Anayasa Mahkemesi’nden ‘alacaklının parasını faize ezdirmeyin’ kararı

Anayasa Mahkemesi, alacağın enflasyon karşısında uğradığı kıymet kaybının tazmin edilmemesinin hak ihlali olduğuna hükmetti. Mülkiyet ve tesirli müracaat hakkının ihlal edildiğine karar veren Mahkeme, faiz oranlarının paha kaybını karşılamadığını belirtti. Munzam ziyan davalarının da kâfi muhafaza sağlamadığına dikkat çekildi.

Anayasa Mahkemesi, alacakların enflasyon karşısında uğradığı kıymet kaybının tazmin edilmemesi nedeniyle mülkiyet hakkı ve tesirli müracaat hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Caner Şafak’ın kişisel başvurusu üzerine verilen ve pilot karar niteliği taşıyan bu karar, iç hukukta misal nitelikteki uyuşmazlıklara yönelik kapsamlı bir düzenleme muhtaçlığını gündeme getirdi. Müracaatçı Caner Şafak, 2010 yılında özel bir bankaya karşı açtığı icra takibi sonucu asıl alacağı 48 bin 854 TL olarak belirlenen bir borcun, itiraz süreçleri ve yargılamaların akabinde 2020 yılında 119 bin 114 TL olarak ödendiğini belirtti. Lakin geçen 10 yıllık müddette yasal faizin, alacağın bilhassa hiperenflasyon karşısındaki bedel kaybını karşılamadığına dikkat çekti. Bu münasebetle açtığı 100 bin TL’lik “munzam zarar” davası, tüketici mahkemesi ve sonrasında istinaf ile temyiz mercilerince reddedildi.

ETKİLİ HUKUK YOLU YOK

Anayasa Mahkemesi, mülkiyet hakkı ile irtibatlı olarak Anayasa’nın 40. hususunda düzenlenen tesirli müracaat hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme, devletin yalnızca kamu borçlarında değil, özel hukuk bireylerinin alacaklarında da adil dengeyi sağlama yükümlülüğü bulunduğunu vurguladı.

TBMM’YE YENİ KANUN ÖNERİSİ

Kararda, 3095 sayılı Yasal Faiz ve Temerrüt Faizine Ait Kanun’un, enflasyon karşısında alacakların gerçek pahasını müdafaa konusunda yetersiz kaldığı belirterek, TBMM’ye bu bahiste düzenleme yapması konusunda teklifte bulundu. Mevzuattaki faiz oranlarının, yıllık enflasyonun altında kaldığı ve bu nedenle “değer kaybını telafi etme kapasitesine sahip olmadığı” söz edildi.

Kararda, Türk Borçlar Kanunu’nun 122. hususuna dayalı olarak açılan munzam ziyan davalarının da aktif tahlil sunmadığına dikkat çekildi. Mahkeme, bu çeşit davalarda yüksek mahkemelerce geliştirilen içtihatların “istikrarsız” ve “belirsiz” olduğu, enflasyonun tek başına ziyanı ispat için kâfi görülmediği durumlarda alacaklının muhafazasız kaldığını vurguladı.

EMSAL KARAR EKLENDİ

AYM, daha evvel kamudan olan alacakların geç ödenmesine ait verdiği ANO İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti. kararını emsal olarak kullandı. Yüksek Mahkeme, alacağın geç ödenmesi nedeniyle enflasyon karşısında çok ve olağan dışı paha kaybına uğratılması, ödenen faiz fiyatına karşın alacağın paha kaybetmeye devam etmesi ve mahkemelerin somut ispat zaruriliği nedeniyle müracaatçının ziyanının giderilememesi durumunda, mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermişti.
AYM ayrıyeten kararında yıl yıl enflasyon oranlarına da yer vererek paha kaybının büyüklüğüne işaret etti. İşte AYM kararında yer verilen enflasyon oranları:

PİLOT KARAR NEDİR?

Anayasa Mahkemesi, bu kararında “pilot karar” tarzına başvurdu. Bu sistemle, benzeri hak ihlallerine yol açabilecek yapısal sorunun tahlili için yasama ve yargı organlarına sorumluluk yüklendi. Bu cins davalarda enflasyon tesirinin hukuk nizamında açık ve tesirli halde giderilmesini sağlayacak bir sistem oluşturulması istenmiş oldu. AYM kararı Resmi Gazete’de yayımlandı.

patronlardunyasi.com