Cari açıkta büyüme trendi ivme kazandı, ocak ayında 3,8 milyar dolar açık oluştu

Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler istikrarı datalarına gö­re, ocak ayında cari süreçler hesa­bı 3 milyar 795 milyon dolar açık verdi. Cari açık geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 66,7 daha yük­sek gerçekleşti. Son üç aydır bü­yüyen yıllık cari açık ocak sonu prestijiyle 11 milyar 541 milyon dolara ulaştı.

Parasal sıkılaşmanın tesiriyle geçen yıl bilhassa üretimde fre­ne basan sanayi bölümünün ham­madde/ara malı dış alımında ve getirilen kotaların tesiriyle altın ithalatında yaşanan sert düşüş­ler yanında ithal tüketimin eski suratını yitirmesine bağlı olarak dış ticaret açığında küçülme süreci yaşanmış, turizm gelirlerindeki artışın bileşik tesiriyle cari açık­ta prestijiyle süratli küçülme süreci yaşanmıştı. Hazirandan itibaren güçlenen bu trendle cari istikrar ta­mamen lehe dönmüş ve beş ay üst üste cari fazla verilmişti. Bu ge­lişme ile yıllık cari açık ekim so­nu prestijiyle 6 milyar 901 milyon dolara kadar inmişti. Kasımdan itibaren ise bilakis trend başladı.

SON 3 AYDA VERİLEN AÇIK 11,2 MİLYAR DOLAR

Ancak Merkez Bankası’nın fa­iz indirim mümkünlüğünün arttığı ka­sımda sanayi üretiminde başla­yan canlanmanın girdi ithalatını yine artışa geçirmesi ve tü­ketim malı ithalatında artışların hızlanması ile cari istikrar beş ay ortadan sonra kasımda 2 milyar 764 milyon dolarla tekrar açık vermeye başladı. Faiz indirimle­rinin fiilen başladığı aralık ayın­da ise cari açıkta büyüme bariz biçimde hızlandı ve (revize ve­rilere göre) 4 milyar 647 milyon dolarla aylık bazda yüksek dü­zeyde bir cari açık verildi. Böyle­ce kasım, aralık ve ocak aylarında verilen toplam cari açık 11 milyar 206 milyon dolara ulaştı. Dış ti­caret açığının tekrar büyüme trendine girmesi, son üç ayda ca­ri açık oluşumunu artıran en önemli faktörü oluşturdu.

Yıllık açıkta bir yıl önceye gö­re ekim sonunda 38 milyar 547 milyon dolar olan küçülme, bu yıl ocak sonu itiba­rıyla 20 milyar 849 milyon dolara geriledi.

OCAK CARİ AÇIĞI NASIL FİNANSE EDİLDİ?

Ocak ayında yurt dışı yerleşiklerden 1 milyar 414 milyon dolarlık direkt yatırım girişi kaydedilirken Türklerin yurt dışındaki direkt yatırımları da 910 milyon dolar oldu. Böylelikle direkt yatırımlar kaynaklı aylık net giriş 504 milyon dolarla geçen yılın birebir ayının 104 milyon dolar altında kaldı. Direkt yatırımlar kapsamında yurt içi yerleşiklerin yurt dışında 144 milyon dolar, yurt dışı yerleşiklerin ise Türkiye’de 132 milyon dolar net gayrimenkul alımı yaptığı görüldü.

Portföy yatırımlarında ise ocak ayında net 2 milyar 182 milyon dolar fiyatında net giriş kaydedildi. Ocakta pay senedi piyasasında 12 milyon dolar ve DİBS piyasasında 1 milyar 650 milyon dolar net alış yurt dışı yerleşikler, genel hükümetin yurt dışı tahvil ihraçlarında 211 milyon ve bankaların ihraçlarında 336 milyon dolar net satış, öbür kesim ihraçlarında ise 880 milyon dolar net alış yaptı.

Ocak ayında yurt dışından bankalar 9 milyar 732 milyon, öbür bölümler 954 milyon ve genel hükümet 147 milyon dolar net kullanım gerçekleştirdi. Bankaların kredi kullanımlarındaki artışın, 7 milyar 273 milyon doları kısa vadeli kredilerden ve 2 milyar 459 milyon doları uzun vadeli kredilerden kaynaklandı. Öteki yatırımlar kaleminde görülen yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, Türk lirası cinsinden 2 milyar 335 milyon dolar net artış ve yabancı para cinsinden 71 milyon dolar net azalış olmak üzere toplam 2 milyar 264 milyon dolar net artış kaydetti.

