KURGAN’dan gelen ‘riskli mükellef’ yazıları ticareti durma noktasına getirdi

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın vergide kaybı önlemek ve düzmece faturalı süreçlere dur demek için hayata geçirdiği yapay zeka tabanlı Kuruluş Gözetimli Tahlil Sistemi’nden (KURGAN) birinci bildirimler firmalara ve mali müşavirlere gitti, lakin ortalık karıştı.

Verileri anlık olarak tahlil eden KURGAN’ın radarına takılan birçok firmaya, şimdi resmi bir inceleme ya da raporlama olmadan ‘riskli mükellef’ bildirimi yapıldı. Yalnızca bu firmalara değil, sistemin riskli mükellef olarak tanımladığı firmanın müşterilerine de, bildirim giderek izah istendi. Hal bu türlü olunca hem firmalar hem de mali müşavirler ağır mesai yapmaya başladı.

Bazı firmalar, daha evvel alım yaptığı firmaya ait ‘riskli mükellef’ bildirimi alınca, kelam konusu firma ile ticari ilgilerini kesmeye başladı. Sistemin masuniyet karinesini ihlal ettiğini ve ticari bağlantılara ziyan verdiğini savunan kimi mükelleflerin de yargı yoluna gitmeye hazırlandığı öğrenildi.

FİRMALAR ZAN ALTINDA KALIYOR İDDİASI

Konuyla ilgili Ekonomim’den Merve Yiğitcan’a konuşan iş dünyası temsilcileri, kelam konusu KURGAN yazılarında firmaların tedarikçileri nezdinde düzmece evrak düzenlenmesi ihtimaline işaret edildiğini, bu durumun, yazının muhatabı pozisyonundaki firmaları dolaylı olarak zan altında bıraktığını belirtiyor. Bu gelişme karşısında firmaların, büyük bir tedirginlik içerisine girdiğini söyleyen dal temsilcileri, rastgele bir ön araştırma, resmi tebligat yahut somut bir tespit bulunmaksızın, yalnızca genel bir teze dayanılarak bu cins bir yazının gönderilmiş olmasının masuniyet karinesini ihlal ettiğini, ticari prestiji ve inancı zedelediğini, yanı sıra piyasa dinamiklerine darbe vurduğunu savunuyor.

Bir firma yetkilisi, kendilerine gelen KURGAN yazısında riskli olarak görüldüklerini, bir bildirimin de mal sattıkları müşterilerine ulaştığını ve onlardan alımlarına ait ayrıntılı izah istendiğini, müşterinin dönüp kendilerini, “Siz fatura mı satıyorsunuz” diyerek tenkit ettiğini söyledi. Firma yetkilisi, “Oysa tüm alımlarım ithal girdi, yurt içinden alımım olmadığından yapay zeka bunu güya naylon fatura kesiyormuşum üzere yorumlamış. Ticari olarak sıkıntı duruma düştük” tezinde bulundu.

UZMANLAR İKTİSAT GAZETESİ’NE DEĞERLENDİRDİ

KARTALOĞLU: NET RAPORLARLA BELİRLENMESİ GEREKİYOR

KURGAN sisteminin devreye alınmasıyla yaşanan süreci kıymetlendiren Türkiye Hür Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) Lideri Emre Kartaloğlu, burada temel emelin kayıt dışı iktisat ile çaba olduğunu, TÜRMOB olarak da bunun ardında olduklarını, lakin sistemin yasal altyapısının daha sağlam oluşturulması gerektiğini söz etti. “Türkiye’de uydurma fatura gerçeği var bu da kayıt dışı ekonomiyi besleyen temel ögelerden biri” diyen Kartaloğlu, “Kayıt dışı iktisat ile çaba edilmeli lakin tüm tabanlarının sağlam oluşturulması şart. Vergi Denetim Kurulu (VDK) bununla çaba manasında elini taşın altına koydu, bir risk de alıyor. Bunu kabul ediyoruz. Lakin bunun bütün yasal altyapılarının sağlam bir tabana oturtulması lazım. Şu anda uydurma fatura düzenleyici tespiti olan firmalar var. Lakin bunların net raporlarla belirlenmiş ve net katılaşmış olması gerekiyor. Düzenleyici tespitleri net yapılmalı. Bunlardan bir firma hasbelkader düzenleyici sınıfına girmiş, bir firma da bundan hasbel baht fatura aldıysa bu firmaların âlâ tahlil edilmesi gerekiyor. Örneğin ödemeler bankadan yapıldıysa, kantar fişleri varsa, sevk irsaliyesi varsa, bu malların taşındığına ait plaka takip sistemi ve HGS kayıtları varsa, otomatik ödeme talimatı ile bedel ödeniyorsa, çekle ödeniyorsa, bu mal yahut hizmet alınmadan yeni bir mal ve ya hizmet satışı olamayacaksa uydurma doküman kullanımından da bahsedilemez. Bu tahlillerin net yapılmış olması gerekiyor. VDK çok değerli bir adım atıyor, lakin yasal ve ikincil düzenlemeler manasında altyapısının kesinlikle yapılması gerekir” tabirlerini kullandı.

YİĞİTCAN: MAĞDUR FİRMALAR TÜZEL YOLLARA BAŞVURABİLİR

Konuya ait değerlendirmelerde bulunan Özgür Muhasebeci Mali Müşavir Ömer Sadi Yiğitcan, son günlerde, KURGAN tahlil sistemi ile gönderilen yazıların, iş dünyasında önemli tasa ve reaksiyona neden olduğunu söyledi.

