Boeing 787 Air India faciasında anahtar soru: Yakıtı kim kesti ya da ne kesti? Kazanın ön raporu ve kokpit konuşmaları

Toplam 241 insanın vefatına yol açan Air India kazası soruşturmasında ön rapor ortaya çıktı ve iki motorun da kalkıştan saniyeler sonra bir saniye ortayla yakıtsız kaldığı ortaya çıktı.

Boeing 787 Dreamliner, 171 sefer sayılı uçağının iki motorunun yakıt denetim anahtarlarının kısa aralıklarla kapandığı, yakıtın çabucak kesildiği belirlendi. Pekala, pilotlar müdahale etmediğine nazaran bu sistem nasıl kapandı?

Bu, uçaktaki bir arıza zincirinin sonucu muydu? Elektrikle ilgili bir sorun mu çıkmıştı?

Daha onlarla soru karşılığını arıyor. Kazada yalnızca 1 kişi kurtulmuştu.

Rapora nazaran, kalkış ile kaza ortasında yaklaşık 30 saniye geçti. Hürriyet’ten Uğur Cebeci “Yakıt nasıl kesildi… İşte Air Indıa kazasının ön raporu ve kokpit konuşmaları” başlıklı yazı kaleme aldı.

İşte Cebeci’nin yazsının devamı:

Uçak kaydedilen en yüksek suratına ulaştığında, “Motor 1 ve Motor 2 yakıt kesme anahtarlarının bir saniye içinde birbiri arkasına çalışma pozisyonundan kesilmiş pozisyonuna geçtiği” belirtildi. Raporda, anahtarların uçuş sırasında nasıl kesme pozisyonuna geçebildiği belirtilmedi.

İŞTE KAZA ÖNCESİ AKIŞ

11:17- sabahı Air India Dremliner VT-ANB uçağı uçağı A1423 sefer sayılı uçuşla Yeni Delhi’den Ahmedabad’a indi.

Planlanan171 seferi için yolcularını aldı ve…

13:18:38 – Uçak Ahmedabad Havalimanı’nın 34 numaralı kapısından ayrıldı.

13:25 – Uçağın taksi müsaadesi istemesi üzerine hava trafik denetimi tarafından müsaade verildi.

13:26 – Uçak R4 taksi yolu üzerinden 23 numaralı piste taksi yaptı, geri döndü ve kalkış için sıraya girdi.

13:32 – Uçak yer denetiminden (ATC) kule denetimine transfer edildi.

13:37 – Hava Trafik Kontrolü’nden kalkış müsaadesi verildi.

13:37:37 – Uçak kalkışa geçti.

13:38:39 – Uçak havalandı; sensörler kalkışla uyumlu olarak hava moduna geçişi sağladı.

13:38:42 – Uçak 180 knot’lık (333 km) azamî sürate ulaştı. Çabucak akabinde motor 1 ve motor 2’nin yakıt kesme anahtarları bir saniye ortayla RUN’dan CUTOFF’a geçti. Yakıt beslemesi kesilince motor N1 ve N2 bedelleri düşmeye başladı. Kokpit ses kaydında (CVR) bir pilot ‘Neden kestiniz ?’ diye sordu. Oburu ise ‘Kesmedim’ diye yanıtladı.

Güvenlik kamerası imgeleri Ram Hava Türbinin (RAT) birinci tırmanış sırasında açıldığını gösteriyor. Uçak havalimanı etraf duvarını aşmadan evvel irtifa kaybetmeye başladı.

13:38:47 – Her iki motorun pahası asgarî rölanti zamanının altına düştü. RAT hidrolik pompası güç sağlamaya başladı.

13:38:52 – Motor 1 yakıt kesme anahtarı CUTOFF’dan RUN’a taşındı.

13:38:56 – Motor 2 yakıt kesme anahtarı CUTOFF’dan RUN’a geçti.

