Ampute Nedir ve Hangi Durumlarda Gereklidir?
Ampute, bir kişinin vücudundaki bir uzvun kısmen veya tamamen cerrahi olarak uzaklaştırılması işlemidir. Bu prosedür genellikle sağlık sorunlarının ciddiyeti veya tedavi seçeneklerinin sınırlılığı nedeniyle uygulanır. Ampute işlemi, genellikle son çare olarak değerlendirilir ve hastanın yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlar.
En yaygın ampute nedenlerinden biri kazalar ve travmalardır. Örneğin, trafik kazaları, iş kazaları veya spor kazaları sonucunda uzuv kaybı yaşanabilir. Bu durumda, uzvun zarar görmesi veya iyileşememesi durumunda ampute gerekebilir. Hızlı müdahale genellikle hayat kurtarıcı olabilir ve cerrahi müdahale uzvun kaybını önlemek için yapılır.
Kronik Hastalıklar ve Tıbbi Komplikasyonlar
Bazı kronik hastalıklar veya tıbbi komplikasyonlar da ampute gerektirebilir. Örneğin, şeker hastalığı olan bir bireyde uzvun iyileşmeyen yarası veya kangren gelişimi sonucunda ampute kaçınılmaz olabilir. Benzer şekilde, dolaşım bozuklukları, kanser gibi durumlar da ampute gerektirebilecek tıbbi sebepler arasında yer alır.
Doğuştan Anomaliler ve Gelişimsel Bozukluklar
Doğuştan anomaliler veya gelişimsel bozukluklar da ampute gerektirebilir. Örneğin, doğuştan oluşan bir uzuv anomalisi veya çocukluk dönemindeki gelişimsel bir problem sonucunda fonksiyonel olmayan bir uzvun ampute edilmesi gerekebilir. Bu durumda, ampute işlemi, kişinin daha sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir.
Bazı durumlarda, uzvun korunmasına rağmen sürekli kronik ağrı veya hareket kısıtlılığı yaşanabilir. Bu durumda, hastanın yaşam kalitesini artırmak ve ağrıyı azaltmak amacıyla ampute operasyonu bir seçenek olarak değerlendirilebilir. Bu karar, hastanın genel sağlık durumu ve cerrahi müdahaleye vereceği yanıta bağlı olarak uzmanlar tarafından dikkatlice değerlendirilir.
Ampute işlemi, genellikle ciddi sağlık durumları veya yaşam kalitesini iyileştirmek için yapılan bir cerrahi müdahaledir. Her durumda, bu karar hastanın sağlık durumu, uzvun durumu ve alternatif tedavi seçenekleri göz önünde bulundurularak uzmanlar tarafından alınmalıdır.
Ampute Cerrahisi: Hangi Durumlarda Hayat Kurtarıcı Olabilir?
Ampute cerrahisi, genellikle trajik kazalar veya sağlık sorunları sonucu uzuv kaybı yaşayan bireyler için kritik bir çözüm sunar. Bu tür cerrahi müdahaleler, hayat kalitesini artırmak ve fonksiyonel bağımsızlığı yeniden kazandırmak amacıyla yapılır. Ancak ampute cerrahisinin hayat kurtarıcı olabileceği durumlar sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal etkileri de içerir.
Ampute cerrahisinin en yaygın kullanım alanlarından biri, ciddi fiziksel kazalar veya travmalar sonucu oluşan uzuv kayıplarıdır. Örneğin, iş kazaları, trafik kazaları veya doğal afetlerde meydana gelen yaralanmalar sonucunda uzuvların kaybedilmesi acil cerrahi müdahaleyi gerektirebilir. Bu durumda ampute cerrahisi, sağlıklı bir yaşam sürebilmek ve günlük aktivitelere devam edebilmek için hayati önem taşır.
Kanser veya diğer tümörler nedeniyle uzuv kaybı yaşayan bireyler de ampute cerrahisine başvurabilirler. Özellikle ileri evre kanserlerde veya agresif tümörlerin tedavisinde, uzuvun tamamen veya kısmen ampute edilmesi gerekebilir. Bu cerrahi müdahale, hastalığın ilerlemesini durdurmak veya yayılmasını önlemek için kritik bir adım olabilir.
