ABD’li albay, 1906’da Filistin’deki Şeria Nehri’nin suyunun satılması imtiyazını Osmanlı Sarayı’ndan alıp, Filistin-ABD arası ticarete başlamıştı

Burak ARTUNER

Filistin’in özgürlük sloganlarından biri “From the river to the sea, Palestine will be free” “Nehirden denize Filistin özgür olacak”tır. Bu slogandaki ırmak Şeria Irmağı, deniz Akdeniz’dir.

Şeria Irmağı’nın sularıyla dolu varillerin ABD’ye sevki sırasında yapılan merasimi gösteren bu fotoğraf 8 Aralık 1906 tarihli L’ILLUSTRATION mecmuasında yer aldı. Soldan 4’üncü kişi ABD’li yatırımcı Albay Clifford E. Nadaud.

Trump’tan bu hafta tüm dünyayı sarsan ve reaksiyon çeken açıklamalar geldi. Birincisinde “”ABD Gazze Şeridi’ni devralacak ve çalışacak. (Gazze’yi) sahipleneceğiz” dedi. Sonrasındaki açıklamasında ise “Orada (Gazze’de) biz bir yatırımcı olacağız” diyen Trump, Filistinlilerin yaşadıkları bölgeye geri dönüp, 10 yıl sonra tekrar oradan ayrıldıklarını görmek istemediğini belirtti.

Trump, bu açıklamasında daha evvelki açıklamasının da ardında olduğunu ima ederek, yapacakları yatırımla Gazze’nin kalkınacağını, maksadının bölgeye barış ve istikrar getirmek olduğunu savundu. Lakin gelen reaksiyonlar, bu projesine kimseyi inandıramadığını da gösterdi.

Şeria Irmağı’nın eski bir fotoğrafı.

Trump’ın son açıklamasındaki “Biz Gazze’de yatırımcı olacağız” sözleri bana Filistin’in suyunu 1906’da varilleyip ABD’de satan ABD’li müteşebbis albay Clifford’un ve Osmanlı sarayından aldığı imtiyazın öyküsünü hatırlattı.

ABD’li Albay Clifford Nadaud, Kentucky eyaletine bağlı Covington şehrindendi. Eyalet valisinin güvendiği yardımcılarından biriydi.

Hıristiyanlarca kutsal kabul edilen Şeria Nehri’nin suyunu satabilmek için İstanbul’da Osmanlı Sarayı nezdinde teşebbüslerde bulundu. Saraydan, Albay Clifford Nadaud’a müsaade çıktı. 1884-1915 yılları ortasında İstanbul merkezli Fransızca yayın yapan Moniteur Oriantel gazetesinde 11 Ekim 1906’da, New York Herald gazetesi kaynaklı bir haber yer aldı. Haberde, vaftizlerde ve öbür dini merasimlerde kullanılmak üzere Şeria Irmağı suları ile doldurulan varillerin Kudüs Patriği huzurunda ve Amerikan Konsolosluğu’nun nezaretinde mühürleneceği bildirildi.

Şeria Nehri’de Hıristiyanların gerçekleştirdiği bir vaftiz merasimi.

ÖZEL FIÇILAR GETİRİLDİ

Filistin’de İbranice yayın yapan Yahudiler’in gazetesi Hashkafa da 26 Kasım 1906’da çıkan haberde ise şu sözler yer aldı:

“Roş Aşana’da (Yahudi Yeni Yılı), Amerika’nın Kentucky eyaletine bağlı Covington kentinden Albay Clifford Nadaud kentimize geldi. Clifford Nadaud, o eyaletin valisinin takımının Albayıdır ve Ürdün Irmağı’ndan Hıristiyan dünyasına vaftiz çocukları ve Hıristiyan dininin öbür muhtaçlıkları için su sağlamak üzere kurduğu bir şirket ismine kentimize gelmiştir. Albay Nadaud, Ürdün’den dünyanın dört bir yanına su taşımak için kullanılacak özel fıçılar getirmiştir. Su, Amerikan konsolosluğunun mührüyle damgalanacak olan fıçılara doldurulmadan evvel kaynatılacaktır.”

Yeni Zelenda gazetesinde 21 Aralık 1906’da çıkan haber.