Uçuş sırasında RUN moduna geçildiğinde, FADEC sistemleri motoru yine ateşlemeye ve itme gücünü geri kazanmaya çalıştı. 1. Motorda geri kazanma belirtileri görüldü, lakin 2. Motorda tekraren yakıt verilmesine karşın dengeyi sağlayamadı.

13:39:05 – Pilotlar biri ‘MAYDAY MAYDAY MAYDAY’ davetini yaptı.

13:39:11 – Kayıtlardaki bilgi kaydı durdu.

Korkunç kaza meydana geldi. Uçak çaptığı yerleri yıktı, alev topuna döndü. Savlara nazaran bakımları yapılan uçakta rastgele önemli bir arıza yoktu. Pilotların eğitimleri kafiydi. Air India soruşturmanın yüklü olarak Hintli yetkililerce sürdürülmesini istedi. Lakin uçak ve motor imalatçıları ve farklı sivil havacılık otoriteleri soruşturmaya müdahil oldular. İmalatla ilgili bir sorun ihtimali ortaya çıksaydı bütün Boeing 787 uçaklarının en azından tıpkı yıllarda imal edilenlerinin uçuşları durdurulurdu. Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi FAA (Federal Aviation Adminstration) 787 operatörlerinin bu olay nedeniyle ek bir tedbir almalarına gerek olmadığını açıkladı. Bu durum gözleri daha çok Air India teknik bakımlarına, pilotlarına çevirdi. Soruşturma sonucu vakit alacak ve bu çok bilinmeyenli kazanın elbette bir gün gerçeği ortaya çıkacak.

KOKPİTTE KAMERALI ESER YASAK

Türk Hava Yolları uzun müddet evvel kokpitte kamera ya da fotoğraf makinesi kullanımını yasaklamıştı. Sık sık uçuş sırasında çekilmiş dış ya da kokpit içi imgeler paylaşılıyordu. Bunlara yasak getirilmişti. Fakat artık piyasada bir müddettir bulunan ve fiyatları uygun hale gelen kameralı güneş gözlükleri ya da kalem üzerinde yer alan kameralar gündeme geldi. Bunların kokpitte sıkça kullanıldığı saptayan THY yeni bir yayın yaptı. Bu yayına nazaran, bundan bu türlü THY uçaklarının kokpitinde hiçbir biçimde kameralı güneş gözlükleri ya da yapısında kamera olan kalem ve gibisi eserler kullanılamayacak. Hatta şirket kullanılmasa bile bunların pilotlar tarafından kokpite sokulmasını da yasakladı.

ANAHTAR NASIL YAKITI KESTİ

B787 uçağında iki motor olduğu için yakıt kesme-yakıt açma için de iki denetim anahtar bulunuyor. Bunlar o denli el çarpmasıyla, kazara dokunma nedeniyle açılıp kapanacak cinsten değil. Yakıt denetim açma-kapama süreci için evvel anahtar butonu üst çekiliyor sonra ileri ya da geri alınarak uygulama yapılıyor. Anahtarların üstelik ikisinin birden nasıl yakıt kesme CUTOFF konumuna getirildiği bilinmiyor.

CVR – (Cockpit Voice Recorder – kokpit ses kaydını yapan kara kutu) dinlemesinde hangi ‘pilotun yakıtı kim kesti? sorusunu sorduğu karşılığı hangisinin verdiği anlaşılmıyor. Hem Air India hem de birebir periyotta B787 alan Etihad hava yolları yakıt denetim anahtarı kilitleme düzeneklerinde arıza ihtimallerini denetim etmeye başladı. Kontrol süreci FAA-Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi’nin daha evvel yayınladığı talimatlara nazaran yapılıyor. Yakıt denetim sisteminin devreden çıkma riski titizlikle inceleniyor. Hindistan Havacılık Otoritesi kimi uçak tiplerinde yakıt-açma – kesme sisteminin devreden çıkma ihtimali üzerindeki kontrollerin 21 Temmuz tarihine kadar süratle yapılmasını koşul koştu.

patronlardunyasi.com