bankası’nın açıkladığı bilgilere nazaran orjinal vadesine bakılmaksızın gelecek bir yıl içinde vadesi gelecek dış borç ve öbür yükümlülüklerinin toplam hacmi 2024 sonu prestijiyle 221 milyar 287 milyon dolar düzeyinde bulunuyor. Öteki deyişle Türkiye, 2025 yılı boyunca bu meblağda dış yükümlülüğü karşılayacak. Bu hacim, yurt dışında yerleşik kişi ve kurumlara olan dış borçlar, dış krediler ve mevduat üzere yükümlülükleri kapsıyor.
2025 yılı içinde vadesi dolacak kelam konusu yükümlülüklerin borçlu/yükümlü bazında dağılımında 141 milyar 307 milyon dolarla en büyük kısım bankalar, öbür finans kurumları ve gerçek kesim firmaları ile özel dala ilişkin. Bu da toplam ülke yükümlülüğünün yüzde 63,9’unu oluşturuyor. Özel dal yükümlülüklerinin 64 milyar 759 milyon doları özel bankalara, 3 milyar 862 milyon doları öbür özel finans kurumlarına; 72 milyar 686 milyon doları ise gerçek daldaki şirketlere ilişkin bulunuyor.
KAMUDAN 45,2 MİLYAR DOLARLIK İTFA
Türkiye’nin 2025 yılı boyunca karşılayacağı dış yükümlülüklerinin yüzde 20,4 oranındaki 45 milyar 205 milyon dolarlık bir kısmı de merkezi idare, lokal yönetimler, kamu bankaları ve KİT’ler toplamında kamu kesimine ilişkin bulunuyor.
Bunun da 36 milyar 712 milyon doları kamu bankaları, 824 milyon doları başka olmak üzere toplam 37 milyar 536 milyon dolarla büyük bölümünü kamu finans kurumlarının borç geri ödemeleri oluşturuyor.
Genel hükümetin 2025 yılının tümündeki yükümlülüğü 5 milyar 361 milyon doları merkezi idare, 1 milyar 40 milyon doları mahallî idarelere ilişkin olmak üzere toplam 6 milyar 401 milyon dolar seviyesinde. Genel hükümete ilişkin yükümlülük, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yurt dışında ihraç edilmiş borçlanma senetlerinden (eurobond) vadesi gelenler için yapılacak ödemeleri kapsıyor.
KİT’lerin bu yıl içinde vadesi gelen toplam yükümlülüğü de 1 milyar 268 milyon dolar düzeyinde bulunuyor.
Merkez Bankası’nın 2025 yılındaki yükümlülüğü ise 34 milyar 775 milyon dolar. Bu da yurt dışı yerleşiklerin Banka’daki mevduatlarından vadesi gelecek kısmı oluşturuyor ve toplam ülke yükümlülüğü içinde yüzde 15,7 hisseye sahip bulunuyor.
BANKALAR 43,9 MİLYAR DOLAR KREDİ ÖDEYECEK
Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, kamu ve özel bankalar 2025 yılında toplam 43 milyar 944 milyon dolarlık kredi geri ödemesi gerçekleştirecek. Türk bankacılık kesiminde yurt dışı yerleşiklere ilişkin 18 milyar 598 milyon dolarlık döviz tevdiat hesabı, 18 milyar 725 milyon dolarlık banka mevduatı ve 20 milyar 204 milyon dolarlık TL cinsi mevduatın vadesi de bu yıl içinde dolacak. Buna nazaran kamu ve özel dalı ile Türk bankacılık sisteminin 2025 yılı içinde karşılaması gereken toplam yükümlülük 101 milyar 471 milyon dolara ulaşıyor. İktisatta istikrarsızlık oluşmaması durumunda bu mevduatların büyük bölümünün yeni vade ile çevrilmesi bekleniyor.
