İş kanunu ve kişisel verilerin korunması kanunu ışığında psikolojik testlerin sınırları ve çalışan hakları
Rusya’da patronların çalışanlarını psikiyatrik kontrole göndermesine ait düzenleme “ayrımcılık, ferdî hesaplaşma ya da çalışanı takım önünde itibarsızlaştırma” tartışmasına yol açarken, Türkiye’de durumun ne olduğu merak uyandırdı. Sabah’tan Başkan Yılmaz’ın haberine nazaran, Türkiye’de patron, çalışanlarını/çalışan adaylarını ruhsal teste gönderebilir mi? Çalışan/çalışan adayları ruhsal testi reddedebilir mi? Patronlar çalışan/çalışan adaylarına hangi testleri uygulayabilir? Ruhsal test için çalışanın isteğinin alınması mecburî mu? Test bilgileri işlenip, paylaşılabilir mi? Ruhsal test sonucu emekçiler tazminatsız işten çıkarılabilir mi? 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile İş Kanunu ışığında hususa ait tüm ayrıntılar…
İŞ’İN DOĞRUSU’nda… HANGİ TEST UYGULANABİLİR?
Çalışan/çalışan adayları hakkında bilgi toplama metotlarından biri de iş görüşmeleri ya da kontrat bağının devamında ruhsal testler, uyuşturucu ve alkol testleri, genetik, Covid-19/ PCR ve HIV/AIDS testleri uygulayabiliyor.
ÖNCELİKLİ MESLEK VAR MI?
Hava trafik kontrolörlüğü, itfaiyecilik, güvenlik görevliliği, askerlik üzere gerilim içeren yahut daima yalnız çalışıldığı için depresyona neden olma mümkünlüğü yüksek mesleklerde istihdam edilecekler yahut çalışanların ruhsal dayanıklılığını ölçmede patronlar bu testlere başvurabiliyor. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. unsuru ile çalışanın, alkollü olarak yahut uyuşturucu husus kullanarak iş yerine geldiği tarafında bir kuşku var ise yahut çalışan işyerinde bu unsurları kullanırken yakalanmış ise patronlar tarafından çalışanlara alkol ve uyuşturucu testi yaptırabilir.
ADAYIN İSTEĞİ ALINMALI MI?
Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nun 6. unsuru uyarınca, patronlar tarafından çalışan ve çalışan adaylarına kişilik testi yapılması ve ruhsal bilgi sonuçlarının işlenebilmesi fakat açık isteğe bağlı. Bu nedenle patronlar, çalışan ve çalışan adaylarını kişilik testinin usulü, maksadı ve kapsamı hakkında evvelce ayrıntılı olarak aydınlatmalı ve çalışan/ çalışan adaylarının açık isteklerini almalı.
ÇALIŞAN TESTİ REDDEBİLİR Mİ?
Çalışan/çalışan adaylarının psikoteknik testlerin yapılmasını reddetme hakları bulunuyor. Test yapılmasına olur verilmez ise patronlar tarafından çalışan adaylarına psikoteknik testler zorla yapılamaz.
HAKLI FESİH DOĞAR MI?
İşverenin emekçiyi sıhhat sebepleri ile işten çıkarması İş Kanunu’nun 25/1’inci unsuru ile düzenlenmekte. İşten çıkarma, ruhsal rahatsızlığın daima ve tedavisi olanaksız bir halde iş yapma konusunda mani teşkil etmesi şartında mümkün olabilir. Patron işten çıkarırsa kıdem tazminatını ödemek zorunda. Çalışan yaptığı iş yahut çalışma şartlarından ötürü sıhhat sorunu yaşar lakin patron gerekli tedbirleri almazsa, emekçi haklı fesih hakkını kullanabilir. Yargıtay kararları ortaya çıkan sıhhat sorunu ile personelin yaptığı iş ortasında bir bağ olması gerektiğini belirtiyor. Örneğin panik atak teşhisi konulduysa, bunun iş ve çalışma şartlarından ötürü oluşması gerekir.
İŞLEME HAKKI SINIRSIZ MI?
6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu ile İş Sıhhati ve Güvenliği Mevzuatı uyarınca personelin şahsî sıhhat bilgilerini sınırsız sürece hakkı yok. Hassas/özel nitelikli şahsî dataları hukuka ters işleyenler ve çalışana ayrımcı muamelede bulunulması halinde yaptırım uygulanır.
ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ VE AVRUPA KURULU NE DİYOR?
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından kabul edilen Şahsî Dataların Korunmasına Ait Uygulama Kodu’nun 6. hususunun 11. fıkrasında personelin teste karşı çıkabileceği açıkça tabir ediliyor. Bu nedenle çalışan adaylarının kişilik testine her vakit itiraz etme hakkının bulunduğu patronlarca unutulmamalı. Ruhsal testlerin, müracaata husus faaliyetle yakından ilgili olması gerektiği ve iç hukukun bu bahiste gerekli teminatları sağlaması gerektiği vurgulanıyor. Patron lakin ilgili şahısların temel hak ve özgürlüklerine ziyan vermemek kaydıyla legal menfaatine dayanarak data işleyebilir.
patronlardunyasi.com