Bazı nadir durumlarda, doğuştan gelen uzuv anomalileri nedeniyle bireylerin yaşam kalitesi ciddi şekilde etkilenebilir. Ampute cerrahisi, bu tür durumlarda fonksiyonel olarak daha sağlıklı ve aktif bir yaşam sürebilmelerini sağlamak amacıyla yapılabilir. Örneğin, doğuştan eksik bir uzvun protez ile tamamlanması veya ampute edilmesi gerekebilir.
Enfeksiyonlar veya derin yaralar bazen uzuvların kaybedilmesine neden olabilir. Özellikle şiddetli enfeksiyonlar sonucu uzuvun sağlıklı şekilde iyileşmesi mümkün olmayabilir ve ampute cerrahisi kaçınılmaz hale gelebilir. Bu durumda cerrahi müdahale, enfeksiyonun yayılmasını önlemek ve hastanın genel sağlığını korumak için hayati önem taşır.
Ampute cerrahisi, çeşitli nedenlerle uzuv kaybı yaşayan bireyler için yaşam kalitesini artırmak ve günlük aktivitelerine devam etmelerini sağlamak amacıyla kritik bir tedavi yöntemidir. Bu cerrahi müdahale, bireylerin fiziksel, psikolojik ve sosyal olarak yeniden adapte olmalarını sağlayarak, onların hayatlarını olumlu yönde etkileyebilir. Her durumda, cerrahi müdahale öncesinde detaylı bir değerlendirme yapılmalı ve hastanın özel ihtiyaçlarına göre tedavi planı oluşturulmalıdır.
Ampute Cerrahisinin Tarihçesi ve Gelişimi: İnsanlık İçin Bir Dönüm Noktası
Ampute cerrahisi, tıbbın ve teknolojinin insan hayatı üzerindeki etkisini en çarpıcı şekilde gösteren alanlardan biridir. Bu cerrahi disiplin, uzun ve zorlu bir gelişim sürecinden geçerek bugünkü modern haline gelmiştir.
Ampute cerrahisinin kökenleri, insanlık tarihi kadar eskidir. Antik çağlardan beri, savaşlarda ve kazalarda kaybedilen uzuvların tedavisi için çeşitli yöntemler denenmiştir. Eski Mısır ve Roma'da, amputasyonlar sıkça yapılmış ve bunların yönetimi hakkında belgeler bulunmaktadır. Ancak o dönemlerde cerrahi müdahalelerin steril olmaması ve anatomik bilginin eksikliği, ampute cerrahisinin gelişimini sınırlamıştır.
Orta Çağ boyunca, ampute cerrahisi oldukça sınırlı bir ilerleme göstermiştir. Cerrahlar, genellikle savaş sahalarında hızlı ve acı verici müdahaleler yapmışlardır. Yetersiz anestezi ve enfeksiyon riskleri, bu dönemde ampute cerrahisinin önünde büyük engeller olmuştur.
-
ve 19. yüzyıllarda, tıbbi bilimlerdeki ilerlemeler ampute cerrahisinin önünü açmıştır. Anestezi, sterilizasyon teknikleri ve daha iyi cerrahi aletlerin kullanımıyla birlikte, ampute cerrahisi daha güvenli hale gelmiştir. Bu dönemde, uzuv kayıplarının rehabilitasyonu için de yeni yöntemler geliştirilmiştir.
-
yüzyılın ortalarından itibaren, protez teknolojilerindeki hızlı ilerlemeler ampute cerrahisinin bir dönüm noktası olmuştur. Yapay uzuvlar, hastaların hayat kalitesini önemli ölçüde artırmış ve hareket kabiliyetlerini geri kazanmalarına yardımcı olmuştur. İleri cerrahi teknikler ve modern malzemelerin kullanımıyla, protezler artık daha işlevsel, konforlu ve estetik açıdan tatmin edici hale gelmiştir.
Bugün, ampute cerrahisi hala gelişmeye devam etmektedir. Biyoteknoloji, robotik cerrahi ve yapay zeka gibi yeni teknolojiler, ampute hastalarının tedavi ve rehabilitasyon süreçlerini daha da iyileştirmek için kullanılmaktadır. Gelecekte, kişiye özel tasarlanmış protezler ve cerrahi tekniklerin daha da ileri gitmesi beklenmektedir, bu da ampute cerrahisinin insan hayatındaki rolünü daha da önemli hale getirecektir.
