Türkiye’nin kalbinde derin izler bırakan 6 Şubat 2023 sarsıntılarının üzerinden yaklaşık 2 yıl geçti. Zelzelenin akabinde bölgedeki ekonomik aktivite hasar görürken, sağlanan dayanak ve teşviklerle, iş dünyasının özverili çalışmaları sonucunda Türkiye’nin dış ticaretinde değerli yer tutan 11 ilin ihracatı, 2024’te yıllık bazda yükselerek sarsıntı öncesi düzeyine yaklaştı.

EN YÜKSEK ARALIK AYI DIŞ SATIMI GERÇEKLEŞTİ

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bilgilerinden derlenen bilgilere nazaran, Türkiye’nin ihracatı 2024’te yıllık bazda yüzde 2,5 artış göstererek 262 milyar dolar oldu. Aralık ayında da ihracat, yüzde 2,2 artışla 23,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu fiyat en yüksek aralık ayı dış satımı olarak kayıtlara geçti.

Geçen yıl, zelzeleden etkilenen 11 ilin ihracatında da toparlanma görüldü. Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’nın 2024’te yaptığı ihracat, evvelki seneye nazaran yüzde 6 artarak 19 milyar 209 milyon 997 bin dolara ulaştı.

EN FAZLA İHRACAT GAZİANTEP’TEN YAPILDI

Geçen yıl depremzede vilayetlerden 7’sinin ihracatı artarken, 4’ünün ihracatında düşüş gözlendi. 2024 yılında en fazla ihracat yapan vilayet ise 10 milyar dolar ile Gaziantep oldu. Bu ili 3,5 milyar dolarla Hatay, 3 milyar dolarla Adana, 1,3 milyar dolarla Kahramanmaraş izledi. Öteki vilayetlerin ihracat sayısına bakıldığında, Malatya 436,3 milyon dolar, Şanlıurfa 327,2 milyon dolar, Elazığ 272,3 milyon dolar, Diyarbakır 245,3 milyon dolar, Osmaniye 129,4 milyon dolar, Kilis 96,5 milyon dolar ve Adıyaman 64,5 milyon dolarlık dış satım gerçekleştirdi.

2024 yılında oran olarak ihracatını en fazla artıran vilayet yüzde 34,7 ile Hatay olurken, bu ili yüzde 14,6 ile Şanlıurfa, yüzde 10,8 ile Kahramanmaraş, yüzde 8,7 ile Malatya takip etti.

ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER

Felaketin sarstığı vilayetlerin ihracatında 2024 yılında, 3,7 milyar dolarlık dış satımla hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri kesimi öne çıkarken, dokumacılık ve hammaddeleri ihracatı 2,8 milyar dolar, çelik ihracatı 2,5 milyar dolar ve kimyevi unsurlar ve mamulleri ihracatı 2,1 milyar dolar olarak kayıtlara geçti.

Asrın felaketi olarak nitelendirilen sarsıntılardan etkilenen 11 ilin ihracatı 2022 yılında toplamda 20 milyar 509 milyon 931 bin dolar olmuştu. Zelzelenin sebep olduğu aksiliklerin tesiriyle 2023’te 18 milyar 144 milyon 873 dolara gerileyen ihracat sayısı, geçen yıl yüzde 6 oranında artış göstermiş oldu.

2 VİLAYET ZELZELE ÖNCESİ DEVRİ GEÇTİ

Felaketin vurduğu vilayetlerden Adana ve Şanlıurfa, ihracatta sarsıntı öncesi devri geçmeyi başardı. Adana 2022’de 3 milyar 8 milyon dolarlık ihracat yaparken, 2024’te 3 milyar 45 milyon dolarlık dış satım yaptı. Şanlıurfa da birebir devirde ihracatını 257 milyon 347 bin dolardan 327 milyon 183 bin dolara çıkarttı.

GERÇEK MANADA OLAĞANA DÖNMEMİZ 2026 VE SONRASINDA OLACAKTIR

Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri (GAİB) Koordinatör Başkanı Fikret Kileci, küresel iktisattaki olumsuz gelişmelerin de tesirleriyle depremzede vilayetlerin ihracatında felaket öncesi düzeye ulaşılamadığını söyleyerek, “Gerçek manada olağana dönemiz 2026 ve sonrasında olacaktır. 2025 yılı biraz daha âlâ geçebilir ancak bu yıldan sonra ufak ufak düzelmeler olacak.” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’nin yeşil ve sürdürebilir üretimi önceleyerek yakın periyotta öne çıkabileceğini anlatan Kileci, Suriye’de barış ortamının sağlanmasının da buraya yapılan ticarette Gaziantep başta olmak üzere bölgeyi avantajlı pozisyona getirebileceğini aktardı.

Depremin üretim manasında vurduğu en önemli merkezleri Kahramanmaraş, Malatya ve Hatay olarak sıralayan Kileci, bu vilayetlerin bölgenin ihracatındaki temel yükü oluşturmamasından ötürü ihracat sayılarında keskin bir düşüş yaşanmadığını söz etti.

Kileci, bölgenin ihracatında birinci sıralarda yer alan kentlerin üretim tesislerinde çok fazla hasar olmadığını lakin Kahramanmaraş’ta hem konutlarda hem de fabrikalarda ağır hasarlar oluştuğunu belirtti.

BÖLGENİN LOKOMOTİFİ OLAN GAZİANTEP’İN ÜRETİM ALANLARI ÇOK FAZLA ZİYAN GÖRMEDİ

Söz konusu felaketin iktisada yönelik en büyük olumsuz tesirinin iş gücünün bölgeden kayması olarak gösteren Kileci, “Halk çok büyük ziyan gördü. Üretimin gördüğü en büyük ziyan, çalışan insanların buradan gitmesi oldu. Bu bölgede eser çeşitliliği çok fazla. Bölgenin lokomotifi olan Gaziantep’in üretim alanları çok fazla ziyan görmedi.” diye konuştu.

Kileci, bölgenin hiçbir vakit geri kalmayacak bir yapıda olduğunu anlatarak, beşeri sermayeye yatırım yapıp, onları yönlendirecek beyinlerin geliştirilmesi gerektiğini vurguladı.

patronlardunyasi.com