Küresel deniz taşımacılığında arz-talep dengesizliği büyüyor: Gemi siparişleri ilk yarıda %64 azaldı
Küresel ticaretin yüzde 80’e yakınının yapıldığı deniz nakliyatında, kayıplar artıyor. Drewry Dünya Konteyner Endeksi’nde (WCI), ocak ayından bu yana yaşanan gerileme yüzde 40’a dayanırken, global uzmanlar navlunda ikinci yarıda düşüşün hızlanmasını bekliyor. Ocak ayına 4 bin dolara yakın düzeyde başlayan Drewry Dünya Konteyner Endeksi (WCI), düşüş eğilimine girmiş, ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergilerinde 90 günlük orta vermesi nedeniyle mayıs sonu ve haziran başında kısa periyodik bir artış yaşamıştı. Lakin kapasitenin talebi aşmasıyla piyasa temmuz ortasına kadar önemli bir düşüş yaşadı. Geçen hafta Drewry, yüzde 1’lik sonlu bir kayıpla 40’lık konteyner başına 2.499 dolara geriledi.
Ekonomim’den Aysel Yücel’in haberine nazaran, Çin eserlerine uygulanan yüksek ABD gümrük vergilerinin süreksiz olarak durdurulmasının ağustos ortasında sona ermesiyle birlikte denizcilik şirketleri daha fazla seferi iptal ederek Pasifik’teki hizmetlerini azaltıyor. Gümrük vergisi artışından evvel yük nakliyatında yaşanan ağır talep sona erdiğinden, Drewry önümüzdeki hafta spot oranların daha az dalgalı olacağını öngörüyor. Drewry’nin konteyner uzmanları, 2025’in ikinci yarısında arz-talep istikrarının tekrar zayıflayacağını ve bunun spot oranların düşmesine neden olacağını belirtiyor. Oran değişikliklerinin dalgalanması ve zamanlaması, Trump’ın gelecekteki gümrük vergilerine ve Çin gemilerine uygulanan ABD yaptırımlarıyla ilgili kapasite değişikliklerine bağlı olacak ve bunlar hâlâ belirsizliğini koruyor.
Lojistik tahlil şirketi Xeneta’ya nazaran, 1 Haziran’dan bu yana Asya’dan ABD’nin batı ve doğu kıyılarına giden konteynerlerin ortalama spot fiyatları yüzde 50’nin üzerinde düştü. Meçhullüğü artıran bir başka faktör ise ABD ve Çin ortasındaki çözülmemiş ticaret görüşmeleri. Dünyanın en büyük iki iktisadının yetkilileri geçen hafta 90 günlük gümrük vergisi ateşkesinin uzatılması konusunda anlaştı. Çin-ABD ticaret rotası, konteyner gemisi işletmecileri için en kârlı rotalardan biri olmaya devam ediyor.
Xeneta’nın teknoloji ve data sorumlusu Erik Devetak, “Küresel olarak değerli bir kapasite fazlası var ve bu durum piyasayı şekillendirmeye devam edecek” dedi. Lojistik devi DHL, yaz başında Asya’dan Kuzey Amerika’ya olan trafiğin artmasıyla yükselen spot fiyatların o vakitten beri aksine döndüğünü belirtti. DHL Küresel Forwarding Asia Pacific CEO’su Niki Frank, “Taşıyıcılar erken karlar elde etmek için Transpasifik rotalarında kapasiteyi artırmak üzere tez ettiler, lakin ivme azaldıkça arz fazlası belirginleşiyor” diye konuştu. Veson Nautical’ın denizcilik analisti Jarl Milford, daha fazla geminin pazara girmesinin beklendiği ikinci yarıda fiyatların istikrarlı bir halde düşeceğini varsayım ediyor. Milford, “Gümrük vergisi siyaseti ve yavaşlayan global talep dahil olmak üzere devam eden belirsizlik, baskıları artırmaya devam ediyor” dedi. Lakin, fazla kapasitenin bir kısmını eritmeye yardımcı olan kıymetli bir faktör, gemilerin klasik rotalarından sapması olarak bedellendiriliyor. Taşıyıcılar, Yemenli Husi milislerinin hücumları nedeniyle Kızıldeniz’den uzaklaşıyor ve kimileri gümrük vergilerinden kaçınmak için ABD limanlarını atlıyor. Analistler, bu daha uzun seyahatlerin daha fazla gemiyi emdiğini ve fiyatlar için bir taban oluşturmaya yardımcı olduğunu belirtiyor.
