Aspendos Antik Kenti’ndeki kazılar, Roma villası, heykeller ve yeni meydanla tarihi yeniden şekillendiriyor

Milattanönce 10’nuncu yüzyılda biri büyük, biri küçük iki zirve üzerine Akalar tarafından kurulan Aspendos Antik Kenti, bugüne kadar yalnızca milattan sonra 160-180 yıllarında Romalı iki kardeş tarafından yaptırılarak kente armağan edilen Aspendos Antik Tiyatrosu ile tanınıyor, biliniyordu. Lakin Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başlattığı ‘Geleceğe Miras Projesi’ kapsamında yapılan 2025 hafriyatları, Aspendos’a ilişkin tarihi neredeyse baştan aşağı tekrar şekillendirdi.

‘BİZİ ÇOK HEYECANLANDIRDI’

Hürriyet’ten Salim Uzun’un haberine nazaran, arkeoloji dünyasını heyecanlandıran buluntuların ayrıntılarını, Pamfilya’nın en görkemli kentleri ortasında yer alan, tarihi ve hayat izleri yaklaşık 6 bin yıl öncesine dayanan Aspendos Antik Kenti’nin göbeğinde Hürriyet’e anlatan Hafriyat Lideri Doç. Dr. Mustafa Bilgin, “Bu tarihi alan bugüne kadar daima tiyatro ile anıldı. Lakin arkeolojik kazıların ivme kazanmasıyla karşımıza muazzam özelliklere sahip bir antik kent çıktı. Birinci basamaktaki hafriyatlarda kentin merkezi ve kamu binalarının olduğu alanla tiyatro ortasındaki kısımda 125 metrelik antik bir cadde keşfettik. Sonrasındaki buluntular ise bizi daha da heyecanlandırdı” dedi.

Aspendos için yeni bir süreç başladığını tabir eden Doç. Dr. Bilgin şöyle devam etti:

“Bu caddeye ilişkin ve daha evvel hiç bilinmeyen bir kapı da var. Bu kapı ile kontaklı anıtsal bir çeşme de bulduk. Hafriyatları bu alanda yoğunlaştırdığımızda Olympos’un baş yaradanı Zeus’un habercisi ve rablerin en süratlisi olarak bilinen Hermes’in heykeli karşımıza çıktı. Bu bölgede daha evvel Zeus ve Afrodit heykellerini de bulmuştuk. İddiamıza nazaran; bulduğumuz heykeller anıtsal kapı ve çeşmenin cephesini süslüyordu.

Hermes’in bulunduğu alanda, olasılıkla aşk ve hoşluk tanrıçası Aphrodite ile aşk ilahı Eros’a ilişkin birer baş daha ortaya çıkarıldı. Birebir alanda; mitolojide av, yabanî tabiat, yabanî hayvanlar ve tabiat tanrıçası olarak bilinen Artemis ile adaletin, istikrarın, mukadderatın ve intikamın sembolü olarak yorumlanan tanrıça Nemesis’e ilişkin gövde kesimleri da bulunmuştu. Hermes, çok kreatif bir eser. Usta bir sanatkarın elinden çıktığı aşikâr. Bu bölgedeki ender heykellerden biri. Geçtiğimiz hafta Aspendos’ta modüllü olarak ortaya çıkarılan Hermes heykeli, birleştirilerek tek modül haline getirildi.

Ancak son devirdeki hafriyatlarda bizi daha da heyecanlandıran gelişmeler oldu. Antik kentler, yılların getirdiği bir yıkıntıyı içinde barındırır. O yüzden biz hiçbir antik kenti o dönemki manzarası ile göremiyoruz. Aspendos ise M.S. 5’inci yüzyılın sonunda terk edilmiş üzere duruyor. Zira hafriyatları yaptıkça kente ilişkin yapıların kondisyonunun ne kadar güzel olduğunu görüyoruz. Yapıların kimi cepheleri tam ayakta. Birtakım dükkânlar 2’nci, 3’üncü kat düzeyinde sağlam. Bu kadar ayakta olan az örnekler var.

‘YENİ BİR MEYDAN BULUNDU’

Şu anda yalnızca Kültür ve Turizm Bakanlığı ile paylaştığımız çok özel mozaiklere ulaştık. Çok kaliteli ve incelikli eserler bunlar. Çok ses getirecek hususlar. Bir Roma villası bulduk ki 3’üncü kat düzeyinde sağlam. Yeni bir meydan ortaya çıkarıyoruz. Muazzam bir alan, sütunları yerli yerinde. Burası ayağa kalktığında yapıların içinde gezilebilecek, o devir bütün çizgileri ile gözünüzün önünde olacak. Yani Aspendos yalnızca tiyatrodan ibaret olmayacak.”

patronlardunyasi.com