Akbank Başekonomisti Sarıkaya: 2026 için belirlenen yüzde 16 enflasyon hedefi makro koşullara göre ulaşılması zor

İstanbul Sanayi Odası (İSO) eylül ayı olağan meclis toplantısında 2026-2028 yıllarını kapsayan OVP masaya yatırılırken, Akbank Başekonomisti ve Ekonomik Araştırmalar Bölümü Başkanı Çağrı Sarıkaya konuya ait değerlendirmelerde bulundu. Hakan Güldağ moderatörlüğünde TEPAV Yöneticisi Dr. M.Coşkun Cangöz ile Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) Yöneticisi ve Başekonomisti Dr. Burcu Ünüvar’ın da yer aldığı panelde konuşan Sarıkaya, OVP programlarının içeriği, kapsamı ya da rakamsal gerçeklikleri ile ilgili olarak genel bir memnuniyetsizliğin olduğunu söylerken, “İddialı bir amaç koymakla ulaşılabilirlik ortasındaki dengeyi artık biraz kaybettik. O yüzden de her sene, bir sonraki seneye yahut iki sene sonrasına tek haneli kapasite maksadı koyan bir hale geldi” dedi.

“TEK BACAKLI BİR STRATEJİ İZLİYORUZ”

Son OVP’de, evvelki OVP’lere nazaran daha olumsuz bir görünüm olduğunu lisana getiren Sarıkaya, “Bir dezenflasyon stratejisi var. Ne var ki yüzde 60-65’lerde olan enflasyonu, iki yıldan evvel yüzde 44,5’e, bu sene tahminen 30’un biraz üstüne indirebileceğiz. Bu şu demek; enflasyon iki yıldır Merkez Bankası’nın çizdiği varsayım ya da amaç bandının bir ölçü üzerinde kalıyor. Bu bir siyaset tercihi” dedi. ‘Politika tercihi’ yorumunu biraz daha açan Sarıkaya, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in sık sık tekrarladığı, “Biz şok terapisi değil, yumuşak inişi tercih ediyoruz” vurgusuna atıfta bulunarak, “Burada büyüme momentumunu yüzde 3,5’lerin altında görmek istemeyen bir çerçeve var. Büsbütün tek bacaklı, Türk Lirası’nda gerçek değerlenmeye dayalı bir dezenflasyon stratejisi izliyoruz. Artık bunun sonuna geldik” tabirlerini kullandı. Enflasyondaki düşüşün, hiçbir vakit enflasyon raporlarında yahut OVP dokümanlarında görülen, arzulanan süratte gerçekleşmediğine işaret eden Sarıkaya, “Bu süratte gerçekleşmemesinin sebebi de bir politik tercih” diye konuştu.

Merkez Bankası’nın 2002’den bu yana görülmemiş yükseklikte bir gerçek faiz verdiğini hatırlatan Sarıkaya, şöyle devam etti: “Mali sıkılaşma geç geldi. Para siyasetini sıkarken maliye tarafını daha gevşek tuttuk. Artık otoriteler para siyasetini gevşetirken maliye tarafını biraz daha sıkarak bir istikrar gözetmeye çalışıyor. O istikrar bize enflasyon tarafında istediğimiz süratte bir güzelleşme getirmiyor.”

ASGARİ FİYATTA HESAPLAR KARIŞIK

“Enflasyonu daha süratli aşağı getirebilmemiz için daha kuvvetli bir soğumaya gereksinimimiz var” diyen Sarıkaya, “2026’ya gelirsek, enflasyonda yüzde 16 çok savlı bir maksat. Bu yılı yüzde 30-31 ortasında bitireceğiz. Buradan 16’ya düşmek, giderek zorlaşıyor. Üretici tarafı olarak 2024-25’te ne kadar canımız yandı, ne kadar feryat ettiysek, 2026 bundan daha sıkıntı olacak. Şayet yüzde 16’ye gidilecekse… Ancak doğal yüzde 16’ya gitmenin şartlarına makro olarak baktığımda ulaşılabilir görmüyorum” değerlendirmesini yaptı. Bu noktada minimum fiyat artışına da değinen Sarıkaya, minimum fiyatın açlık sonunun yüzde 22 altında olduğunu, muhtemelen de ocak ayı prestijiyle açlık hududu ve taban fiyat ortasındaki farkın yüzde 35’i aşacağını vurguladı. Sarıkaya, “Böyle bir durumda minimum fiyat bu sene başında yüzde 30 artmışken, gelecek sene yüzde 16’lık enflasyon gayesine gitmek için yüzde 30’un altında bir artışı otoriteler nasıl yapacak, bunu merak ediyorum. Yani diyelim ki minimum fiyat yüzde 25 artırıldı, yüzde 25 de yine değerleme oranı… O vakit nasıl olacak da enflasyonu yüzde 20’lerin altına çekebileceğiz? Hangi değişkenler bu yükü üstlenecek? ” yorumunda bulundu.