Yine kamu ve özel kesim toplamında bankacılık dışı kesimlerin bu yılki 78 milyar 640 milyon dolarlık yükümlüğünün 55 milyar 169 milyon dolarını ithalat borçları, 4 milyar 641 milyon dolarını prefinansman ve peşin ihracat bedelleri olmak üzere 59 milyar 810 milyon dolarını ticari krediler; 18 milyar 830 milyon dolarını da öteki krediler oluşturuyor. Öteki kredilerin 16 milyar 704 milyon doları özel bölüme, 2 milyar 126 milyon doları kamuya ilişkin bulunuyor.
DOLAR/ TL’DE YENİ ZİRVE
Ekonomiye ait tenkitler ve isimli süreçler münasebetiyle iş dünyası ile hükümet ortasında gerginlik algısının damgasını vurduğu geçen hafta döviz kurları son süreç gününe yükselişle başladı. Dolar/TL paritesi 36,43 seviyesini görerek bir sefer daha rekor tazeledi. Paritedeki yükseliş eğilimi sürat kesmeden devam ediyor.
ABD dolarının öbür altı majör para ünitesi karşısındaki pahasını ölçen Dolar Endeksi (DXY) tarafında bir müddettir devam eden aşağı taraflı eğilim de haftanın son günü sonlu da olsa bilakis durum gözlendi. Perşembe günü 106,37 ile son iki ayın en düşük düzeyinde olan endeks, cuma günü 106,61’e yükseldi. Dolar endeksindeki aşağı taraflı eğilim sürecinde bunun dolar/TL tarafında satış baskısı yaratmadığı, paritenin yatay üst istikametli eğilimini sürdürdüğü dikkati çekiyor.
Gelişmekte olan ülke para üniteleri doların güç yitirmesi ile son periyotta yüklü olarak toparlanırken, TL’nin bu süreçte anılan ülke para ünitelerinin gerisinde bir performans sergilediği görülüyor. Geçen hafta dolar/TL paritesinde üst taraflı yaşanan kısmi hareketin devamının gelip gelmeyeceğini öngörmek için ise şimdi erken.
DÖVİZE ATAK YAŞANIR MI?
Ekonomide makas değişikliğine gidilen Haziran 2023’ten itibaren başlayan artırımlarla, “baskılı faiz” periyodunda yüzde 8,5’e kadar düşürülmüş olan Merkez Bankası siyaset faizi, Mart 2024 prestijiyle yüzde 50’ye kadar yükseltilmiş ve aralık ayına kadar bu seviyede tutulmuştu. Yükselen faizlerin tesiriyle piyasadaki fonlar cazip getirisi münasebetiyle yükle TL mevduata kayarken, dövize azalan talep kurları baskıladı. TÜFE bazında enflasyonun yüzde 44,38 olduğu 2024 yılında nominal getirisi bunun çok altında kalan dolar ve euro yatırımcısını gerçek olarak ziyana uğrattı.
Ekonomik aktivitede yavaşlama sinyalleri münasebetiyle artan beklentilerin de tesiriyle aralık ve ocakta toplam 500 baz puanlık indirimle siyaset faizini yüzde 45’e düşüren Merkez Bankası, şubat ayında faiz belirlemezken, bir sonraki toplantısını 6 Mart’ta yapacak. Yıllık toplantı sayısını 12’den 8’e indirmekle birlikte bankanın faiz indirimlerine devam edeceği bekleniyor.
Faizde indirim sürecinin TL mevduatın geçen yıl kazandığı cazibeyi azaltacağı, yeni rota arayışına girecek paranın yöneleceği adreslerden birinin de döviz olacağına işaret ediliyor. Tasarruf sahiplerinin uzun yıllardır beğenilen yatırım aracı olan döviz, ekonomik ve siyasi istikrarsızlık algısının arttığı durumlarda da altın ile birlikte inançlı liman olarak görülüyor. Dövize yönelişin yine artması ise kurlarda üst istikametli hareketi beraberinde getiriyor.
patronlardunyasi.com