Kanser yükünün bazı ülkelerde 20 yıl içinde iki katına çıkacağı öngörülüyor
Kanser, bedenin çabucak hemen her organı yahut dokusunda meydana gelebilen olağandışı hücrelerin denetimsiz büyümesi ve öteki organlara yayılmasıyla başlayabilen geniş hastalık kümesi olarak tanımlanıyor.
Oluştuğu dokuya nazaran isimlendirilen kanserin 200’den fazla cinsinin bulunduğu biliniyor. Türkiye’de hem erkekler hem de bayanlarda en çok deri kanseri görülüyor.
Erkeklerde sık karşılaşılan kanserlerin ortasında akciğer, prostat, kalın bağırsak, rektum, mide ve pankreas yer alırken bayanlarda ise göğüs, akciğer, kalın bağırsak, rektum, rahim ağzı (serviks), yumurtalık (over), mide ve pankreas kanserleri öne çıkıyor.
“4 Şubat Dünya Kanser Günü” dolayısıyla Sağlık Bakanlığı ve DSÖ’ye bağlı Memleketler arası Kanser Araştırma Ajansının (IARC) kansere ait dataları derlendi.
KANSERİN BELİRTİLERİ, HASTALIĞIN ERKEN TEŞHİSİ İÇİN KRİTİK KIYMET TAŞIYOR
Dünyada her beş bireyden birinin yakalandığı, en fazla can kaybına yol açan ikinci hastalık olan kanserde mevt riskini azaltmak için belirtileri takip etmenin değer taşıdığı kaydediliyor.
Bu belirtilerin ortasında ateş, halsizlik, ağrı, göğüste ve bedende hissedilen kitleler, kanama, öksürük ve horlamanın yanı sıra ciltte, dışkılama ve idrar alışkanlığında, benlerde ve siğillerdeki değişiklikler de yer alıyor.
DSÖ Kanser Kontrol Programı Başkanı ve cerrahi onkoloji uzmanı doktor Andre Ilbawi, belirtilerin büyük ölçüde kanser çeşidine mahsus olduğunu ve beklenmedik kilo kaybının yaygın görüldüğünü kaydederek “İnsanlar, açıklanamayan kilo kaybı yaşamaya başladığında bu, ekseriyetle kanserin aşikâr bir boyutta olduğu manasına gelir.” sözünü kullandı.
KANSERİN NEDENLERİ DEĞİŞTİRİLEBİLİR KİMİ RİSK FAKTÖRLERİ VAR
Kanserin kesin nedeni bilinmemekle birlikte risk faktörleri, değiştirilemeyen (yaş, cinsiyet ve aile öyküsü) ve değiştirilebilir olmak üzere ikiye ayrılıyor.
Ilbawi, tütün eserlerinin kullanımı, enfeksiyonlar, hava kirliliği ve kimyasallara maruz kalmanın değiştirilebilir risk faktörleri ortasında yer aldığına işaret ederek “Alkol, fizikî hareketsizlik ve kilo alımı, tüm kanser olaylarının yaklaşık yüzde 5’ine sebep olan ortak risk kümesi.” dedi.
Kanser olaylarının yaklaşık yüzde 5 ila 10’unda genetik risk faktörlerinin tesirli olduğuna dikkati çeken Ilbawi, tütün kullanımının kanser nedeniyle can kayıplarının yüzde 20 yahut yüzde 25’ine yol açtığını kaydetti.
BİRİNCİL MÜDAFAA ÇOK ÖNEMLİ
Kansere neden olan faktörlerden sakınmakta ve tesirini azaltmakta birincil müdafaa kıymetli yer tutuyor.
Kanserden korunmak için bireylerin sağlıklı kilolarını muhafazaları, kâfi ve istikrarlı beslenmeleri, tütün ve alkol eserlerinden kaçınmaları, kâfi seviyede fizikî aktivite yapmaları, uyku kalitesi ve gerilim düzeyini denetim etmeleri gerekiyor.
Birincil müdafaa kapsamında güneş ışınlarına, kimyasallara ve radyasyona sık maruz kalmamak, Hepatit B ve HPV (İnsan Papilloma Virüsü) aşılarını yaptırmak, kentsel hava kirliliğinden kaçınmak üzere uygulamalar da öne çıkıyor.
