Hava parası vitrin değiştirdi: Gözde caddelerde hava parası dönüşümü

Posta’dan Meltem Kara’nın haberine nazaran, son yıllarda çok süratli yükselen kiralar, ‘hava parası’ uygulamasını da etkiledi.

Hava parası, görünürlüğü yüksek, ağır yaya trafiği ve ciro potansiyeli olan işyerlerinin bölümünde çoklukla mevcut kiracının talep ettiği bir fiyat. Bilhassa her vakit boş mağaza bulmanın mümkün olmadığı, Bağdat Caddesi, Nişantaşı, İstiklal Caddesi üzere yüksek pahalı caddelerde ve kentin içindeki ticaret merkezlerinde yaygın. Yalnızca buralarda değil kendi bölgesinde cazip pozisyonlu işyerleri için de istenebiliyor. Lakin son devirde hava parasının kiraya eklenmesi ya da hiç alınmaması üzere uygulamalar da başladı.

BAĞDAT CADDESİ’NDE 1-2 MİLYON DOLAR BOŞ YER NEREDEYSE YOK

Ünlü alışveriş caddeleri, bu gelişmelerden hiç etkilenmedi. Bağdat Caddesi Derneği Lideri Avukat Ali Güvenç Kiraz, Bağdat Caddesi’nde şu anda yüzde 98-99 civarı doluluk oranına sahip olduğunu, Suadiye- Caddebostan-Göztepe Parkı çizgisinde neredeyse hiç boş dükkan bulunmadığını belirterek, “Hava parası önemli sayılarda devam ediyor, kiraların artması hava paralarını düşürmeye ya da almamaya yönelik bir tesir yapmadı. 1-2 milyon dolar hatta kimi yerlerde 3 milyon dolara varan hava paraları isteniyor. Buna karşın boş yerimiz yok denecek kadar az” dedi. Kiraz, bilhassa güçlü memleketler arası markaların bölgede mağaza arayışında olduğunu; güç kaybeden kimi dokumacılık markalarının ise üst segment markalara zaman yaptığını anlattı.

HANGİ DÜZEYLERDE?

Kentsel dönüşüm sonrası yenilenen binalarda, daha evvel kiracı olan firmalar büsbütün çıkmışlarsa mal sahibinin artık direkt yetkili olduğunu anlatan Kiraz, “Mevcut kira bedeli yüksek olduğu için hava parası isteyen mal sahipleri de var, hava parası istemeyip direkt kira bedelini yüksek tutan da var” diye konuştu. Kiraz, dükkan üstü ofislerde kiraların 250-400 bin lira ortasında olduğunu, caddenin sıfır noktasında 300-400 metrekarelik mağazalarda ise 65-70 bin dolar düzeyinde olduğunu söyledi.

LÜKS CADDELERDE DEVAM

Kentsel dönüşümle mağaza stoklarının yenilenmesi ve kiraların epeyce yüksek olmasının mülk sahiplerinin ek bir talepte bulunmasına gerek bırakmadığını belirten Cushman & Wakefield I TR International Perakende Aracılık Hizmetleri Yöneticisi Selin Kısacık, “Bu da büyük kentlerde hava parası taleplerinde göreli bir azalma yaratıyor” dedi. Kısacık, Nişantaşı, Bağdat Caddesi, İstiklal üzere ‘prime’ caddelerde hudutlu stok ve yüksek talep nedeniyle hava parası uygulamasının sürdüğünü vurguladı.

YENİ METOTLAR GELİŞTİ

Son devirlerde kira bedellerinin artması ve yeni binalarda bölümsüz kiralama eğiliminin, hava parasının farklı kanallardan alınmasına neden olduğunu söyleyen Kısacık, “Bazıları hava parasından vazgeçiyor kimileri ise evvelce dövizle istenen hava parasını kira bedeline ekliyor. Yani görünürde düşüş olsa da toplam yük değişmiyor” dedi. Kısacık, bu formülün bilhassa milletlerarası markaların muhasebesel badirelerini aşmak için tercih edildiğini ekledi.

DÖNÜŞÜM SONRASI DEVİRSİZ

Kentsel dönüşüm ile inşa edilen yeni mağazaların, şayet bir evvelki kiracının yine kiralama hakkı bulunmuyorsa, çoğunlukla hava parası talep edilmeden (devirsiz) kiraya verildiğini tabir eden Kısacık, şunları söyledi: “Yenilenen mağazalar ekseriyetle yüksek kira bedelleriyle veriliyor. Bu, mülk sahiplerinin hava parasından elde edecekleri çıkarı vakit içinde kira ile telafi etmeye yöneldiğini gösteriyor. Örneğin bir mağaza 1.000 Euro/metrekare yerine 1.200 Euro/metrekareden kiralanabiliyor.”

YARI YARIYA AZALDI İŞ HACMİ ETKİLEDİ

İstanbul’un kıymetli ticaret merkezlerinden biri olan İSTOÇ’ta ise hava paraları yarı yarıya azalmış durumda. İSTOÇ İş Adamları Derneği (İSTOÇDER) Başkanı Ahmet Acar, “Normalde 1-2 milyon lira istenilen yerler vardı, 5 milyon lira istenilen yerler vardı. Artık bu sayılar yarı yarıya azaldı. İş hacminin azalması tesirli oldu” dedi. Acar, İSTOÇ’ta dükkan kiralarının ise sokak ve büyüklüğe nazaran değişmekle birlikte metrekarede 1.000 lira ile 2 bin lira ortasında olduğunu tabir etti.

ESKİ KİRACI DEĞERLİ KALDI

Piyasadaki öbür bir sıkıntıya da dikkat çeken Acar, şunları söyledi: “Kiralar enflasyona nazaran geçtiğimiz temmuz ayında yüzde 60 düzeyinde artıyordu, şu anda yüzde 38’lere geldi. Fakat 50 bin lira olan yer 300 bin liraya çıktı. Kiracı çıktığında mal sahibi tıpkı sayıya kiracı bulamıyor. Kirayı da düşürmek istemiyor. Evvelden mevcut kiracının kirası daha ucuz olurdu. Yeni kiracı daha değerliye girerdi. Artık eski kiracılar, yeni kiracıdan daha değerliye oturmaya başladı.”

patronlardunyasi.com