Ampute cerrahisi, insanlık için sadece fiziksel rehabilitasyon sağlamakla kalmamış, aynı zamanda tıbbi teknolojinin ve bilimin insan yaşamına olan derin etkisini de göstermiştir. Bu alan, geçmişten günümüze kadar uzanan bir yolculukla, insanın güçlü iradesi ve bilimsel keşiflerin birleşimiyle şekillenmiştir.
Ampute Cerrahisi: Fiziksel Engeli Olan Bireyler İçin Yeni Bir Başlangıç
Ampute cerrahisi, fiziksel engeli olan bireyler için umut dolu bir çözüm sunan önemli bir cerrahi prosedürdür. Bu cerrahi müdahale, bireylerin yaşam kalitesini artırmak ve günlük yaşamlarını daha bağımsız bir şekilde sürdürebilmelerini sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Günümüzde, ampute cerrahisi teknolojisinin ilerlemesi ve cerrahi tekniklerin gelişimi sayesinde, ampute olan bireyler için sunulan seçenekler ve olanaklar oldukça genişlemiştir.
Ampute cerrahisindeki teknolojik ilerlemeler, protezlerin tasarımı ve işlevselliği üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Yeni nesil protezler, doğal hareket kabiliyetini maksimum düzeyde geri kazandırmak için tasarlanmıştır. Bu protezler, kullanıcılarına daha fazla konfor ve güvenlik sunarak, günlük aktivitelerini daha kolay bir şekilde yerine getirmelerine olanak tanır. Ayrıca, protez teknolojilerindeki sürekli yenilikler sayesinde, bireylerin spor yapma veya aktif yaşam tarzlarını sürdürmeleri de mümkün hale gelmiştir.
Ampute cerrahisi sonrası iyileşme süreci, bireylerin cerrahi müdahaleden sonra tekrar günlük yaşamlarına dönmelerini kolaylaştırmak için önemlidir. Bu süreç, cerrahi sonrası rehabilitasyon ve fizyoterapi ile desteklenerek, hastaların protezlerini kullanmayı öğrenmeleri ve adaptasyon sürecini tamamlamaları sağlanır. Rehabilitasyon sürecindeki profesyonel destek, bireylerin fiziksel olarak ve psikolojik olarak iyileşmelerini ve güçlenmelerini sağlar.
Ampute cerrahisi, bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde artıran bir faktördür. Bu cerrahi müdahale sayesinde, bireylerin özgüveni artar, sosyal hayata aktif olarak katılmaları kolaylaşır ve iş gücüne geri dönmeleri desteklenir. Ampute olan bireylerin yaşamlarında gözle görülür bir değişim yaratan bu cerrahi prosedür, modern tıbbın insan hayatına sunduğu önemli bir katkı olarak değerlendirilmektedir.
Ampute cerrahisi, teknolojinin ve tıbbın ilerlemesi sayesinde, fiziksel engeli olan bireyler için yeni bir başlangıç sunmaktadır. Bu cerrahi prosedür, bireylerin yaşam kalitesini artırarak, günlük yaşamlarını daha bağımsız bir şekilde sürdürebilmelerine olanak tanır. Ampute cerrahisi ile ilgili daha fazla bilgi edinmek veya bu konuda danışmanlık almak için uzman bir sağlık profesyoneline başvurmanız önemle tavsiye edilir.
Spor Yaralanmalarında Ampute Cerrahisinin Rolü ve Önemi
Spor, hayatımızın önemli bir parçasıdır ve birçok insan için sağlıklı bir yaşam tarzının temel taşıdır. Ancak, spor yaparken yaralanmalar kaçınılmaz bir durumdur ve bazen bu yaralanmalar ciddi sonuçlar doğurabilir. Özellikle sporcular arasında, ampute cerrahisinin rolü ve önemi giderek artmaktadır. Peki, bu cerrahi branş neden bu kadar önemlidir?
