Serbest bölge şirketleri ruhsat kaybetme riskiyle karşı karşıya, ihracatta milyar dolarlık düşüş uyarısı
Geçen yıl 28 milyar dolara yakın ihracat gerçekleştirilen hür bölgelerde faaliyet gösteren şirketler, ruhsatlarını kaybetme riski ile karşı karşıya. Hür bölgelerden yurtiçine ihraç kayıtlı olsa dahi yapılan satışları ocak ayı prestiji ile ithalat sayan Ticaret Bakanlığı, şirketlere 31 Mart’a kadar vakit tanıdı. Belirlenen mühlet sonunda geriye dönük süreçlerin incelenmesi sonucunda yurtiçine satış yapan şirketlerin yurtiçi istikametli ruhsatları iptal edilecek. Bunun hür bölgelerde faaliyet gösteren şirketlerin kapanması manasına geldiğini belirten bölge şirketlerinin temsilcileri, ihracat kayıtlı yapılan satışların istisna tutulmasını istiyor. Bilhassa dokumacılık ve hazır giysi üzere son yıllarda rekabet gücü kaybolan bölümlerde bu uygulamanın yeni kapanma ve istihdam çıkışlarını beraberinde getireceğini lisana getiren iş insanları, “Yurtdışına sat denildiğinde Türkiye’deki konfeksiyoncular ölüyor. Zira benden mal alamaz hale geliyor. Konfeksiyon kesimine Türkiye’den çık demek bu. Bu ayrıyeten ihracatın da düşmesine yol açacak. Çünkü geçen yıl bu biçimde 5 milyar dolara yakın yapılan ihracatın sıfırlanması manasına geliyor” tabirlerini kullanıyor.
31 MART’A KADAR MÜDDET VERİLDİ
Türkiye’de halihazırda 19 hür bölge ve bu bölgelerde faaliyet gösteren 3 bine yakın işletmede 2024 sonu prestijiyle 96 bini aşkın istihdam sağlanıyor. Özgür bölgelerde ticaret hacmi 2024’ün tamamında bir evvelki yıla nazaran yüzde 10 düşüşle 27 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu hacim yurtiçinden özgür bölgeye, hür bölgeden yurtdışına, yurtdışından özgür bölgeye ve özgür bölgeden yurtiçine olarak sıralanıyor. 2024’te 4 milyar 179 milyon dolar olan “serbest bölgelerden yurtdışına” satışlara yönelik yeni bir düzenleme geldi. Bölgelerde faaliyet gösteren şirketlere gönderilen yazıda artık direkt ihracatı artırmak gayesi ile bu özel alanlardan yurtiçine yapılan satışların ihracat sayılmayacağı, aksi hareket eden şirketlerin ruhsatının iptal edileceği bildirildi. Bunun için de 31 Mart 2025’e kadar müddet verildi. Sorun tam da bu noktada başlıyor çünkü bu tehdit ihracat kayıtlı satışları da kapsıyor. Yani hür bölgede faaliyet gösteren bir şirket Inditeks, Hugo Boss ya da öbür bir memleketler arası şirkete satış yapsa dahi bu ihracat sayılmayacak.
“DİR KAPSAMINDA YAPILAN İTHALAT KATİ İTHALAT DEĞİLDİR”
Konuyla ilgili açıklama yapan Yünsa Dış Ticaret Sorumlusu Fatih Işık Yakut, “Sıkıntımız yurt içinde kendi üreticilerimiz ile ilgili. Biz hür bölgeden malı çıkardığımızda ihracatımızı gerçekleştirmiş oluyoruz. Sonra Türkiye’deki dikici firmaya teslim etmek üzere yurtdışındaki firmaya malı faturalandırıyorum. Dikici firma, Dahilde Sürece Rejimi (DİR) kapsamında kumaşı çekip vergilerini teminata bağlıyor. Eser hazır olunca yurtdışına göndererek ihracat yapmış oluyor. Kumaşın ihracatını ben, kumaşın girdisinden grup elbise yaptığı kısmı da o saydırmış oluyor” dedi. Mağduriyet nerede oluşuyor? Yakut, bu durumu şöyle açıklıyor:
“Serbest bölgeden yapılan bu süreç bir ihracattır gerçek lakin hür bölgeden iç piyasadaki dikiciye bu malın çekilişi ise ithalat olarak görünüyor. Biz yaşadığımız bu mağduriyete istisna istiyoruz. Yeni devirde artık tamamı yurtdışına satış isteniyor. Bu kapsamda yurtdışına sat denildiğinde de Türkiye’deki konfeksiyoncular ölüyor. Zira benden mal alamaz hale geliyor.”
Yakut’un verdiği bilgilere nazaran şirketlere 31 Mart’a kadar mühlet verilmiş. 31 Mart’ta geriye dönük olarak süreçler incelenecek ve bu türlü bir satışın görülmesi halinde şirketlerin yurtiçine dönük ruhsatları iptal edilecek. Yakut, “Ben oradaki tesisi kapattığım vakit Türkiye’deki kumaşçılar benden kumaş alamayacak. Hür bölgelerden DİR kapsamında yapılan ithalatlar kati ithalat değildir. Alan insan bunu zati yurtdışı etmek zorundadır. Dolaylı ihracattır onun ismi. Direkt ihracat aramanıza gerek yok” sözlerini kullandı.