Öte yandan, emzirmenin anne ve bebek sıhhati üzerindeki birçok faydalı tesirinin yanında annelerdeki yumurtalık ve göğüs kanser riskini de azalttığı biliniyor.
Ilbawi, birincil müdafaanın kanserin önlenmesinde birinci öncelikteki sistemlerden olduğuna işaret ederek “Tahminen kanser hadiselerinin yaklaşık yüzde 40’ının birincil korunma yoluyla önlenebileceğini söyleyebiliriz.” dedi.
İKİNCİL MUHAFAZA, KANSERİN ERKEN TEŞHİS EDİLMESİNİ SAĞLAYABİLİR
İkincil müdafaa, kanserden evvel riski tespit edip güzelleştirebilecek yahut erken teşhis edebilecek formüllerden oluşuyor.
Ilbawi, HPV testinin, rahim ağzı kanseri taramasının, mamografinin, kolonoskopinin hatta genetik testlerin bile ikincil tedbire programının kesimi olduğunu belirterek “Erken teşhis, kanserden mevt oranlarının azaltılmasına yardımcı olacak en yaygın yaklaşım. Bu nedenle herkesten yaygın kanser belirtilerinin farkında olmalarını istiyoruz.” diye konuştu.
ÜÇÜNCÜL MUHAFAZA KAPSAMINDA TEDAVİDEKİ İLERLEMELER UZUN VADELİ YIPRANMAYI AZALTIYOR
Üçüncül muhafaza, kanserin yahut hastalığın tedavisinin yol açtığı uzun vadeli yıpranmayı azaltmayı amaçlıyor.
Kanser tedavisindeki en yaygın tekniklerin ortasında cerrahi, radyoterapi ve kemoterapinin yanı sıra hormon tedavisi, genetik ve amaca yönelik tedaviler de kullanılabiliyor.
Ilbawi, üçüncül önlemenin teşhis sonrası kanserin tedavisini, rehabilitasyonu ve destekleyici bakımı içeren süreç olduğuna işaret etti.
Kanser tedavilerinde immünoterapi, cerrahi ve radyoterapide gelişme kaydedildiğini anlatan Ilbawi, “Kanserin çeşidini, yayılma oranını, şahsa özel profilini ve en uygun tedavi metodunu söyleyebilmek en kıymetli yenilik oldu.” sözünü kullandı.
KANSER ORANLARINDA BÖLGESEL VE FİNANSAL EĞİLİMLER GÖZE ÇARPIYOR
Küresel açıdan kanser oranının dağılımı, ülkelerin gelişmişlik seviyesiyle alakalı olabiliyor.
Ilbawi, kanser oranının Avrupa, Kuzey Amerika ve Okyanusya’da en yüksek düzeydeyken Afrika’da ise en düşük seviyede olduğuna dikkati çekti.
“Bir ülke ne kadar zenginse kanser yükü de o kadar yüksek oluyor.” diyen Ilbawi, bunun sebebinin tütün ve alkol kullanımı, fizikî hareketsizlik ve sıhhatsiz beslenme olduğunu vurguladı.
Ilbawi, yüksek gelirli ülkelerin enfeksiyondan kaynaklanan kanser açısından daha güzel durumda olduğunu söyleyerek enfeksiyonlara dayalı risk faktörlerinin son 10-20 yılda güzelleştiğini söz etti.
Kanser oranındaki artışa ait Ilbawi, “Bu artış, kanseri önlemek ve yönetmek için en az hazırlıklı olan ve şimdi güçlü kanser programlarına sahip olmayan ülkelerde en besbelli formda görülecek. Birtakım ülkelerde önümüzdeki 20 yıl içinde kanser yükü iki katına çıkacak.” dedi.
Ilbawi, kanserin önlenmesi ve çaba için gerekli önlemlerin alınmaması halinde ülkelerin sıhhat altyapısı konusunda kasvet yaşayabileceği ihtarında bulunarak kıymetli kanser tedavilerine erişim konusunda birtakım eşitsizliklerin yaşandığına dikkati çekti.
patronlardunyasi.com