Spor yaparken yaşanan yaralanmalar, sadece fiziksel acıya neden olmakla kalmaz, aynı zamanda spor hayatını da derinden etkileyebilir. Örneğin, futbolcularda sıkça görülen diz veya ayak bileği yaralanmaları, sporcunun kariyerini sonlandırabilecek ciddiyette olabilir. İşte bu noktada, ampute cerrahisi devreye girer. Bu cerrahi disiplin, yaralanan uzvun kısmen veya tamamen ampute edilerek, sporcunun tekrar hayatına dönebilmesini sağlar. Modern ampute cerrahisi teknikleri, artık sporcunun performansını etkilemeyecek şekilde, mümkün olan en yüksek işlevselliği ve estetiği sağlamaktadır.
Ampute cerrahisinin yanı sıra, teknolojik gelişmeler de bu alanda önemli bir rol oynamaktadır. Yüksek teknoloji protezler ve rehabilitasyon programları, ampute olan sporcuların hayatlarını normale döndürmelerine yardımcı olur. Örneğin, gelişmiş karbon fiber protezler, sporcunun hareket kabiliyetini iyileştirirken, özel fizyoterapi programları da kas gücünü yeniden kazanmalarına destek olur.
Bir sporcu için, ampute olmak sadece fiziksel bir dönüşüm değil, aynı zamanda zihinsel ve duygusal bir süreçtir. Ampute cerrahisi, sadece fiziksel iyileşmeyi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda sporcuların psikolojik olarak da desteklenmesini sağlar. Bu süreçte, toplumun ve spor dünyasının desteği de büyük önem taşır. Sporcuların ampute olduktan sonra yeniden hayata tutunmaları için olumlu bir çevre oluşturulması, onların motivasyonunu artırır ve başarıya giden yolu açar.
Spor yaralanmaları hayatımızın bir gerçeği olsa da, ampute cerrahisi ve rehabilitasyon süreçleri sayesinde bu yaralanmaların olumsuz etkileri en aza indirilir. Sporcular için ampute cerrahisinin rolü, sadece iyileşme sürecini hızlandırmakla kalmaz, aynı zamanda onların spora olan tutkusunu ve hayata olan bağlılıklarını da canlı tutar. Bu nedenle, bu cerrahi disiplinin gelişimi ve yaygınlaşması, sporcular için umut verici bir geleceğin kapılarını aralamaktadır.
Modern Tıbbın Başarısı: Ampute Cerrahisiyle Yaşam Kalitesinin Artırılması
Ampute cerrahisi, teknolojinin ilerlemesiyle birlikte büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Gelişmiş protez teknolojileri ve cerrahi teknikler, hastaların normale daha yakın bir yaşam sürebilmelerine olanak tanır. Modern protezler, doğal hareket kabiliyeti sağlamak için tasarlanmıştır ve kullanıcıların günlük yaşamlarında daha az kısıtlama yaşamalarına yardımcı olur. Bu sayede, ampute olan bireylerin iş hayatına, spor yapmaya ve toplumsal etkinliklere katılımları artar.
Ampute cerrahisi sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik açıdan da büyük önem taşır. Bu süreçte psikolojik destek ve rehabilitasyon, hastaların ampute olmanın getirdiği duygusal zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olur. İyileşme süreci, sadece fiziksel olarak değil, mental olarak da desteklenmelidir. Bu, hastaların operasyon sonrası adaptasyon sürecini kolaylaştırır ve yaşamlarını yeniden kurmalarına yardımcı olur.
Ampute cerrahisi sonrası iyileşme süreci, operasyonun başarısı için kritik öneme sahiptir. Uzman sağlık profesyonelleri tarafından yönetilen bu süreç, hastaların protezlerini etkin bir şekilde kullanabilmesini ve günlük aktivitelerini sürdürebilmesini sağlar. Fizyoterapi ve rehabilitasyon programları, hastaların yeni hayatlarına uyum sağlamalarını kolaylaştırır ve onları güçlendirir.