İKİ TARAFLI İHRACAT TEHLİKEDE
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, bu bahisten mağdur olan bir öteki şirket ise Rota Dış Ticaret. Şirketin Dış Ticaret Sorumlusu Ercan Göçer, düzenlemenin özgür bölgelere satışı da etkileyeceğini hasebiyle iki taraflı ihracatı tehlikeye attığını söyledi. Göçer, bu durumu şöyle açıkladı:“Büyük memleketler arası markalar ile çalışıyoruz. Fiyatta anlaştıktan sonra kumaşı yurtiçinden alıyorum. Yani bu satış bir ihracat olarak kayıtlara geçiyor” dedi. Geçen yıl bu formda yapılan satışlar 3,6 milyar dolara ulaşıyor.
Göçer, şöyle devam etti:
Yurt içi şirketlerin ihraç fiyatları ile yurtiçine verdikleri fiyat farklı, zira hem ihraç ettiği eserin teşvikini alır hem de KDV’siz sattığı için oradan da indirim yapmış olur. Bu halde eseri yüzde 20-25 iskonto ile alırız. Biz Türk menşeli mal alıyoruz. Firma bana ihraç ettiği eserlerin üretiminde kullandığı tüm eserlerin ithalatında da vergi iadesi alır. Buradaki kırılma noktalarından biri de bu. Kumaşçı bize neden ucuza veriyor zira hammaddelerin birçoklarını ithal ediyor. Bu kumaşçı için büyük avantaj. Bu da rekabetçiliğimizin negatif olduğu bir periyotta çok değerli. Çünkü Mısır’a, Fas’a, Bangladeş’e çok fazla sipariş kaptırıyoruz. Biz bunu engellemeye çalışırken bu türlü bir olayın çıkması dokumacılık ve hazır giysi bölümünü zora sokuyor. Benim kumaş aldığım şirketler birinci 500’deki firmalar. Onlar ihracat beyannamesi ile bana ihraç ediyorlar. Ben eseri süreksiz kabul ile alıp Türkiye’deki konfeksiyoncuya ihraç kaydı ile veriyorum. Konfeksiyoncu malı alırken 5100 ismi verilen ihraç kaydı kodu ile alıyor. Bu da ihraç kaydı ile yapılan satıştır. Esasen Bakanlık bunu sıkı bir halde denetim ediyor. Kumaşı mamul haline getirip ihraç etmezse büyük cezalar var. Burada kayıp çok büyük. Birincisi benim mal aldığım firma. Onlar bana mal satamayacak. İkincisi ben satış yapamayacağım benim yaptığım satışlar da ihracat o da artık olmayacak. Üçüncüsü de devlet kaybedecek. İhracat düşmüş olacak. Bunların tamamı görmezden geliniyor. Burada kaybeden devlet olacak, bunu bürokratlara anlatamıyoruz”
BASİT BİR SÜREÇ İLE MAKÛS NİYETLİ ŞİRKETLER AYRIŞTIRILABİLİR
Söktaş Dış Ticaret Sorumlusu Serap Akkaya, çalışma formlarının dolaylı ihracat olduğu bilgisini verdi. Yani şirket eserlerini ihraç kayıtlı olarak satıyor ve eserler öteki bir konfeksiyon firmasında mamul haline geldikten sonra yurtdışına gönderiliyor. Akkaya, yazıda özgür bölgelerin ruhunun bu olmadığına dikkat çekildiğini belirterek, “Serbest bölgelerden yalnızca direkt ihracat olmalı ve sen bunu yapamadığın için ben senin ruhsatına Türkiye istikametli olarak bloke koyacağım diyor. Bu, bizim üzere bu işi bilerek, mevzuatına ve iş disiplinine uygun olarak yapan firmalar için hem iş hem istihdam hem de yatırım kaybı demek. Bu, ihracatı da baltalayan bir sistem. Biz uzun yıllardır ihracat yapıyoruz. Yani süreksiz ithalat kapsamında 5100 kodu ile eserimiz çıkılıyor ve öbür tarafta gömlek olarak ihraç ediliyor. Bunların DİR kapsamında dokümanlarının kapatılması için gerekli tüm yasal doküman sağlanıyor, sunuluyor. Ülkeye döviz kazandırıyoruz. İhracatı artırıyoruz, yatırımcı çekiyoruz…” tabirlerini kullandı.
Akkaya, şöyle konuştu:
“Bu işi yanlış yollar ile yapanların önünün kesilmesini ve bizim üzere titizlikle yapan, hakkını veren firmaların ayrıştırılmasını istiyoruz. Buna istinaden de muafiyet istiyoruz. Çok kolay bir süreç ile bu ayrılabilir. Ben dolaylı ihracat yapıyorum. 5100’ı karşı taraf da raporla ya da bir kod ataması ile ayrıştırılabilir. Çok kolay hallolabilir. Esasen sistem 5100 ile çıkan tüm veriyi tutuyor.”
patronlardunyasi.com