TAMER KIRAN: GLOBAL GEMİ SİPARİŞİ %64 AZALDI, FİYATLAR GERİLEDİ
Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkanı Tamer Kıran, odanın ağustos ayı meclis toplantısında yaptığı konuşmada deniz taşımacılığındaki yavaşlamaya dikkat çekti. Global denizyolu nakliyatının, gümrük vergileri ve ABD’nin Çin tarafından işletilen, Çin imali ve Çin bayraklı gemilerle birebir filoda bulunan gemiler için ek liman fiyatları almaya hazırlanması ile jeopolitik riskler nedeniyle yılın birinci yarısında zayıf seyrettiğini kaydetti.
Kıran, “Kızıldeniz’deki aksaklıklar ve belirsizlikler gölgesinde global denizyolu nakliyatının 2025 yılında ton bazında yıllık yüzde 0,1 ile kısıtlı artarak 12,7 milyar ton düzeyinde gerçekleşmesi öngörülüyor” dedi.
Yeşil dönüşüm düzenlemelerindeki belirsizliklerin gemi siparişlerinde de azalmaya yol açtığını belirten Tamer Kıran, şöyle devam etti: “1000 GT ve üzeri gemilerde yeni inşa siparişleri Ocak-Haziran 2025 periyodunda, bir evvelki yılın tıpkı periyoduna kıyasla adet bazında yaklaşık yüzde 63,8, DWT bazında ise yüzde 57,9 azaldı. Bu durum yeni inşa fiyatlarında düşüşü de beraberinde getirdi. Doğal olarak bu gelişmelerden dünyanın en büyük gemi üreticisi Çin olumsuz etkilenirken, Çin’in yeni gemi inşa mukaveleleri, gemi adedi bazında 2025’in birinci yarısında yıllık bazda yüzde 69,6 düştü.”
İTHALAT ARTIŞI KOSTER ARMATÖRÜNE NEFES ALDIRDI
Navis Danışmanlık Koordinatörü Engin Koçak, nehir/deniz tipi koster piyasasında yük hacmi ve buna bağlı olarak navlunda sonlu da olsa bir artış yaşandığını söyledi. Türkiye’nin mevsimsel olarak ithalat talebinin artması bu yükselişte tesirli oldu. Koçak, “Konvansiyonel koster navlunlarında da Ukrayna çıkışlarında artış var. Yüzler çok gülmüyor ancak en azından şikayetler azaldı. Yalnızca armatör biraz daha tatmin edici navlun bekliyor zira uzun vakittir canı gerçekten yandı. Nehir-deniz tipi koster piyasalarında bu hafta da yük ve navlun artışları kelam konusuydu. Azov-Marmara rotasında taşınan 3.000 ton buğday yükleri geçen haftaki 22-23 dolar/tondan 23-24 dolar/tona çıktı. Rostov- Marmara rotasında ise navlunlar tekrar bir adım daha üst çıkarak 24-25 dolar/ tondan 25-26 dolar/tona ulaştı. Son olarak, Rostov- Mersin rotasında da navlunlar geçen haftaki 38-39 dolar/ tondan 40-41 dolar/tona yükseldi. Fakat Karadeniz içinde hala Ukrayna ve Rusya işlerinden uzak durmaya çalışan çok sayıda armatör var” diye konuştu.
patronlardunyasi.com