KÂR İÇİN SABIR İSTEDİ

Haberin devamında da şu değerlendirmeler yapıldı:

“ 1906 sonbaharında, büyük Kentucky eyaletinden bir işadamı Kutsal Topraklara bir vizyonla geldi: kutsal sulardan kutsal olmayan para kazanmak. Ürdün Irmağı’ndan suyla doldurulacak düzinelerce varil ile İsrail Topraklarına geldi. Sonuçta, İsa’nın vaftiz edildiği kaynaktan bir şişe su satın almak istemeyen var mı? (…) Clifford, Osmanlı idaresinden suyu alma müsaadesini aldı ve Kudüs’teki Amerikan konsolosluğu da su ihracatına damga vurmayı ve diplomatik onay vermeyi kabul etti. Hashkafa’nın muhabiri, ‘kurnaz işadamı’na, “Bunun âlâ bir çıkar sağlayacak büyük bir iş olacağına inanıyor musunuz efendim ?” diye sordu. ‘Yatırımcı’ Albay Clifford bu soruyu “Umarım… Eminim! Elbette!” diye cevapladı lakin sabırlı olmak gerektiğini vurgulayarak, şöyle devam etti: İki yahut üç yıl kâr olmadan geçecek ve bu mühlet zarfında çok fazla harcama yapacağız, lakin bundan sonra işletme, kendisine yatırım yapan şirketin lehine kâr elde edecek.”

YAHUDİ GAZETESİNDE SUDAN SONRA TOPRAK İMASI

Hashkafa gazetesindeki makale şöyle sona ererken, Yahudiler’in ilerideki hedeflerine ait de ipuçları veriyordu:

“Birkaç hafta evvel Ürdün Irmağı’nın sularını Hristiyanlara dini hedeflerle tedarik etmek üzere Ürdün Irmağı Su Şirketi için buraya gelen Amerika’dan Albay Clifford Nadaud işini bitirdi ve iki hafta içinde ülkesine dönecek,” diye bildirdi Hashkafa . “Burada bulunduğu mühlet boyunca Amerika’ya 30.000 kilogram Ürdün Irmağı suyu gönderdi. Her varil Ürdün Irmağı’ndan tren istasyonuna üç atın çektiği bir otomobille taşındı. (…) Eserinin potansiyel başarısıyla ilgili tekrar sorulduğunda teşebbüsçü, River Jordan Su Şirketi’nin ‘büyük bir iş’ olmasını umduğunu söyledi. Bu yeni teşebbüsün ‘büyük bir iş” olup olmadığını öğrenemedik lakin (…) ülkemiz altın, gümüş ve bedelli taşlar ihraç etmiyorsa, tahminen alternatif ihracatlarımız vardır, bunlardan biri de Hıristiyanlar için Ürdün sularıdır. Tahminen de yakında bir Yahudi şirketi, Diaspora’da yaşayan Musevilere İsrail toprağı tedarik etmeye başlayacaktır?”

Clifford’un teşebbüsü ABD’den dünyanın çabucak her köşesine yayıldı. Yeni Zelanda da bile haber oldu. 21 Aralık 1906’da bir Yeni Zelenda gazetesi bile bu teşebbüsü haberleştirdi.

Şeria Irmağı, 1967’den beri büsbütün İsrail’in denetiminde.

TARİHÇİLERE MİSYON DÜŞÜYOR

“Gazze’de yatırımcı olacağız” diyen Trump’tan 119 yıl evvel Filistin’e yatırım yapan birinci ABD’li teşebbüsçü Albay Clifford’un şirketinin akıbetinin ne olduğuna dair ise elimizde bir bilgi ve doküman bulunmuyor. Tahminen değerli tarihçilerimiz bu teşebbüsün akıbetine ait araştırmalar yaparlar.

ŞERİA IRMAĞI HIRİSTİYANLAR İÇİN NEDEN KUTSAL?

Şeria Irmağı, başka isimleriyle Ürdün yahut Erden Irmağı, Ortadoğu’da Ürdün Vadisi boyunca akan ve Lût Gölü’ne dökülür.. 251 kilometre uzunluğunda olan Şeria Irmağı, Hazreti İsa’nın Yahya tarafından vaftiz edildiğine inanılan ırmak olması Hıristiyanlıkta değerli bir hac merkezidir. İsrail işgali altındaki Batı Şeria Filistin toprağı sayılırken, ırmak 1967’den günümüze kadar büsbütün İsrail ordusunun denetimi altındadır.

patronlardunyasi.com