Çivi yazılı tabletlerin çözümüyle Körzüt Kalesi’nin ‘Haldi’nin kutsal kenti’ olduğu belirlendi

Van’da Urartular devrine ilişkin Körzüt Kalesi kalıntısının bulunduğu alanda yürütülen hafriyatlarda ortaya çıkarılan tabletlerin tahlili tamamlanarak, bölgenin “Haldi’nin kutsal kenti” olarak isimlendirildiği tespit edildi.

Muradiye ilçesine bağlı Uluşar Mahallesi’ndeki kayalık alana Urartu Hükümdarı Minua tarafından inşa ettirilen kalede, Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle kazıların bu yılki etabı başladı.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Sabahattin Erdoğan’ın başkanlığında Kültür ve Turizm Bakanlığı, Van Valiliği, Yüzüncü Yıl Üniversitesi ve Muradiye Kaymakamlığının da takviyeleriyle yürütülen hafriyatlarda Urartu devrine ilişkin kıymetli bulgulara ulaşıldı.

Daha evvel tonlarca tartıdaki bazalt taşlarla örülen sur duvarlarının, iki tapınağın ortaya çıkarıldığı alanda, bu yıl da ok uçları, sikkeler ile sırlı ve sırsız seramik kesimleri bulundu.

Alanında uzman akademisyenlerin misyon yaptığı hafriyatlarda 2 yıl evvel tespit edilen iki taş blok üzerine 6 sıra halinde çivi yazısıyla yazılmış tabletlerin tahlili sonucu kelam konusu alanın Urartu devrindeki isminin “Tanrı Haldi’nin kutsal kenti” olduğu belirlendi.

“KİMLİKLENDİRME ÇALIŞMALARINI TAMAMLADIK”

YYÜ Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sabahattin Erdoğan, kazı çalışmalarında kıymetli sonuçlara ulaştıklarını söyledi.

Kazı alanında her devir yeni bulgularla karşılaştıklarını anlatan Erdoğan, şu bilgileri verdi:

“Elde ettiğimiz değerli sonuçlar ortasında ikinci tapınağı ve ‘sitadel’ dediğimiz saray yapısının giriş kısmının tespit edilmesi yer alıyor. Kente girişi sağlayan yolların tespiti. Bunlar kıymetli datalar. Tapınakta ortaya çıkardığımız çivi yazılı tabletlerde geçen bir isim bizi heyecanlandırdı. Bu isim, Körzüt’ün Urartu devrindeki ismiydi. Körzüt kentinin Urartu devrindeki ismi ‘Haldi Patari’ yani ‘Haldi’nin kutsal kenti’ manasına gelen bir isimlendirme. Münasebetiyle biz kentin ismini bu halde öğrenmiş bulunmaktayız. Kimliklendirme çalışmalarını tamamladık. Bundan sonraki kademede tapınağın içinde döküntü olan taşları kenara çıkararak onarım projeleriyle tapınağı restore etmeyi düşünüyoruz.”

Çalışmaların ikinci kıymetli evresinin da kente girişi sağlayan yolların tespiti olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Sivil yerleşim alanlarından kente giriş yollarını tespit ettik. Yeniden değerli olan kısımlardan biri de sitadele girişi sağlayan alan. Onu da belirledik. Çalışmalarımızı burada ağırlaştırmaya başladık. Kazılarımız esnasında tabakalanmayı da gösteren bulgulara ulaştık. Bunlardan en kıymetlisi Urartu periyoduna ilişkin ok ucu, yeniden Orta Çağ periyoduna ilişkin sikkeler. Bunlar 10. yüzyıla ilişkin sikkeler. Yeniden birebir periyotlara ilişkin sırlı-sırsız seramiklere ulaştık. Bunlar 2025 yılının kıymetli bulguları ortasında yer almaktadır.” diye konuştu.

“TAŞLARIN STATİK DURUŞU ÇOK BÜYÜK BİR MÜHENDİSLİK BİLGİSİ GEREKTİRMEKTE”

Alanda yürütülen çalışmalara katılan İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eski Çağ Tarihi Ana Bilim Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Can Avcı ise Van ve etrafında yaklaşık 25 yıldır hafriyat çalışmalarına katılarak bölgenin kültürel mirasını ortaya koymaya çalıştıklarını belirtti.

Muradiye Ovası’nın Van Gölü Havzası’nda en kıymetli yerleşim alanlarından biri olduğunu lisana getiren Avcı, “Urartu Krallığı’nın, bölgenin potansiyelini kıymetlendirerek kurduğu kentlerden bir tanesi de Körzüt kenti. Urartu, Körzüt’te, yazıtlarda geçen ismiyle ‘Haldi Patari’de, sarayı, tapınakları, depo odaları ve bu alanı çevreleyen çok büyük, çok ağır, tonaj olarak bugün bile kaldırılması çok güç olan taşlardan inşa ettiği surlarıyla halkına itimat, düşmanına tasa verebilecek kadar büyük bir görkeme sahip olduğunu mimarisiyle söz etmiş. Yani Urartu Krallığı bilhassa Körzüt kentinde kullandığı büyük sur duvarını inşa etmek için kullandığı taşları civardaki taş yataklarından kesmiş ve burada gördüğünüz inşaatı gerçekleştirmiş.” sözünü kullandı.

Dünyanın birçok yerinde 6-12 tonluk bazalt taşları üst üste koyarak inşaat yapabilmenin, 9 metre genişliğinde duvar örmenin her medeniyetin harcı olmadığını kaydeden Avcı, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Körzüt kenti, öbür ismiyle ‘Haldi Patari’nin, öbür Urartu kentlerindeki ihtişamı en başından itibaren yaşatıyor olması, kentin ne kadar büyük, kıymetli ve çevreyi denetim altında tutabilecek bir güce sahip olduğunu bize çok açık bir biçimde söz etmektedir. 6-12 ton tartısı olan taşların arazinin eğimine karşı direnci, statik duruşu kesinlikle ki çok büyük bir mühendislik bilgisi ve çok büyük bir insan gücü gerektirmekte. Sitadeli çevreleyen sur duvarlarında kullanılan taşlar tahminen de şimdiye kadar Urartu merkezlerinde, kentlerinde kullanılan en büyük taşlar ve tartıları bazalt olması münasebetiyle bir kat daha artıyor.”

patronlardunyasi.com