ABD idaresinin uyguladığı müdafaacı siyasetlerin mümkün tesirlerine yönelik tasalar sürerken, ülkede federal hükümet, yeni mali yıl başlamadan evvel Kongre’nin süreksiz bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle kapandı.
Federal kamu kuruluşlarının faaliyetlerini sürdürmesini sağlayacak süreksiz bütçe tasarısının Kongre’den geçememesi, Aralık 2018’de başlayıp Ocak 2019’da biten 35 günlük kapanmadan bu yana birinci defa bu türlü bir durumun yaşanmasına yol açtı.
Senatörler, hükümete finansman sağlanmasını ve yaklaşık 1 trilyon dolarlık sıhhat hizmetleri düzenlemesini içeren Demokratların desteklediği tasarıyı reddederken, Cumhuriyetçilerin desteklediği tasarı da tekrar oylamaya sunulsa da gerekli oy sayısına ulaşamadı.
ABD Temsilciler Meclisi, 19 Eylül’de federal hükümete 21 Kasım’a kadar finansman sağlanmasını öngören süreksiz bütçe tasarısını onaylamıştı lakin senato, Cumhuriyetçilerin sunduğu tasarıya onay vermemişti.
Demokratlar, sıhhat sigortası sübvansiyonlarının mühletinin uzatılmasını ve Medicaid kesintilerinin geri alınmasını talep ederken Cumhuriyetçilerin tasarısına dayanak vermeyi reddetmişti. Cumhuriyetçiler ise mevcut harcama seviyelerinde rastgele bir değişiklik içermeyen süreksiz bütçe tasarısında ısrarcı olmuştu.
ABD Başkanı Donald Trump, dün yaptığı açıklamada, federal hükümetin muhtemelen kapanacağını, bu durumda çok sayıda çalışanı işten çıkarabileceklerini söz etmişti. ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), federal hükümetin kapanması halinde yaklaşık 750 bin çalışanın fiyatsız müsaadeye çıkarılabileceği kestiriminde bulunmuştu.
BEYAZ SARAY’DAN KURUMLARA TALİMAT
Beyaz Saray, ABD’de federal hükümetin finansman yetersizliği nedeniyle kapanma ihtimaline karşı kurumlara planlarını uygulamaları talimatı vermişti.
Beyaz Saray’a bağlı İdare ve Bütçe Ofisi Yöneticisi Russel Vought tarafından kurumlara gönderilen yazıda, ABD Temsilciler Meclisinin 19 Eylül’de hükümete 21 Kasım’a kadar finansman sağlayacak “temiz” bir süreksiz bütçeyi kabul ettiği fakat Demokrat senatörlerin 1 trilyon dolarlık yeni harcama taleplerini içeren “çılgın siyaset talepleri” nedeniyle tasarının Senato’dan geçmesini engellediği aktarıldı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın Cumhuriyetçilerin süreksiz bütçe tasarısını desteklediği belirtilen yazıda, “Ancak, Demokratların bu pak süreksiz bütçeyi bu gece saat 23.59’a kadar geçirmeyi engelleyeceği ve hükümetin kapanmasına neden olacağı artık netleşmiştir.” tabirleri kullanıldı.
Yazıda, etkilenen kurumların nizamlı bir kapanma için planlarını uygulamaları gerektiği belirtilerek, kapanmanın mühletini öngörmenin sıkıntı olduğuna işaret edildi.
Analistler, federal hükümetin kapanmasının akabinde birtakım kritik ekonomik dataların açıklanamayacak olmasının, ABD Merkez Bankasının (Fed) siyaset adımlarına ait belirsizlikleri artırmasının beklendiğini tabir etti.
Özellikle data takviminde cuma günü açıklanması beklenen tarım dışı istihdam verisinin gecikme ihtimalinin yatırımcı kararları üzerinde tesirli olduğunu belirten analistler, piyasalarda oynaklığın artabileceği ikazında bulundu.
Federal hükümetin kapalı kalma mühletinin uzaması durumunda ABD’nin ekonomik büyümesinin olumsuz etkilenebileceği varsayım ediliyor.
Bunun yanında para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in ekim ve aralık aylarındaki toplantılarda faiz indirimlerini sürdüreceği beklentileri güçlü kalmaya devam ederken, 2026 yılında bankanın 2 faiz indirimi yapması öngörülüyor.
ALTIN REKOR TAZELEDİ
ABD’de hükümetin kapanması sonrası piyasalarda risk iştahının azaldığı görülürken, ABD’de endeks vadeli kontratlarda negatif bir görünüm izleniyor. Bir müddettir üst üste rekor kıran altının ons fiyatı ise kapanma sürecine girilmesiyle 3 bin 875,52 dolara çıkarak tarihi tepesini üst taşıdı. Altının ons fiyatı şu sıralarda yatay seyirle 3 bin 858 dolardan alıcı buluyor.
ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,15 düzeyinde yatay seyrederken, dolar endeksindeki geri çekilme dikkati çekiyor. Dün sonlu düşüşle 97,8 düzeyinde kapanan dolar endeksi kıymet kaybını 3. iş gününe taşırken, endeks yeni günde de yüzde 0,1 düşüşle 97,7 düzeyinde bulunuyor.
Brent petrolün varili ise şu sıralarda yüzde 0,2 artışla 66,2 dolarda süreç görüyor.
New York Borsası’nda endeksler kapanmadan evvel günü müspet seyirle tamamladı. S&P 500 endeksi yüzde 0,41, Nasdaq endeksi yüzde 0,31 ve Dow Jones endeksi de yüzde 0,18 kıymet kazandı.
