Hacettepe, Gazi ve ODTÜ’lü bilim insanları yapay zekâyla yeni ilaç geliştirme sürecini hızlandırmayı hedefliyor

Hazattepe başta olmak üzere Gazi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden (ODTÜ) 11 öğretim üyesinin ortak çalışması olan ‘DrugGEN’ isimli proje, yapay zekâ yardımıyla yeni ilaç keşiflerini hızlandırmayı hedefliyor. Proje, tedavisi bulunamayan hastalıklara yönelik yeni ilaç adaylarını çıkarma bahtını da artırıyor. Hürriyet’ten Melike Çalkap’ın haberine nazaran, 2021 yılında başlanan araştırmada, birinci etapta karaciğer kanserine yönelik tedavi geliştirilmesi amaçlandı. Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tunca Doğan, dünyanın en saygın bilimsel mecmualarından olan Nature’da yayımlanan çalışmayı anlattı:

‘TÜM HASTALIKLARA TAHLİL ÜRETEBİLİR’

“İlgili ön çalışmalar yapıldığı takdirde yapay zekâ modelimiz bütün hastalıklara karşı tahlil üretebilecek bir kapasiteye sahip. Çalışmamızda ODTÜ Kanser Sistem Biyolojisi Laboratuvarı’nın uzmanlığı kapsamında olan karaciğer kanseri üzerine odaklandık. Çalışmayı bilgisayar ortamında test ettik ve başarılı sonuç aldık. Akabinde deneysel etaba geçtik. Yapay zekânın ürettiği 5 molekülden ikisi proteine bağlanmayı başardı. Sonraki etaptaysa direkt olarak kanser hücrelerinde deneme yapıldı. Bu testte de tıpkı etkiyi gördük ve çok sevindik. Lakin bu ilacın şu an insan üzerinde denendiğinde muvaffakiyete ulaşacağını söylememiz mümkün değil. Çalışmanın devamında bunun da yapılması lazım ki net bir biçimde yapay zekâ sayesinde yapılan ilacın muvaffakiyete ulaştığını görebilelim.

Büyük molekül kütüphaneler var ve ilaç firmaları bunlardan faydalanıyor. Biz deneyi 5 tane ile yaparken onlar 1 milyon molekül üzerinde yapıyor.

‘15 YILLIK SÜREYİ 2 YILA DÜŞÜREBİLİRİZ’

Bunun dezavantajları var. 1 milyon molekülün test etapları çok uzun sürüyor. Maliyet de çok artıyor. İlaç firmaları bunun için milyarlarca dolar harcıyor. Bir ilacın başlangıç noktasından eczanede yer alana kadar ki geçirdiği mühlet ortalama 15 yıl. Bunun maliyeti 2 milyar dolar. Biz ise yapay zekâ sayesinde maliyeti, örneğin 1 milyon dolara, beşerde uygulanacak deney basamağı öncesine kadar ki süreyi ise 1-2 yıla düşürebilmeyi hedefliyoruz. Öte yandan bunun yalnızca dünyadaki birkaç büyük ilaç firmasının yapabildiği bir çalışma olmamasını, Türkiye’nin de kendi ilaçlarını geliştirebilmesini istiyoruz.”

patronlardunyasi.com