Beyaz et sektöründe ihlaller de, cezalar da, şirketler de aynı

Gökmen Mert KURAL

AYNI MARKALAR TEKRAR EDEN CEZALAR

Türkiye’nin en büyük besin alanlarından biri olan beyaz et kesimi, yıllardır Rekabet Kurulu’nun radarında. 2009’da başlayan birinci büyük cezalar, 2024’te 1,2 milyar TL’lik yaptırımla devam etti. 2025’te ise 3,7 milyar TL ile tarihi bir rekor kırıldı. Dikkat cazibeli nokta ise, kesimdeki Lezita, Beypiliç, Keskinoğlu, Şenpiliç üzere dal devleri neredeyse her devirde birebir listelerde. Bu da “sistematik bir davranış biçimi” sorusunu akla getiriyor.

REKOR CEZA

13 firmaya toplam 3,7 milyar TL ceza.

Beypiliç, Bolez, Keskinoğlu, Lezita, Şenpiliç: Uzlaşma yolunu seçti, cezalarda %25 indirim aldı.

Banvit, Erpiliç, Gedik, Hastavuk üzere markalar da ihlal kapsamında.

Kurul ayrıyeten kesime “davranışsal tedbirler” getirdi: ileri tarihli fiyat listeleri yasaklandı, fiyat duyuruları eş vakitli olacak.

CEZALARIN CAYDIRICILIĞI TARTIŞMALI

Her ne kadar ceza fiyatları astronomik görünse de, “uzlaşma indirimi” uygulaması, yaptırımların caydırıcılığını tartışmalı hale getiriyor.

Bir yandan milyarlarca lira ceza kesiliyor, öteki yandan cezaların bir kısmı kısa yoldan hafifliyor. Bölüm temsilcileri bu durumu “rekabetin korunması” olarak görse de, kamuoyu açısından algı daha farklı: “Tüketici fiyatları düşecek mi?” sorusu hâlâ karşılıksız.

KÜRESEL ÖLÇEKTE KIYAS

Dünya besin devlerinde de rekabet ihlalleri gündeme geliyor.

Ancak fark şu: ABD ve AB’de bu cezalar sırf finansal yaptırım değil, birebir vakitte şirketlerin idare yapısına, raporlama sistemine ve iç kontrolüne dokunan ıslahatlara yol açıyor.

Türkiye’de ise ceza sonrası sürecin birebir ciddiyetle işletilip işletilmeyeceği soru işareti.

CEZALARIN OLUMLU VE OLUMSUZ TARAFI

Beyaz et bölümünde “tekrar eden cezalar” aslında iki taraflı bir tabloyu işaret ediyor:

Olumlu tarafı: Rekabet Kurulu piyasayı izliyor ve ihlalleri cezalandırıyor. Olumsuz tarafı: Birebir firmaların birebir ihlallerle tekrar tekrar gündeme gelmesi, kuralların alanda hakikaten uygulanıp uygulanmadığını sorgulatıyor.

OKU: Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek: Piyasa katılımcılarının ve reel sektörün enflasyon beklentileri iyileşiyor

MİLYARLARCA LİRALIK CEZALAR DİSİPLİNE EDECEK Mİ ?

Asıl sorun şu:

Türkiye’nin en temel besin kesimlerinden biri, milyarlarca liralık cezalarla mı disipline edilecek, yoksa esaslı bir rekabet kültürü inşa edilerek mi?

CEZALARIN MİLAT OLABİLMESİ NE BAĞLI ?

3,7 milyar liralık rekor ceza, bölümde bir milat olabilir. Lakin cezaların gerçek manada tesirli olabilmesi için:

Denetim düzeneğinin güçlendirilmesi, şeffaf fiyatlama kültürünün yerleşmesi, daima tekrar eden ihlallerin son bulması gerekiyor.

Aksi halde, beyaz et kesimi için bu cezalar bir “haber manşeti” olmaktan öteye gitmeyecek.

patronlardunyasi.com