İsveçli sanatçı Åsa Jungnelius, Anadolu’da cam ustalarıyla buluşturduğu eserlerini Pera Müzesi’nde sergiliyor

Türkiye gazetesinden Murat Öztekin’e konuşan İsveçli sanatçı Åsa Jungnelius’ın röportajının tamamı şu halde:

Anadolu coğrafyasında yaklaşık iki ay boyunca keşifler yapıp cam ustalarıyla çalışan İsveçli sanatçı Åsa Jungnelius, Pera Müzesinde bir standa imza attı. Jungnelius “Bu sanat yapıtlarında aslında Anadolu ustalarının nefesini topluyorum ve yansıtıyorum” diyor.

İsveçli sanatçı Åsa Jungnelius, bir davet üzerine geldiği Türkiye’de sanat için evvel Anadolu yollarına düştü; Nemrut Gölü kıyılarından Kars’a seyahat yaparak tabiattaki cam kaynaklarının izini sürdü. Daha sonra Denizli’ye seyahat ederek Şişecam’ın el imali cam fabrikasının ustalarıyla çalıştı.

Türkiye’de kaldığı yaklaşık iki aylık süre sonrasında çeşitli eserler meydana getiren sanatçı, bunları “Toprak, Ateş, Su ve Havayla Yazılmış Bir Dize” isimli stantla Pera Müzesinde bir ortaya getirdi. Stantta Jungnelius’un cam ve mermerden oluşan soyut heykelleri, arkeolojik objelerle birlikte teşhir ediliyor. İsveçli sanatçı, Anadolu’nun enteresan kültürel ögelerinden ilham alıyor. Mesela bir yapıtını ince belirli çay bardaklarını dönüştürerek yaptığını söyleyen Jungnelius’la konuşuyoruz…

Eserlerinizi cam ve taş materyallerle meydana getiriyorsunuz. Tabiatla nasıl bir temas içindesiniz?

Birçok seviyede tabiatla temas kuruyorum. İsveç’te klâsik cam üretimlerinin yapıldığı kırsal bir bölgede yaşıyorum ve evimdeki atölyede sanat yapıyorum. Malzemelerimi genelde konutumun etrafından topluyorum. Canlılar olarak hepimizin birebir sistemin bir kesimi olduğuna inanıyorum. “Prime” periyodumuz var ancak daha sonra hepimiz toprağın altına giriyoruz. Bence bu döngüsellik çok değerli. Malzemeyi dinlediğimde bu döngüselliği de görüp tabiatla bu seviyede bir münasebet kuruyorum.

DIŞ DÜNYAYI GÖR, MÜTEVAZI OL

Bu fâniliği hatırlatmaya muhtaçlığımız var sanırım…

Kendi iç dünyamızın dışında kocaman bir dış dünya var ve hepimiz bunun birer kesimiyiz. Şayet insanlara bu algıyla yaklaşırsak daha mütevazı oluruz. Zira burada çok kısa bir vaktimiz var.

AYASOFYA’DAN YOLA ÇIKTIK

İstanbul’daki bu birinci şahsi standınızın çıkış noktasında ise Ayasofya’da gördüğünüz bir mermer varmış. Ayasofya Camii’nde neler hissettiniz?

Tabii ki Ayasofya muazzam bir yapı. Orada Mısır devrine ilişkin imparatorluk porfiri dediğimiz kırmızı bir mermer var. Aslında bize o ilham kaynağı oldu. Bizans’ta porfiri, aristokrasiyi simgeleyen bir şeydi. Biz ise burada daha çağdaş bir tat katıyoruz.

Sonra Anadolu topraklarında yollara düştünüz. Türkiye tabiatı sanat yapıtlarınızı nasıl şekillendirdi?

‘Doğa anayla’ çalıştığımız bu obsidyen deneyiminde, cam gerecine olan anlayışımın hayli derinleştirdiğini söyleyebilirim. Zira bu coğrafyada beşerler binlerce yıldır yaşıyorlar ve onları bu materyal üzerinden dinleyebilmek büyük bir güç diye düşünüyorum. Burada klasik bir cam üretimi, esaslı bir zanaat var.

Cam gereç üzerinden dinlediğinizi söylediğiniz Anadolu’nun klâsik kültüründe neler buldunuz?

Benim duyduğum, gördüğüm ve hissettiğim şey, Anadolu kültürünün çok kadim olduğu. Vakit içerisinde farklı medeniyetlere mesken sahipliği yapmış bir kültür. Bundan ötürü stantta kimi tarihî objelere de yer verdik.

HEM NEFES ALDIM HEM NEFES VERDİM

Anadolu’da cam ustalarıyla bir arada çalıştınız. Aranızda nasıl bir etkileşim oldu; onlardan mı öğrendiniz, yoksa onlara mı camı öğrettiniz?

Aslında bu, iki taraflı bir etkileşimdi. Günün sonunda bu sanat yapıtlarında aslında Anadolu ustalarının nefesini topluyorum ve yansıtıyorum. Bu süreçte Türkiye’nin en büyük cam atölyelerinden birinde çalışma talihimiz oldu. Orada yaptığımız şey şuydu: Ustalardan olağan zanaatlarının biraz dışına çıkmalarını istedim. Onlar da kendi bildiklerinin dışında üretim yapma talihi buldular. Hem nefes aldım hem de nefes verdim. Birebir tabiatın bir modülü olduğumuz üzere manevî olarak da ortak şeyleri paylaşıyoruz. Standın de insanlarda “birbirimizle ilişkili olduğumuz” hissini tetiklemesini isterim.

İstanbul’da da başta Beykoz olmak üzere güçlü bir cam geleneği var. Bu size ne düşündürüyor?

Buraya gelince ne kadar esaslı bir cam geleneği olduğunu gördüm ve etkilendim. Bir nevi buradaki geleneği şimdiki sanatla buluşturma görevini icra etmiş oldum.

BİLİNMEYENE YANLIŞSIZ YOLCULUK

Sergide Åsa Jungnelius’un yapıtlarının yanı sıra Türkiye’deki çalışmaları boyunca sanatkara eşlik eden fotoğrafçı Peo Olsson’un kareleri de sergileniyor. Anadolu’da enstantaneler çeken Olsson “Åsa ile bu coğrafyada birinci kere seyahat ettik. Anadolu’da bilinmeyene hakikat seyahate çıktık. İpek Yolu’nun geçtiği ve antik alanların bulunduğu yerleri görmek çok enteresandı. Bu süreci fotoğraflarla yansıtma talihimiz oldu. Bunlar aslında bütün bu sanat yapıtlarının nasıl üretildiğini de gözler önüne seriyor” diye konuşuyor.

patronlardunyasi.com