Fed yetkililerinin açıklamaları da takip edilirken, Boston Fed Başkanı Susan Collins, veriler gevşemeyi destekliyorsa, faiz oranlarını tekrar düşürmenin uygun olabileceğini kaydetti. Enflasyon ve iş piyasası için daha makûs bir görünüm mümkünlüğünü göz arkası edemeyeceğini vurgulayan Collins, bu yıl içinde biraz daha gevşeme yapılabileceğini söyledi.
Makroekonomik bilgi tarafında, ABD’de S&P Cotality Case-Shiller Ulusal Konut Fiyat Endeksi, temmuzda yıllık bazda yüzde 1,7 artarak konut fiyatlarının artış suratındaki yavaşlamanın devam ettiğini gösterdi.
Ülkede Conference Board Tüketici İtimat Endeksi, eylülde 94,2 ile piyasa beklentilerinin altına düştü. ABD’de JOLTS açık iş sayısı, ağustosta 7 milyon 227 bine çıkarak piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti.
Analistler, ABD’de JOLTS açık iş sayısının beklentilerin üzerinde gelmesinin işten çıkarmaların azaldığını ortaya koyduğunu belirterek, iş gücü piyasasına ait kaygıların azaldığını tabir etti.
AVRUPA BORSALARI MÜSPET SEYRETTİ
Avrupa borsaları dün ABD’de hükümetin kapanması risklerine rağmen alıcılı seyrederken, gözler bugün Avro Bölgesi’nde açıklanacak enflasyon datalarına çevrildi.
Öte yandan, Almanya’da eylülde yıllık enflasyon yüzde 2,4’e çıkarak, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) amacından uzaklaştı. Ülkede enflasyon bu yıl arka arda ikinci ay yükseldi. Piyasalarda beklenti yıllık enflasyonun eylülde yüzde 2,3’e yükselmesi istikametindeydi. Ülkede enflasyon, aylık bazda ise yüzde 0,2 arttı.
Avrupa Birliği (AB) uyumlu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) de eylülde bir evvelki aya nazaran yüzde 0,2 ve yıllık bazda yüzde 2,4 yükseldi.
Bölgede jeopolitik gelişmeler de takip edilirken Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, ABD Başkanı Trump’ın Gazze’de ateşkese varılması maksadıyla sunduğu barış planı açıklamasını memnuniyetle karşıladığını belirtti.
ABD Başkanı Donald Trump, Gazze’de ateşkese varılması gayesiyle sunduğu barış planına karşılık vermek için Hamas’ın 3-4 günü olduğunu belirtmişti.
Dün İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,54, İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,4, Almanya’da DAX 40 yüzde 0,57 ve Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,19 kıymet kazandı. Avrupa’da endeks vadeli kontratlar güne olumlu başladı.
ASYA’DA ÇİN VE HONG KONG BORSALARI TATİL NEDENİYLE SÜRECE KAPALI
Asya’da Ulusal Gün nedeniyle Çin ve Hong Kong borsalarında süreç gerçekleşmezken, Çin’de piyasalar gelecek haftanın ortasına kadar kapalı kalacak. Bölgede açık olan Japonya ve Güney Kore piyasaları ise karışık seyrediyor.
Japonya Merkez Bankası (BoJ) tarafından yapılan “tankan” anketine katılan firmalar, ülkede TÜFE’nin gelecek 12 aylık devirde yüzde 2,4 artmasını bekliyor. Anket sonuçlarında ülkede imalat aktivitesinde artış öngörülürken, bu durumun enflasyonla çaba eden BoJ’un para siyasetleri adımlarını etkilemesi öngörülüyor.
Anket sonuçlarına nazaran ülkenin önde gelen imalat sanayi üreticilerinde inancın artmasıyla BoJ’un faiz artırabileceğine yönelik beklentiler güçlendi ve bu da Japonya borsasında satış baskısına neden oldu.
Bölgede bugün açıklanan bilgilere nazaran, Japonya’da imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) 48,5 oldu.
Hindistan Merkez Bankası siyaset faizini beklentiler dahilinde yüzde 5,5’te tuttu.
Bu gelişmelerle, kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,9 düşerken, Güney Kore’de Kospi endeksi de yüzde 0,9 arttı.
VIOP AKŞAM SEANSINDA YÜKSELDİ
Dün satış yüklü bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,33 kıymet kaybederek 11.012,12 puandan tamamladı. Borsa İstanbul Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) BIST 30 endeksine dayalı ekim vadeli kontrat ise dün akşam seansında olağan seans kapanışına nazaran yüzde 0,2 yükseldi.
Dolar/TL, dün yatay seyirle 41,5850’den kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında evvelki kapanışının çabucak altında 41,5840’tan süreç görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde imalat sanayi PMI, yurt dışında dünya genelinde imalat sanayi PMI bilgilerinin, Avro Bölgesi’nde enflasyon ve ABD’de ADP özel dal istihdam datalarının takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.900 ve 10.800 düzeylerinin takviye, 11.100 ve 11.200 puan düzeylerinin ise direnç pozisyonunda olduğunu söz etti.
Piyasalarda bugün takip edilecek bilgiler şöyle:
10.00 Türkiye, eylül ayı imalat sanayi PMI
10.55 Almanya, eylül ayı imalat sanayi PMI
11.00 Avro Bölgesi, eylül ayı imalat sanayi PMI
11.30 İngiltere, eylül ayı imalat sanayi PMI
12.00 Avro Bölgesi, eylül ayı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)
15.15 ABD, eylül ayı ADP Özel Bölüm İstihdamı
16.45 ABD, eylül ayı imalat sanayi PMI
17.00 ABD, eylül ayı ISM imalat sanayi PMI