65 yaş üstü nüfus 9 milyonu aştı, yaşlı yoksulluğu yüzde 24,2’ye ulaştı

Türkiye’de de, dünyada olduğu üzere yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı giderek artıyor. Hala görece genç olsa da nüfus projeksiyonları 2030’lu yıllardan itibaren “fırsat penceresi” olarak isimlendirilen genç yüklü nüfus yapısından çıkacak. İktisat idaresinin sıklıkla vurguladığı “nüfus yaşlanmadan zenginleşme” şimdi gerçekleşmedi.

65 YAŞ ÜSTÜ 9 MİLYONU GEÇTİ

TÜİK, 2024 yılı bilgilerinden oluşan “İstatistiklerde Yaşlılar” derlemesini yayımladı. Buna nazaran, 2019’da 7.6 milyon olan 65 yaş ve üzeri kişi sayısı, 2024 yılı itibariyle 9 milyon 112 bin bireye ulaştı. Toplam nüfus içindeki yaşlı kişi oranı da tekrar birebir yıl kıyaslamasına nazaran yüzde 9,1’den yüzde 10,6’ya yükseldi. İstatistiki olarak bayanlar erkeklerden daha uzun yaşıyor. Türkiye’de de 2024 itibariyle yaşlıların yüzde 55,4’ünü bayanlar oluşturuyor.

Hem ömür beklentisinin artışı, hem de doğurganlık suratının düşüşü nedeniyle Türkiye’de yaşlıların yükünün artışı da devam edecek. TÜİK ana senaryoya nazaran yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı 2030’de yüzde 13,5; 2040 yılında yüzde 17,9, 2060’ta ise yüzde 27’ye ulaşacak. Doğurganlıktaki süratli düşüş eğiliminin devam edeceğini varsayan başka senaryoya nazaran ise 2030’da yüzde 13,5, 2040’ta yüzde 18,2, 2060’da 28,8 oranında yaşlı kişi olacak.

HER 4 YAŞLIDAN 1’İ YOKSUL

Ekonomim’den Mehmet Kaya’nın haberine nazaran, 2024 sonu itibariyle yaşlıların yoksulluk oranı yüzde 24,2 olarak ölçüldü. Bu oran, 2 milyon 123 bin yaşlının yoksulluk altında yaşadığı manasına geliyor. Oransal değişimlerde 2018’e kadar bu oranda güzelleşme olsa da 2019’dan itibaren daima bir yükseliş eğilimi gözleniyor. Oranlardaki oynamalardan farklı olarak kıymetlendirilmesi gereken öge ise sayıdaki artış. Örneğin, 2015’te oran yüksek bir seviyede yüzde 34 iken yoksulluk meselesinin çözülmesi gereken yaşlı sayısı 1 milyon 864 bin kişiydi. TÜİK datalarında, Türkiye’de yaşlı yoksulluğunun genel yoksulluk oranıyla paralel seyrettiği de gözleniyor. Bu durum, çalıştığı periyotta düşük gelirli olarak çalışan kısımların yoksulluklarının yaşlılıkta da devam ettiği manasına geliyor.

İŞ GÜCÜNE İŞTİRAK YÜZDE 13

Yaşlıların işgücüne iştiraki 2019’da yüzde 12,0 iken, 2023 sonunda yüzde 12,2’ye ulaştı. TÜİK devirlik datalarına nazaran 2024 sonunda 65 yaş üstü şahısların işgücüne iştiraki yüzde 13 düzeyinde bulunuyor. Yıllık istatistiğin de buna yakın gerçekleşmesi bekleniyor. TÜİK İstatistiklerde Yaşlılar bültenine nazaran yaşlıların inşaat ve sanayi üzere görece fiziki çalışma gerektiren dallardaki sayısı da artıyor. 2021’de yaşlıların tarımda çalışma oranı yüzde 64,3 seviyesindeydi. Hizmetlerde çalışma oranı yüzde 27,3, endüstride çalışma oranı yüzde 6,3 ve inşaatta ise yüzde 2,1 düzeyindeydi. 2023 itibariyle fiilen çalışan yaşlı nüfusun yüzde 57,7’si tarımda, yüzde 32,1’i hizmetler, yüzde 7,3’ü sanayi, yüzde 2,8’i ise inşaat kesiminde çalışıyor.

“ENDÜSTRİ VE DEVLET YAŞLI NÜFUSA HAZIRLANMALI”

TEPAV Kalkınma Programı Yöneticisi Ekrem Cünedioğlu, 2080 itibariyle Türkiye’de yaşayan her 3 şahıstan birinin yaşlı olacağını hatırlatarak BM projeksiyonlarına nazaran nüfusu en süratli yaşlanan ülkelerden biri olduğumuzu vurguladı. Türkiye’deki süratli nüfus yaşlanmasının beklenen ömrün uzaması kadar doğurganlık suratındaki sert düşüşten kaynaklandığını belirten Cünedioğlu, yoksulluğu önlemedeki kıymetli ögelerden emeklilik ve toplumsal güvenlik açısından atılması gereken adımlar bulunduğunu anlattı.

Cünedioğlu, yaptığı değerlendirmede “Elbette ülkenin ekonomik dinamikleri açısında asıl sorun yaşlı nüfus bağımlılık oranının, yani 65+ yaş kümenin çalışma çağındaki ya da 15-64 yaş kümesindeki nüfusa oranının süratle artması. Şayet BM iddiaları tutarsa bu oran açısından 2055’te ABD’yi, 2066’da ise AB ortalamasını geçeceğiz. Bu da toplumsal güvenlik sistemi açısından önemli zorlukların bizi beklediğine işaret ediyor. Halbuki toplumsal güvenlik sistemimizin mevcut durumuna baktığımızda Mercer ve CFA Enstitüsü’nün birlikte yayımladığı Global Emeklilik Endeksi bize emeklilik sistemi açısında D harf notuna sahip olduğumuzu söylüyor. 48 ülke ortasında emeklilik sistemimin yeterliği açısından 45. sırada yer alıyoruz ve biraz daha zorlasak F alıp sınıfta kalacağız üzere bir durum var ortada” dedi.

KISIR DÖNGÜ RİSKİ

Düşük fiyatlı çalışmanın, düşük fiyatlı emeklilik ve yoksullukla sonuçlandığını vurgulayan Ekrem Cünedioğlu, hem bugünün emeklileri, hem de geleceğin emeklileri için “toplumsal bir mukaveleye muhtaçlık bulunduğunu” belirterek bir kısır döngü oluşabileceğinin altını çizdi. ABD ve Avrupa’da emeklilik yaşı yükseltme ve emeklilere yönelik fonların desteklenmesi yolunda tahliller geliştirdiğini belirten Cünedioğlu, “Türkiye’nin bunları uygulamak zorunda olduğu üzere bir sonuç çıkmıyor ortaya fakat yaşlanan nüfus sıkıntısını dikkate alarak hem işgücü piyasamızı hem de emeklilik sistemimizi süratlice planlamamız gerektiği kaçınılmaz bir gerçek. Öbür taraftan firmalarımızın da değişen tüketici profilini dikkate alarak kendi eserlerini ve bedel önermelerini gözden geçirmelerinde fayda var.” diye konuştu.

Yaşlıların gereksinim ve tüketimlerinin farklı olduğunu ve yaşlı nüfusundaki artışla bunların karşılanması gerektiğini belirten Cünedioğlu, sanayinin yanında hizmetler dalının de bu istikametteki eğilimleri gündemine alması ve hazırlanması gerektiğinin altını çizdi.

patronlardunyasi.com