Ampute cerrahisi, modern tıbbın başarı öykülerinden biridir ve bu alandaki ilerlemeler, hastaların yaşam kalitesini belirgin bir şekilde artırmıştır. Teknolojinin ve cerrahi tekniklerin ilerlemesiyle birlikte, ampute olan bireylerin hayatlarının normalleşmesi ve topluma entegrasyonu önemli ölçüde kolaylaşmıştır. Bu cerrahi müdahaleler, insanların sağlıkla dolu, aktif ve üretken bir yaşam sürmelerine yardımcı olur.
Ampute Cerrahisi Sonrası Psikolojik Destek ve Rehabilitasyonun Önemi
Ampute cerrahisi, birçok insan için hayatlarının dönüm noktalarından biri olabilir. Bu süreçte fiziksel iyileşmenin yanı sıra, psikolojik destek ve rehabilitasyonun önemi de büyüktür. Ampute olmak, kişinin hem fiziksel hem de duygusal açıdan büyük değişimler yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle, cerrahi müdahaleden sonra ruhsal destek ve rehabilitasyon sağlanması hayati bir önem taşır.
Ampute olan bireyler, genellikle fiziksel olarak kendilerini yeniden keşfetme sürecine girerler. Bu süreçte, vücutlarında meydana gelen kalıcı değişikliklerle baş etmek zorunda kalırlar. Bu durum, özgüvenlerini etkileyebilir ve depresyon, endişe gibi duygusal zorluklara neden olabilir. Psikolojik destek, bu duygusal dalgalanmalarla başa çıkmalarına yardımcı olabilir ve olumlu bir ruh halinin korunmasına katkı sağlayabilir.
Rehabilitasyon süreci, ampute olan bireyler için uzun ve dikkat gerektiren bir süreç olabilir. Bu süreç, sadece fiziksel terapi ve protez adaptasyonundan ibaret değildir. Psikologlar ve danışmanlar, hastaların duygusal ihtiyaçlarına yönelik destek sunarak bu süreci kolaylaştırabilirler. Hastaların yaşadıkları duygusal karmaşıklıkları anlamak ve onlara uygun destek sağlamak, rehabilitasyon sürecinin başarıyla tamamlanmasını sağlar.
Toplumsal kabul, ampute olan bireyler için oldukça önemlidir. Yaşadıkları fiziksel değişim sonucu sosyal çevrelerinde karşılaşabilecekleri olumsuz tutumlar, psikolojik olarak etkileyici olabilir. Bu nedenle, toplumun geniş kesimlerinin ampute bireylerin hayatlarını anlamaları ve desteklemeleri önemlidir. Bilinçlendirme çalışmaları ve eğitimler, toplumsal algının olumlu yönde değişmesine katkı sağlayabilir.
Ampute cerrahisi sonrası psikolojik destek ve rehabilitasyon, bireylerin sağlıklı bir şekilde adaptasyon sürecini geçirmelerini sağlar. Fiziksel iyileşmenin yanı sıra, duygusal iyileşme de büyük önem taşır. Bu desteklerin zamanında ve etkili bir şekilde sağlanması, ampute olan bireylerin yaşam kalitesini artırabilir ve kendilerine olan güvenlerini yeniden kazanmalarına yardımcı olabilir.
Ampute Cerrahisi: Teknolojik İlerlemeler ve Yeni Tedavi Yaklaşımları
Ampute cerrahisi, tıbbın en ileri alanlarından biridir ve son yıllarda teknolojik ilerlemelerle birlikte büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Bu alandaki yenilikler, ampute olan bireyler için hayat kalitesini artıran çeşitli tedavi yaklaşımları sunmaktadır.
Teknolojik gelişmeler sayesinde, biyonik protezler artık sadece birer alet değil, kullanıcıya en doğal hareketleri sağlayan gerçekten işlevsel uzuvlar haline gelmiştir. Yüksek hassasiyetli sensörler ve yapay zeka algoritmaları, protezlerin kullanıcıların beyin sinyallerini okuyarak istedikleri gibi hareket etmelerini sağlayacak şekilde tasarlanmasını sağlamaktadır. Bu sayede, ampute olan bireylerin günlük yaşamlarında bağımsızlıklarını artırması mümkün olmaktadır.