“TÜRKİYE İKTİSADI HİÇBİR VAKİT NET İHRACATLA BÜYÜMEDİ”

İhracatta yaşanan meşakkatleri pahalandıran Sarıkaya, “İhracatta niçin bu kadar serzeniş var? Zira biz 2022’de o denli optimist bir noktaya gelmişiz ki, ihracatın ulusal gelir içindeki hissesi yüzde 38 olmuş. Bizim tarihi olarak gördüğümüz tepe. Lakin o yıl net ihracatın büyümeye katkısına baktığımızda 0,9 puan. Neden? Zira en uygun ihracat yılımızda ithalatımız da tepe yapmış. Onun da ulusal gelir içindeki hissesi yüzde 42 olmuş. İhracat yapıyoruz fakat o bahsettiğimiz ithal bileşeni ve düşük katma kıymet her türlü bizi vuruyor. ‘Biz net ihracatla büyüyeceğiz’ sözlerini yanlışsız bulmuyorum. Hayır, hiçbir vakit Türkiye iktisadı net ihracatla büyümedi. Yüksek büyümenin olduğu her periyotta yurt içi talep itişli bir büyümemiz var” sözlerini kullandı.

“FİYATLAR 5 YILDA 6 KATINA ÇIKIYOR”

Enflasyondaki düşüşün sanayi bölümü ve hane halkı tarafından gereğince hissedilmemesine ait olarak da Sarıkaya, şu sözleri kullandı:

“Niye hissedilmiyor? Çok kolay. Enflasyon ve fiyatların artış oranından dolayı… Bizim 2001 krizinden sonraki beş yıllık süreçte yaptığımız uyarlamada fiyatlar 2002 yılından 2006’ya beş senede 100’den 300’e çıkmış. Yani o devrin dezenflasyonunda üç katına çıkmış fiyatlar. Bu periyot nasıl biliyor musunuz? Bu seneyi yüzde 29, gelecek seneyi de yüzde 19 alalım. Bu durumda 5 yılda 6 katına çıkıyor fiyatlar. Yani enflasyon bir sayı, o fiyatların artış suratını tabir ediyor. Fakat o artış suratı çok daha süratli aşağı gelmeli. Bunun için de bir politik bedel yahut üretim bedeli ödenecekse de bir an evvel ödenmeli. Yoksa bunun sonucunda şu olacak; Merkez Bankası faiz indirecek lakin faizleri indirirken makro ihtiyati siyasetleri sıkı tutmak zorunda kalacak. Yani Merkez Bankası faiz indirecek lakin o indirimin yararını ne şirketler ne bankacılık bölümü olarak görecek.”

“2018’DEKİ YÜZDE 3 BÜYÜME İLE BU YILKİ YÜZDE 3 TIPKI DEĞİL”

Ekonomim’den Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran, daha kısa müddetli dezenflasyon için daha fazla soğumaya muhtaçlık olduğuna işaret eden Sarıkaya, şu anda ‘bu kadar yüksek faize karşın iktisadın neden rakamsal olarak hala yüzde 4,8’lerde, yüzde 3,5’lerde büyüyor’ sorusunun değerli olduğunun altını çizdi. “2018 yılındaki yüzde 3 büyümemiz ile bu yılki yüzde 3 büyümemiz tıpkı değil” diyen Sarıkaya, “Çünkü gelir dağılımı bozuldu. Eşit olmayan bir dağılım var kesimler ortasında. Bu harcama tarafında da bu türlü. O tarafta da birinci yüzde 20’lik, yüzde 40’lık kesim toplam tüketimin yüzde 80’ini yapıyor. Mesela 90’lar konuşuldu. 90’larda bu türlü bir şey hissetmiyorduk. O vakit gelir dağılımı daha düzgündü” biçiminde yorumladı.

patronlardunyasi.com