Enflasyona nazaran düzeltildiğinde son yüzyılda Çin’in geçen yılki ticaret fazlasının yanına yaklaşabilen yok. Almanya, Japonya ve ABD üzere ihracat devlerinin bile bu sayıya yaklaştığı olmadı. II. Dünya Savaşı’ndan sonraki ABD bir yana, Çinli fabrikaların global imalatta kurduğu hakimiyetin gibisi de daha evvel görülmedi.
Çin petrol ve öteki doğal kaynaklarda açık verse de mamul eserlerdeki ticaret fazlası ülke iktisadının yüzde 10’una karşılık geliyor. Kıyaslamak gerekirse ABD’nin mamul eserlerdeki ticaret fazlası en çok I. Dünya Savaşı’nın başlarında yükselip ülkedeki toplam üretimin yüzde 6’sını bulmuştu. O günlerde Avrupa’daki birden fazla fabrika ihracatı bırakmış ve savaşa yönelik üretime geçmişti.
Fabrikaların yarattığı istihdam ve ulusal güvenlik bakımından değeri sebebiyle birçok ülke mamul eserlerde ticaret fazlası vermeyi amaçlıyor.
İTHALATÇI ÇİN EN BÜYÜK İHRACATÇIYA DÖNÜŞTÜ
Çin arabadan güneş panellerine kadar her şeyi ihraç ederek ülke iktisadına servet kazandırıyor.
İhracatlar yalnızca fabrika çalışanları için milyonlarca istihdam yaratmakla kalmıyor; yüksek fiyatlı mühendislere, tasarımcılara ve bilim beşerlerine da iş sağlıyor. Personellerin enflasyona nazaran düzeltilmiş fiyatları ise son 10 yılda yaklaşık ikiye katlandı.
Bu ortada Çin’in fabrika eserleri ithalatında keskin bir düşüş gözlendi. Ülke bilhassa “Made in China 2025” siyaseti aracılığıyla son 20 yıldır ulusal kendine yeterlilik peşinde. Pekin bu program kapsamında imalatı teşvik etmek için 300 milyar dolar harcama kelamı vermişti.
Çin otomotivde ithalatçıyken Japonya, Güney Kore, Meksika ve Almanya’yı geride bırakıp dünyanın en büyük ihracatçısına dönüştü. Hedeflerinden biri günün birinde Airbus ve Boeing’in yerini almak. Dünyadaki güneş panellerinin tamamına yakınını da Çinli şirketler üretiyor.
Çin’in ticarette yarattığı dengesizliğe hem endüstrileşmiş hem de gelişmekte olan ülkelerden reaksiyon var.
Avrupa Birliği ve ABD geçen yıl Çin üretimi arabalara uygulanan gümrük vergisini artırdı. Lakin Çin’in ihracatlarına yönelik en büyük pürüzler orta gelirli imalat kesimlerine sahip olan Brezilya, Türkiye, Hindistan ve Endonezya üzere görece daha az güçlü ülkeler tarafından konuldu. Bu ülkeler eşiğine geldikleri endüstrileşmeyi elden kaçırmaktan korkuyor.
Pekin fabrika kapasitesine çok yatırım yapabilmek için Çin’deki devlet bankalarının gücünden yararlanıyordu. Kelam konusu bankaların bölüme verdiği net kredi ölçüsü 2019’da pandemi öncesinde 83 milyar dolarken 2023 prestijiyle 670 milyar doları buldu. Geçen yılın birinci dokuz ayında biraz sürat kesse de sayılar hala yüksek.
ABD’nin Çin büyükelçisi R. Nicholas Burns, “Çin çelik, robotik, elektrikli taşıt, lityum pil, güneş paneli üzere birçok alanda iç talebin iki üç katı üretim yapıp fazlasını bütün dünyaya ihraç etmekle büyük kusur yapıyor” diyor.
Gümrük Yönetimi Lider Yardımcısı Wang Lingjun pazartesi günkü bilgilendirme toplantısında bu tenkitleri reddetti ve “Bu hal aslında Çin’in kalkınmasına karşı himayecilik yapmaktır” diye konuştu.
Çin 1993’ten beri ticaret açığı vermiyor. Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü’ne nazaran şu an dünyada üretilen malların yaklaşık üçte birini Çin imal ediyor. Bu sayı ABD, Japonya, Almanya, Güney Kore ve İngiltere’nin toplamından daha fazla.
Her yıl Çin üniversitelerinden mezun olan mühendis ve ilişkili bölüm öğrencilerinin sayısı Amerika’daki tüm ana kollardan mezun olan üniversite öğrencilerinin sayısından fazla.
TEK SEFERDE 7 BİN ARAÇ TAŞIYACAK
The New York Times müellifi Thomas L. Friedman, geçtiğimiz günlerde Çin gezisinden izlenimlerini aktarmıştı. Friedman ülkenin dev otomotiv bölümü hakkında şöyle diyordu:
“Çin, elindeki büyük araba stokunu ihraç etmek maksadıyla, okyanus ötesine bir seferde birkaç bin araba taşıyabilecek 170 gemilik bir filo inşa etmeye başladı. Pandemiden evvel dünya tersaneleri yılda yalnızca dört gemi teslim ediyordu. Yanlış okumadınız! Çin esasen ulusal bir elektrik şebekesine sahip olduğundan, ülkenin her yerine şarj istasyonları kurdu. Bu nedenle Çin’deki yeni araba satışlarının yarısından fazlası elektrikli araçlardan oluşuyor. Apple 15 yıl boyunca elektrikli bir otomobil yapmaktan bahsetti. Apple arabası kullanan var mı?”
O filonun yeni üyelerinden biri BYD HefeI. Ülkenin elindeki 7 bin araç kapasiteli üç gemiden biri. 11 Ocak günü çekilen bu fotoğrafta da Çin’in Jiangsu eyaletinin Suzhou kentindeki Taicang Limanı’nda binlerce BYD marka araç yüklenmek üzere 200 metrelik geminin önünde bekliyor.
Guangzhou Tersanesi yalnızca araba ve kamyon taşımak üzere tasarlanan 200 metrelik gemiyi kısa müddet evvel araba sanayisinin yeni devine teslim etti. BYD’nin bundan evvelki araç taşıma gemilerinin mülkiyeti İngiliz nakliye şirketi Zodiac Maritime’a aitti. Taşıt hem LNG hem de klâsik akaryakıtla çalışıyor. Gemi LNG modunda 19 knot sürate ulaşabiliyor ve 15 bin 800 deniz mili menzile sahip.
Otomobil ihracatının Çin’in ticaret fazlası üzerinde değerli bir hissesi var.
Küresel elektrikli araç pazarının tepesinde geçen yılların akabinde Tesla tepeyi, geçen yılın sonu prestijiyle BYD’ye kaptırdı. Tesla, 2024 yılında 1 milyon 774 bin 442 elektrikli araç üretirken BYD 1 milyon 777 bin 965 araç üretti. BYD, 2023’ün 4. çeyreğinde Tesla’nın üç aylık araç üretimini birinci defa geçtikten sonra, sonraki çeyreklerde ABD’li rakibinin gerisine düştü. Lakin 2024’ün 4. çeyreğinde Çin’in 1 numaralı araba markası Tesla’yı neredeyse 150 bin araçla geride bırakarak dünyanın yeni başkan elektrikli araç üreticisi oldu.
patronlardunyasi.com