KURGAN’dan gelen yazının, muhatabı pozisyonundaki firmaları dolaylı olarak zan altında bıraktığını kaydeden Yiğitcan, “Bu gelişme karşısında firmalar, haklı olarak büyük bir tedirginlik içerisinde. Bahse ait rastgele bir ön araştırma, resmi tebligat yahut somut bir tespit bulunmaksızın, yalnızca genel bir argümana dayanılarak bu çeşit bir yazının gönderilmiş olması, masumiyet karinesini ihlal ettiği üzere, firmaların ticari prestijini ve itimadının zedelenmesine yol açtığını, birebir vakitte piyasa dinamiklerine de darbe indirdiğini savundu. Rastgele bir firma hakkında kuşku oluşturulacaksa, bu kuşkunun kesinlikle somut kanıtlara, spesifik bir soruşturmaya yahut resmi bir tespite dayandırılması gerektiğini söyleyen Yiğitcan, “İtibar kaybı ve piyasa güvensizliği üzere geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurma riski yüksek olan bu yazılar, yönetim tarafından hemen ve resmen geri çekilmeli. Mağdur olan firmaların, prestijlerini ve haklarını korumak maksadıyla yönetim hakkında hata duyurusunda bulunma dahil olmak üzere tüm tüzel yollara başvurma hakları bulunuyor. Bu hak, hukuk devleti prensibinin doğal bir sonucudur” ifadelerini kullandı.

SAĞ: BU HALİYLE ÇOK HAKKANİYETLİ BULMUYORUM

KURGAN ile başlayan yeni devri anlatan İTO Mali Müşavirler Meslek Komitesi Meclis Üyesi Numan Sağ, yönetimin yeni sistem ile 400 bin mükellefi anlık incelemek istediğini kaydetti. Şu an Türkiye’de vergi incelemesi oranının yüzde 5,5 olduğunu, Maliye’nin bunu yüzde 35’e çıkarmak istediğini hatırlatan Sağ, “1 Ekim’den evvelki süreçler eski sistemle incelenecek. 1 Ekim’den itibaren de kuşkulu tespit edilen süreçler cari periyotta çağırılacak. Yani artık, ‘Ben bu faturayı bilmeden kullandım’ deme savı geçersiz olacak. O belgeyi kullandın kabul edecek. Pişmanlığı kaldırıyor. Bununla bir arada yüzde 50 olarak uygulanan vergi ziyan cezası 3 kat olarak kesilecek. Yanı sıra 3 ila 8 yıl mahpus cezası geliyor. Buna ait ikincil düzenlemeyi yeni yargı paketinde bekliyoruz” dedi. Sistemin altyapısının nasıl çalıştığını bilmediklerini, çok katmanlı vergilerin nasıl inceleneceğine ait hiçbir fikirleri olmadığını söyleyen Sağ, “Aynı vakitte sistem VDK tarafından yürütülüyor, olması gereken bizce Gelir Yönetimi Başkanlığı içinde olmasıydı. Bunu entegre etmeleri lazım” diye konuştu. Şu anda sistemin zorlandığını, beratların, beyannamelerin yüklenmesinden problemler olduğunu, her gün müşavirlerden yeni eklemeler istendiğini söyleyen Sağ, KURGAN sisteminin bu haliyle çok hakkaniyetli olduğunu sanmıyorum” dedi.

KURGAN BUGÜN PRESTİJİYLE DEVREDE

Kuruluş Gözetimli Tahlil Sistemi’nden (KURGAN) bugün devreye giriyor. Pekala sistem neler getiriyor?

– Mükelleflerin, “sahte belgeyi bilmeden kullandığına” yönelik vergisel değerlendirmelere son verilerek, dokümanın “bilerek” kullanıldığını temel alan bir yaklaşıma geçilecek. Böylelikle, geçersiz doküman kullanan mükelleflerin kıymetli kısmı hakkında artık “vergi kaçakçılığı” kapsamında süreç tesis edilecek ve üç kat vergi zayi cezası uygulanacak.

– Düzmece evrak kullanan mükelleflerden, kamu alacağını garantiye almak için teminat istenecek. Geçmişi nedeniyle geçersiz evrak kullanma tarafından riskli bulunanlar başta olmak üzere muhakkak kriterleri taşıyan mükellefler için önlem alınacak. Teminat gösteremeyen mükellefler için ihtiyati haciz uygulaması da gündeme gelecek.

– KURGAN mal ya da hizmet alım-satım süreçlerinin gerçek olup olmadığını risk skorlamasına bağlı olarak tahlil edecek. Kontrol takımları, riskli görülen mükelleflerin kapısını çalacak. Bu mükelleflerden, dokümanlara mevzu olan depolarındaki malları göstermesi, satmışsa evraklarını ibraz etmesi, üretimde kullanmışsa bu durumu kayıtlarıyla açıklaması istenecek.

– VDK grupları, mükelleflerin geçmiş devir süreçleri yanında cari periyot evraklarını yüklü olarak denetleyecek, kapanmış işletmeler yerine aktif firmalara yük verecek.

– Para hareketleri, yoklamalar, kaydi ve fiili envanter sayımlarıyla geçersiz evrak kullandığı kanıtlanan mükelleflere, kontrol yapılmadan direkt süreç tesis edilecek.

– Başkanlık, geçmişte düzmece doküman kullandığından şüphelenilen durumları da yazıyla mükellefe bildirecek. Böylelikle, mükellefe kayıtlarını düzeltme imkanı tanınacak.

– Düzmece doküman kullananlar yanında düzenleyenler de yakından takip edilecek.

– Geçersiz evrak düzenleyerek bu kabahati organize biçimde yürütenler araştırılacak ve mevzu “para aklama” boyutuyla ele alınacak.

patronlardunyasi.com