Net kusur noksan kaleminde izlenen kayıtsız çıkışların 1 milyar 591 milyon dolar olduğu ocak ayında resmi rezervlerde 6 milyar 430 milyon dolar net artış yaşandı.

DIŞ TİCARET AÇIĞI ARTTI HİZMET GELİRİ DÜŞTÜ

Ocak ayında ödemeler den­gesi tarifli ihracat geçen yı­lın tıpkı ayına nazaran yüzde 7,1 artışla 21 milyar 112 milyon, ithalat ise yüzde 10,8’le daha süratli artarak 26 milyar 670 mil­yon dolar oldu ve dış ticaret açığı yüzde 27,7 büyüyerek 5 milyar 558 milyon dolar ola­rak gerçekleşti.

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, hizmetler alanında gelirler 494 milyon dolar artarak 7 milyar 503 milyon, sarfiyatlar ise 540 milyon dolar artışla 4 milyar 421 milyon dolar oldu. Böylelikle hizmetler istikrarı kaynaklı net girişler ocakta 3 milyar 82 milyon dolarla ge­çen yılın birebir ayındaki meblağın 46 milyon dolar altında kaldı. Bu alandaki net gelirlerin 1 milyar 439 milyon doları taşı­macılık hizmetlerinden, 2 mil­yar 381 milyon doları seya­hat kaleminden gelir elde edildi.

Doğrudan ve portföy ya­tırımları ile ilgili gelir-giderler ile faiz gelir-giderini kapsayan birincil gelir istikrarında, ge­çen yılın tıpkı ayına nazaran 294 milyon dolar daha fazla ol­mak üzere 1 milyar 191 milyon dolarlık net çıkış kaydedildi. Bu gelişmede, net portföy ya­tırımı masraflarının 381 milyon dolar artarak 675 milyon do­lara yükselmesi tesirli oldu.

Karşılıksız transferleri kapsa­yan ikincil gelir istikrarında de ocakta 128 milyon dolarlık bir net çıkış kaydedildi.

YILLIK CARİ AÇIK OLUŞUMU VE FİNANSMANI

-Yıllık ihracat 286,9 milyar, ithalat 316,4 milyar, dış ticaret açığı 57,6 milyar dolar oldu.

-Hizmetlerde yıllık gelir 115,7 milyar, sarfiyat 53,8 milyar dolar oldu, 61,9 milyar dolar fazla oluştu.

-Birincil gelir istikrarında 16 milyar dolarlık bir açık, ikincil gelir istikrarında 101 milyon dolarlık bir fazla elde edildi.

-Yıllık cari açığın finansmanına net direkt yatırımlar 4,5 milyar, net portföy yatırımları 13,7 milyar ve krediler 37 milyar dolar katkı verdi; net efektif ve mevduatlar 13,1 milyar, ticari krediler 2,8 milyar dolar negatif istikametli tesir yaptı.

-Merkez Bankası’nın net döviz rezervi son bir yılda 13,2 milyar dolar arttı.

-Son bir yılda net kusur noksan kalemindeki çıkışlar 14,6 milyar dolara ulaştı.

ENERJİ VE ALTIN HARİÇ 51,2 MİLYAR DOLAR CARİ FAZLA

Ocak ayında altın ve ener­ji hariç cari süreçler hesabı ise 2 milyon 403 milyon do­lar fazla verdi ve bu bazda yıllık fazla 51,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Ocak sonu prestijiyle son bir yılda net güç ithalatı 49 milyar, net altın ithalatı 13,8 milyar dolar oldu. Güç ve altın hariç tutulduğunda ise cari istikrarda oluşan yıllık bazda cari fazla evvelki ay sonun­da 52,6 milyar dolar olan dü­zeyine nazaran 1,4 milyar dolar azaldı. Buna karşın güç ve altın hariç cari fazla ge­çen yılın ocak sonu düzeyi­nin 11,5 milyar dolar üzerin­de gerçekleşti. Ocak 2024 prestijiyle 39,7 milyar dolar olan kelam konusu fazla izle­yen periyotta daima büyü­yerek kasımda 54,7 milyar dolara kadar yükseldikten sonra aralıkta 52,6 milyar dolara düşmüştü.

patronlardunyasi.com