Endonezya’nın 119 yıllık Türk vefası: ‘Türk adı ve özellikle Atatürk adı, bizim hafızalarımızda çivi gibi çakılıdır’

Burak ARTUNER

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın davetiyle Türkiye’ye gelen Subianto’nun TBMM’de yaptığı ve büyük alkış alan Atatürk sözleri, bana Endonezya tarihinde Türk İhtilali’nin tesirlerini hatırlattı. Subioto’nun “Türkiye tarihinin bir hayranıyım, öğreniyorum çalışıyorum. Sizin tarihiniz bana ilham veriyor. Gençken bir ikonum vardı, hayranlık duyduğum biri vardı; benim kahramanım benim ikonum Mustafa Kemal Atatürk’tü. Fatih Sultan Mehmet de idol ve kahramanlarımdan biriydi” kelamlarının gerisinde aslında Endonezya üzerindeki 119 yıllık bir Türk tesirinin izleri vardır.

Osmanlı devletinin Endonezya ve Malezya Müslümanları ile bağları, İkinci Abdülhamid’in Panislam siyasetleri ve sonrasında 1908’de gelişen Türk milliyetçiliği, sonrasında Mustafa Kemal önderliğindeki Türk İstiklâl harbi Endonezya halkını, Türk halkıyla bir bağ içinde tutmuştu.

Bununla ilgili Süleyman Demirel Üniversitesi Tarih Kısmı hocalarından İsmail Hakkı Göksoy’un “Atatürk ve Türk İnkılâbının Endonezya’daki Etkileri” isimli son derece titiz bir makalesi vardır. Bu yazımda, Göksoy’un bu makalesinden de değerli ölçüde faydalandım.

“ASYA İÇİN HÜRRİYET ŞAFAĞININ DOĞUŞU”

Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması, Endonezya’da “Asya için bir hürriyet şafağının doğuşu” olarak kabul edilmişti. Bu zafer, Endonezya halkına kendi ulusal çabalarını hiçbir dış takviye almadan kendi azim ve kararlılıklarıyla başarabilecekleri inancını aşılamıştı.

Yeni Türkiye’nin ulusal bir devlet olarak kurulmasından sonra, birçok Asya toplumlarında olduğu üzere Endonezya’da da sömürge idaresinin bir gün yıkılacağı fikri güçlenmişti.

Sene 1928…

Sukarno Endonezya’nın bağımsızlığını ilan ederken.

Hollanda sömürgesinden bağımsızlığını kazanan ve 18 Ağustos 1945″te Endonezya’nın birinci cumhurbaşkanı olacak milliyetçi lideri Ahmed Sukarno, 1928’de yaptığı bir konuşmada EndonezyalIların bağımsızlığının ne İslam dünyasının uluslar ortası Panislamizm hareketinden ne de Moskova’daki uluslar ortası komünist hareketten yardım alarak kazanılacağının mümkün olmadığını söylemekteydi. Ona nazaran, bağımsızlığın kazanılması lakin Endonezya halkının kendi öz kaynaklarıyla gerçekleşebilecekti.

“EVLERİN DUVARLARINI ATATÜRK FOTOĞRAFLARI SÜSLÜYOR”

Mustafa Kemal Atatürk, Çankaya Köşkü önünde (1923).

Türkiye’deki ulusal uğraşın zafere ulaşması, yalnız Endonezya’da değil komşu ülke Malezya’yı da derinden etkilemişti. 1930’lu yıllarda Malezya’da bulunan İngiliz müellif L. R. Wheeler, Mustafa Kemal Atatürk’ün portrelerinin Hint asıllı müslümanların sahip olduğu dükkanlardan, bilhassa genç Malaylar’ın yüzlerce elde ettiklerini ve meskenlerinin ve dükkanlarının köşelerine astıklarına dikkat çekiyordu. 1920’li ve 1930’lu yıllarda Endonezya ve Malezya’da Atatürk’le ilgili onlarca kitap basıldı.

“İSLAM’DA İLERLEMEYİ BAŞARACAK TEK ÜLKE TÜRKİYE”

Türkiye ve Medeniyeti isimli kitabın müellifi İbrahim Mahmud, Atatürk’ün gerçekleştirdiği Türk inkılabını ayrıntılı bir biçimde ele aldı ve yeni Türkiye’yi “İslam’da ilerlemeyi başaracak birinci ülke” olarak takdim etti.

İLK CUMHURBAŞKANI SUKARNO’NUN “TÜRKİYE’YE İFTİRA ATIYORLAR” YAZILARI

Atatürk’ün ıslahatları geleceğin birinci Cumhurbaşkanı ve ulusal lideri Sukarno 1940 yılında Pandji İslam isimli bir mecmuada yeni Türkiye’de dinin yeri ve din ile devlet ilgilerinin ayrılması konusunda bir dizi makale yayımlayarak Türkiye’yi takip edilmesi gereken model bir İslâm ülkesi olarak sunmuştur.

Endonezya Cumhurbaşkanı Sukarno 1959″da Celal Bayar’ın davetlisi olarak Türkiye’ye gelmişti. Ankara’da halkı selamlarken.

