Gazze’deki ilk tanklar, gazeteci Hasan Cemal’in dedesi olan Cemal Paşa komutasındaki Türk ordusunu hedef almıştı

Burak ARTUNER

Osmanlı Devleti’nin 4. Ordusu’nun merkezi Şam’daydı ve ordunun başında İttihat ve Terakki Partisi’nin Enver ve Talat Paşalar’la bir arada en kuvvetli üçüncü ismi olan Cemal Paşa bulunuyordu. Cemal Paşa, anılarında Gazze’de Türk askerinin tarihe geçen direnişini de yazmıştı. Bu direnişte Türkler’in karşısında İngilizler’in safında Çanakkale’de olduğu üzere yeniden Anzaklar’ın da olması enteresandı.

ARAPLARLA BİRLİKTE CANSİPARANE DİRENİŞ

Cemal Paşa, 26 Mart 1916’da Türkler’den yaklaşık 3 kat güçlü İngiliz kuvvetlerinin 26 Mart’te Gazze’ye saldırıyı geçtiğini anlatırken, şunları yazmıştı: “ (…) Gazze bu hamlelere Türk ve Araplardan oluşan savunma gücünün kahramanlığı sayesinde 24 saat müddetle karşı koydu. Bu kahramanlar, İngiliz fırkalarına karşı Gazze’nin her karış toprağını adım adım savunarak ve her zirveyi iki üç kez kaybedip ve tekrar alarak direndiler. (…) Birinci Gazze savunması, Osmanlı kahramanlık tarihte pek özel bir yer alacak cengâver bir hadisedir ki, İngilizleri bu sınır üzerinde 27 Mart 1917’den 1917 kasımına kadar sekiz ay durmaya mecbur etmiştir.”

SEKİZ TANK SALDIRDI, ÜÇÜ SİPERLERDE KALDI

Cemal Paşa, ikinci Gazze Savunmasını anlatırken, değişik bir detaya da yer verir. Cemal Paşa’nın yazdığına nazaran, İngilizlerin 17 Nisan 1917’de 6-7 misli kuvvetle Gazze’ye yaptıkları hamle sırasında İngilizler, 8 tank da kullandılar. İngilizlerin donanması da Gazze’yi bombardıman etti. Muharebe 3 gün son derece şiddetli devam etti. İngilizler 7 binden fazla meyyit bırakarak, 19 Nisan akşamüzeri geri çekildiler. Cemal Paşa, anılarında “Hücuma katılan 8 İngiliz tankından üçü cephemiz önünde ve hatta siperlerimiz içinde kalmıştı” derken, bu savunmanın Osmanlı kahramanlık tarihini süsleyecek derecede şanlı olduğunu da aktarmıştı. İngilizler 3. Gazze saldırısını 31 Ekim 1917’de gerçekleştirdiler, kanlı savaşlardan sonra Türk birlikleri 6 Kasım 1917’de Gazze’den çekildi. Böylelikle 4 asırlık Türk hâkimiyeti de bitti.

NAPOLYON’UN İŞGALİ DIŞINDA 4 ASIR OSMANLI TOPRAĞIYDI

Gazze, Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’in 24 Ağustos 1516’daki Mercidabık zaferinden bir ay sonra eylül ayında Şam’ın akabinde Osmanlı hâkimiyetine girmişti. Fransız kumandan Napolyon Bonapart’ın Suriye’ye yönelik harekâtında 24 Şubat 1799’da Fransızlar tarafından işgal edildi. Lakin Cezzar Ahmed Paşa komutasındaki Türk kuvvetlerince savunulan Akka Kalesi’ni alamayan Napolyon, bir yıl içinde Suriye’yi Gazze’yi ve Mısır’ı terk etti. Yani Fransızlar’ın kısa işgal devri hariç, 4 asır boyunca Osmanlılar’ın hâkimiyetinde kaldı ve Birinci Dünya Savaşı sırasında, 7 Kasım 1917’de İngilizler’ce işgal edildi.

İNGİLİZ CASUS LAWRENCE ÇALIŞMAYA GAZZE’DE BAŞLADI

Birinci Dünya Savaşı’nda Araplar’ı bağımsızlık argümanıyla ayaklandıran ünlü İngiliz Casus Albay Thomas Edward Lawrence da birinci ajanlık çalışmalarına daha 1. Dünya Savaşı başlamadan evvel arkeolog sıfatıyla Gazze etrafında başlamıştı. Lawrence, arkeolog Sir Leonard Wolley ve Yüzbaşı Stewart Francis Newcombe ile birlikte Filistin Keşif Kolu hesabına Gazze ile Akebe ardasındaki bölgeyi gezmiş ve buranın haritasını çizmeye çalışırken, Süveyş’in doğusunda Türk hududunda bulunan Kuzey Sina’yı keşfetmişti. Onların bu keşfi Mısır’daki İngiliz Yüksek Komiseri Lord Kintcher’ce planlanmıştı. Lakin Türkler bunun askeri bir oyun olduğunu sezince, İngilizlere reaksiyon göstermişlerdi.

İSİRAİL ORDUSU İŞE BEKÇİLİKLE BAŞLADI

Bugün Gazze’nin merkezine yanlışsız ilerleyen İsrail Ordusu’nın temelleri 1903 yılında o tarihte Osmanlı toprağı olan Filistin’de atıldı. Filistin’e yerleşen Yahudi kolonileri, Arap kabilelerin akınlarına uğruyordu. Hükümetin o bölgeye yerleştirdiği Çerkesler, bekçilik yapıyorlardı. Fakat Museviler, Çerkesler’den şad değildi. Bunun üzerine Avrupa’daki varlıklı soydaşlarının da dayanağıyla gizlice silahlandılar. Kurdukları teşkilata birinci olarak ‘Şomrim’ (Bekçiler) ismini verdiler. Bunlar güzel silah kullanıyorlar, Arap adetlerini öğreniyorlar, onlar üzere giyinip, yaşıyorlardı. Şomrim, Museviler’in, Osmanlı topraklarında yabancı bir devletten teşvik ve yardım görmeden kurdukları birinci milis kuvvetiydi. Bu teşkilatın daha askeri haline gelmesini isteyenlerden biri de üniversiteyi İstanbul’da Darülfünun’da okuyan, ileride İsrail’in birinci başbakanı olacak David Ben Gurion’du. Ben Gurion ve arkadaşları bunun için tüm ülkeye yayılan ‘Haşomer’i kurdular. Haşomer’de ‘Bekçiler’ manasına geliyordu lakin daha organize olmuş bir teşkilattı.

patronlardunyasi.com