Son yıllarda gelişen 3D baskı teknolojisi, ampute cerrahisinde devrim yaratmıştır. Bu teknoloji sayesinde, hastaların anatomik yapısına en uygun özelleştirilmiş protezler üretilebilmektedir. Bu protezler, hem estetik hem de fonksiyonel olarak kişiye özel olarak tasarlanmakta ve üretilmektedir, bu da hastaların protezlerini daha rahat ve etkili bir şekilde kullanabilmesine olanak tanımaktadır.
Nöroprotezler, sinir sistemi ve protezler arasında köprü kurarak beyin sinyallerini doğrudan protezlere ileten implantlar olarak tanımlanabilir. Bu teknoloji, ampute olan bireylerin doğal bir şekilde protezlerini kontrol etmelerine imkan sağlamakta ve kullanımı daha doğal hale getirmektedir. Ayrıca, sinir yeniden bağlama operasyonları da bu alanda büyük bir ilerleme kaydetmiştir, bu sayede sinirlerin hasar görmüş bölgeleri yeniden yapılandırılarak protezlerin daha iyi kontrol edilmesi sağlanmaktadır.
Genetik mühendislik ve doku yenileme teknikleri, ampute cerrahisinde geleceğin potansiyel tedavi yöntemleri arasında yer almaktadır. Bu teknolojiler, ampute edilen uzuvların yeniden büyümesini veya laboratuvar ortamında insan dokularının yenilenmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu alandaki araştırmalar, ampute cerrahisinin sadece protezlerle sınırlı kalmayacak, aynı zamanda kaybedilen uzuvların doğal olarak yeniden oluşturulmasını mümkün kılacak yöntemleri geliştirmeyi hedeflemektedir.
Ampute cerrahisindeki bu teknolojik ilerlemeler, sadece hayatları değiştirmekle kalmayıp aynı zamanda ampute olan bireylerin topluma daha sağlam bir şekilde entegre olmalarını sağlamaktadır. Bu alandaki araştırmalar ve gelişmeler, gelecekte daha da büyük umutlar vaat etmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Ampute nedir ve hangi durumlarda gereklidir?
Ampute, bir kişinin bir uzvunun cerrahi olarak veya doğal bir nedenle kesilmesi anlamına gelir. Bu durum genellikle ciddi kazalar, doğuştan gelen hastalıklar veya ileri derecede enfekte olmuş uzuvlar için gereklidir.
Ampute olmanın psikolojik etkileri nelerdir ve nasıl başa çıkılır?
Ampute olmanın psikolojik etkileri ve başa çıkma yöntemleri hakkında bilgi. Amputasyon sonrası duygusal tepkiler normaldir ve destek almak önemlidir. Profesyonel yardım, rehabilitasyon sürecini kolaylaştırabilir ve yeni yaşam tarzına uyum sağlamada yardımcı olabilir.
Amputasyon cerrahisi nasıl bir süreçtir?
Amputasyon cerrahisi, bir uzuvun kısmen veya tamamen kesilmesi işlemidir. Bu süreç, genellikle uzuvun sağlığına ve ameliyat sonrası rehabilitasyon sürecine bağlı olarak değişir. Ameliyat sırasında uzman cerrahlar tarafından gerçekleştirilir ve genellikle lokal veya genel anestezi altında yapılır. Ameliyat sonrası iyileşme süreci, hastanın genel sağlık durumuna ve cerrahi girişimin türüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Ampute sonrası rehabilitasyon süreci nasıl işler?
Ampute sonrası rehabilitasyon süreci, bireyin kaybettiği uzvunun türüne ve sağlık durumuna göre kişiye özel olarak planlanır. Rehabilitasyon, protez kullanımı, fiziksel terapi, psikolojik destek ve sosyal adaptasyon süreçlerini içerir. Tedavi süreci, kişinin fonksiyonel bağımsızlığını kazanması ve günlük yaşam aktivitelerini sürdürebilmesini amaçlar.
Hangi sağlık sorunları ampute gerektirebilir?
Hangi sağlık sorunları ampute gerektirebilir? Bazı durumlarda, şiddetli doku hasarı, ilerleyici enfeksiyonlar veya kanser gibi durumlar, amputasyon gerektirebilir. Bu işlem, kişinin sağlığını korumak ve yaşam kalitesini iyileştirmek amacıyla yapılmaktadır.