Sukarno, Atatürk’ün vefatından yaklaşık bir buçuk yıl sonra’ 1940 yılı ortalarında Pandji İslam isimli bir mecmuada “Apa Sebab Turki Memisah Ağama Dari Negara ? (Türkiye Dini Devletten Niye Ayırdı ?)” başlığı altında din ile devlet ilgileri üzerine kaleme aldığı bir dizi makalesinin başına Ziya Gökalp’in “Biz Doğu’dan geliyoruz, Batı’ya gerçek yürüyoruz” sözünü koymuştur. Sukarno Endonezya’da birtakım çevrelerin Türkiye’de yapılan inkılâplarla ilgili olarak halkı yanlış niyetlere sevk ettiklerini ve bunun düzeltilmesi gerektiğini vurgulayarak başladığı yazılarında, çağdaş Türkiye’deki yeni önderlerin îslâm ve din aleyhtarı bir siyaset sürdürdükleri ve dini kurumlan kapattıkları istikametindeki propagandalarına şöyle karşılık vermişti:

“İnsanlar nasıl olur da kolaylıkla genç Türkiye’ye iftira ederler ! Beşerler kendi gözleriyle görmeden, çeşitli çizgilerdeki kitapları daha evvel hiç okumadan Genç Türkiye’deki tüm durum hakkında hiçbir bilgiye sahip olmadan Türkiye’yi suçlamaktadırlar, hiç de gerçek olmayan şeylerle ona iftira atmaktadırlar. Türkiye’nin dini büsbütün kaldırdığını söylerler. Halbuki durum hiç de o denli değildir…”

Sukarno, çağdaş Türkiye’de yapılanların dini yok etmek değil, bilakis dini kendi ulvi mecrasına çekmek olduğunu belirttikten sonra, Atatürk’ün komünist Rusya’da olduğu üzere dini toplum hayatından büsbütün silmek üzere bir niyetinin olmadığını vurgulayarak, şunları yazdı:

“Bu sıkıntıyı, derin bir biçimde inceledim ve ulaşabildiğim tüm kitaplara baktım ve bilhassa bugünkü Türk başkanlarının çeşitli yerlerdeki konuşmalarını ve yazılarına dikkatli bir halde baktım. Sonunda şu sonuca vardım ki, Türkiye’nin dini yok etmek üzere bir gayesinin olmadığını gördüm. Zannediyorum Türkiye’deki dıııumu dikkatli ve tarafsız bir formda inceleyen herkes birebir sonuca ulaşacaktır”

1908’DEKİ ŞEYHÜLİSLAM KARARINI HATIRLATTI

Sukarno ayrıyeten, Ziya Gökalp’den de alıntılar yaparak 1908 yılında Türk kabine üyeliğinden şeyhülislamın çıkarıldığını ve Hıristiyan kiliselerindeki papazlar üzere sadece din işlerinin başkanı konumuna dönüştürüldüğünü vurguladı. Ziya Gökalp’in Türkiye’de birinci kez dini ulusallaştırmaya çalıştığını, birinci sefer Kuran’ı Türkçe’ye çevirisine öncülük ettiğini ve birçok müslüman Türk aydınının İslam’ı yine yorumlamaya başladıklarını belirtti. Sukorno bu yazısında, Atatürk’ün dinle devlet işlerinin ayrılması konusunda yaptığı işin “dünya tarihini yüzde 100 etkileyen bir hareket” olduğunu ve gerçek İslam’ın yazgısını değiştireceğine inandığını söyledi ve şöyle devam etti:

“Tekrar bir kere daha söylemeliyim ki, Kemal Atatürk dünya tarihinde değere haiz olan dayanılmaz bir iş yaptı…İster onunla tıpkı görüşte olalım yahut ister olmayalım, o, asırlarca geçerli olan tarih teorisini yakalayabildiğin! ve onu anlayabildiğini her vakit tarihen ispatladı. Onun (Atatürk’ün) radikal faaliyetlerinin İslâm’a nazaran yanlışsız olup olmadığına hükmetmek bizim işimiz değildir. Yalnızca gelecek onun hakkında bir karar verecektir. Yalnızca tarih Kemal’in diktatör mü yoksa çok akıllı bir adam mı olduğuna karar verecektir.”

Ruslan Abdülgani.

“ADI HAFIZAMIZDA ÇİVİ ÜZERE ÇAKILIDIR”

1940’ların sonunda Endonezya Bağımsız Hareketi başkanlarından olan ve Sukorno hükümetlerinde bakanlık yapan Ruslan Abdülgani de bir yazısında, “Türk ismi ve bilhassa Mustafa Kemal Atatürk ismi, bizim hafızalarımızda prensip ve yüreği gerektiren çağdaşlaşma faaliyeti sebebiyle de çivi üzere çakılıdır. Zira ulusal dönemini vasıtasıyladır ki, Genç Türkler ve Yeni Türkiye Batı dünyası içinde yer alarak azgelişmişlikten kurtulmayı hedeflediler…” demişti.

patronlardunyasi.com