Bilim, Çin ve Rusya’nın “ölümsüzlüğe erişme” idealine hazır değil

Dünyada azalan doğum oranlarına ve iklim kriziyle şiddetlenmesi öngörülen global sıhhat meselelerine karşı insan vücudunu genç ve sağlıklı tutarak hayat müddetini uzatmanın kıymeti sık sık gündeme geliyor.

Şi ve Putin’in, İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 80’inci yılı münasebetiyle 3 Eylül’de Çin’in başşehri Pekin’de düzenlenen askeri geçit merasimi marjında kameralara yansıyan sohbeti, dünya kamuoyunun ilgisini bu problemin farklı bir boyutuna çekti. Çin’in devlet televizyonunda canlı yayımlanan sohbette Şi’nin tercümanının Rusça, “Geçmişte 70 yaşın üzerinde olmak enderdi ve artık ise 70’te hala çocuk olunduğu söyleniyor.” dediği duyuluyor.

Putin’in tercümanının ise “Biyoteknolojinin gelişmesiyle insan organları daima nakledilebilir ve beşerler daha da gençleşerek yaşayabilir hatta ölümsüzlüğe bile ulaşabilir.” formundaki tabirlerini Mandarin Çincesine çevirmesi mikrofona takılıyor. Şi’nin buna karşılık, “Tahminlere nazaran bu yüzyılda 150 yaşına kadar yaşama talihi da var.” karşılığını verdiği de tercümanın Rusçaya çevirmesiyle kayda geçiyor. Önderlerin sohbet sırasında mevzuyu gülerek tartıştığı görülse de Putin, sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamada, Şi ile organ naklindeki gelişmelerin insan hayatına tesirlerini değerlendirdiklerini doğruladı.

KÜRESEL MUHTAÇLIĞIN ÇOK GERİSİNDE

Şi ve Putin’in gündeme getirdiği bu ütopik kullanım alanı bir kenara, nakli yapılabilecek sağlıklı organlar son derece sonlu olduğu için nadiren gerçekleştirilebilen nakil süreçleri, şimdi asli vazifesini tam manasıyla yerine getiremiyor.

Dünya Sıhhat Örgütüne bağlı Global Organ Bağışı ve Nakli Gözlemevi’nin yayımladığı en son datalara nazaran, 2023’te 93 ülkede böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas ve ince bağırsak üzere organları içeren 172 bin 409 nakil yapıldı. Bu sayı, evvelki yıla kıyasla yüzde 9,5 artış manasına gelirken global organ nakli muhtaçlığının yüzde 10’unu dahi karşılayamadı.

Organlar ortasında nakli en sık yapılan böbrek için ise 2023’te 93 ülkedeki 111 bin 135 nakil ameliyatına rağmen tıpkı yılın sonunda 81 ülkede böbrek nakli bekleyen yaklaşık 400 bin kişi vardı. Üstelik bilgiler, organ nakli süreçlerinin sıklığının, ülkelerin gelir düzeylerine nazaran değişkenlik gösterdiğini de gözler önünde seriyor. Ülke bazında 2023’te organ nakli yapılan hasta sayısı sıralamasında ABD, İspanya, Portekiz, Belçika ve Kanada başı çekerken Küba, Nijerya, Kenya, Jamaika ve Etiyopya, listenin sonunda yer aldı.

Akut ve kronik organ yetmezliği yaşayan hastalar için en tesirli tedavi yolu kabul edilen organ nakli, bilimin son sürat tahlil aradığı kimi komplikasyonları da beraberinde getiriyor. ABD’deki Saint Louis Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu’ndan Prof. Mark Schnitzler, organ nakliyle insan ömrünü uzatmanın Şi ve Putin’in idealize ettiği halde olmayacağına dikkati çekti. Organ naklinin hayat kurtarıcı rol üstlendiğini fakat doğumda belirlenen varsayımı ömür müddetini geri kazandırmasının beklenmediğini vurgulayan Schnitzler, nakil sürecinden sonra hastanın bedeninin yeni organı reddetmemesi için kullanılan güçlü bağışıklık baskılayıcı ilaçlara işaret etti. Bu ilaçların, organ nakli teknolojisine yönelik araştırmalarda çaba edilen büyük bir sorun olduğunu belirten Schnitzler, “İhtiyacınız olmadıkça kullanmayı asla istemeyeceğiniz şeyler (ilaçlar). Bilim, şimdi bu sorunu çözmekten çok uzakta.” değerlendirmesinde bulundu.

İlaçlara ait meseleye karşılık bulunabilmesi için şimdi uzun vakit olduğunu savunan Schnitzler, o vakte dek bilimin laboratuvarda özel üretim organlar üzere farklı alternatiflere yönelebileceğini ancak yeniden bunun da epeyce uzak bir gaye olduğunu tabir etti.

SON GELİŞMELER

Komplikasyonları en aza indirgemeye yönelik çalışmaların yanı sıra insan donörlere duyulan muhtaçlığı azaltmak için hayvanlardan alınan yahut biyomühendislik eseri organların insan bedeniyle uyumlu hale getirilmesi üzere alternatifler üzerindeki araştırmalar devam ediyor.

Son yıllarda domuzlardan alınan kalp, böbrek ve karaciğer üzere organlar insanlara nakledilmiş olsa da canlı hastalarda yapılan bu cins nakillerin birçok haftalar yahut aylar içinde vefatla sonuçlandı. Ağustosta yayımlanan çalışmaya nazaran, geçen yıl bir prensip imza atan Çinli araştırmacılar, genetiği değiştirilmiş domuz akciğerini, beyin mevti gerçekleşmiş beşere nakletti.

İlaçlara karşın antikorların saldırısına uğrayarak önemli biçimde ziyan gören organ, canlılığını ve fonksiyonelliğini nakilden sonraki yalnızca 9 gün boyunca koruyabildi. Avustralya’da ise ağustosta bilim insanlarının 6 yıllık çalışmanın sonucunda damar, hudut, kıl folikülü ve bağışıklık hücrelerini barındıran “gerçek insan derisine en yakın modeli” laboratuvar ortamında geliştirdiği duyuruldu. Lakin şimdilik sürdürülebilirlikten çok uzak olan bu ve gibisi çalışmaların gelecekte de sonlu erişime ve yüksek maliyete sahip olacağı istikametinde telaşlar hakim.

patronlardunyasi.com