Melisa Sabancı Tapan ‘ilham’ verenlerini açıkladı

Sabancı Holding ve Vista Turizm AŞ Yönetim Kurulu Üyesi, Gate 27’nin kurucusu Melisa Sabancı Tapan ile Cumhuriyet’ten Ayça Ceylan, tabiatla uyumlu hayattan yaratıcı dönüşüme, iklim adaletinden sanata uzanan çok katmanlı bir söyleşi yaptı.

İşte o söyleşi:

Sabancı Holding ve Vista Turizm AŞ’de yönetim kurulu üyesi ve Sabancı Üniversitesi’nde mütevelli heyeti üyesisiniz. Tıpkı vakitte memleketler arası konuk yaratıcı programı Gate 27’nin de kurucususunuz. Kurumsal hayat ve girişimcilik ömrünüze neler katıyor?

Biri kök, başkası kanat. İkisi birlikte hem içgörü hem ilhamla hareket etmeyi mümkün kılıyor. Kurumsal ömür bana stratejik düşünme, analitik derinlik ve çok paydaşlı yapılar içinde hareket etme mahareti kazandırdı. Girişimcilik ise sezgilerimi dinlemeyi, bilinmeyene adım atmayı, yaratıcı risklere cesurca sarılmayı. Artık problem sadece öğrenmek değil, anlamak, sorgulamak, empati kurmak. Bugünün liderliği yaratıcılığı yalnızca sanatta değil, kurum kültüründe, stratejide ve kolektif vizyonda yine tanımlamakla ilgili. Bedel olan nedir ve onu nasıl kalıcı kılabiliriz? Her şey bu soruda düğümleniyor.

Çevresel sürdürülebilirlik seyahatiniz ne vakit başladı?

Benim için sürdürülebilirlik bir karar değil, varoluşsal bir sıkıntı. Çevresel sürdürülebilirliği, sevgiyi alıp verebilme kapasitemizle özdeşleştiriyorum. Tabiatın bir modülü olan bizler, onun sırf bir varlık değil, birlikte yazdığımız bir kıssanın anlatıcısı olduğunu birçok vakit unutuyoruz. Ailem, sürdürülebilirliği her vakit kısa vadeli karların ötesinde, uzun ömürlü ve kalıcı kıymetler yaratmak olarak yorumladı. Bu yaklaşım, benim de erken yaşta insanlık olarak kurduğumuz sistemleri, bu sistemlerin kültürel çeşitlilikle münasebetini ve tabiatla kurduğu irtibatı merak etmeme vesile oldu.

Üniversite yıllarımda ise bu temel, şuurlu bir seçim haline geldi. Columbia Üniversitesi’nde yüksek lisans yaparken kültür ve sanatı yalnızca bir söz aracı olarak değil, birebir vakitte tabiatla kurulan bir irtibat biçimi olarak okumaya başladım. Sabancı Üniversitesi’nden Ümit Şahin’in verdiği iklim siyasetleri ve Cambridge Üniversitesi’nin sustainable business models derslerini tamamlama fırsatım oldu. Vakitle kolektif dönüşüm için ne yapabileceğimi daha çok sorgulamaya başladım. Gate 27 de bu düşünsel art planla doğdu.

SADECE ÇEVRESEL DEĞİL, AHLAKİ BİR SINAV

Sizce iklim değişikliğinde en acil üç sorun nedir?

Konuya kısa vadecilik ve sistemsel körlük ile başlamak isterim. Kısa vadeli kâr-zarar mantığı jenerasyonlar boyunca tesiri sürecek varoluşsal tehdidimizi görmemize mani oluyor. Sürat çağında, dijital gürültü ve tüketim alışkanlıkları içinde neyin sahiden pahalı olduğunu unutuyoruz. Bu sırf sürdürülebilirlikle değil; insan olma halinin sürdürülebilirliğiyle ilgili bir kriz. Bütün bunlar beni üzüyor.

Küresel Güney’deki topluluklar, krizden en az sorumlu olmalarına karşın en fazla ziyanı görüyor. Ayrıyeten mülteciler, bayanlar, çocuklar ve yerli halklar üzere kırılgan kümeler iklim kaynaklı felaketlere karşı daha savunmasız. Bugün global sera gazı emisyonlarının yüzde 80’inden fazlası büyük şirketlerin üretim ve tüketim modellerinden kaynaklanıyor lakin bireylerin alışkanlıkları üzerinden yürüyen bir sorumluluk tartışması hâlâ ön planda. Özetle iklim krizi, sadece çevresel bir “sorun” değil, insanlık olarak yaşadığımız yönsüzlük, adaletsizlik ve ilişki kaybının bir yansıması. Ve bu krizden çıkış da yalnızca teknolojik tahlillerle değil, kıymetlerle, empatiyle, adaletle ve manayla mümkün.

KOLEKTİF ZEKÂ, DİJİTAL ÇAĞ VE AİLEDEN GELEN VİZYON

Son vakitlerde okuduğunuz, dinlediğiniz, izlediğiniz sizin için esin kaynağı olan kaynaklar nelerdir?

Yaşım ilerledikçe ve tahsilim derinleştikçe bana en çok kapı açan alanın tabiat olduğunu fark ediyorum. Tabiatın dinginliğinde, vaktin ağır akışının bana farkındalık kazandırdığına inanıyorum. Sürdürülebilirliğin ötesinde, restoratif (onarıcı) yaklaşımlar beni çok düşündürüyor. “Designing Regenerative Cultures” kitabının muharriri Daniel Christian Wahl olsun, Gate 27’de ağırladığımız Ekin Kano, KHORA, Nergiz Yeşil ya da Esin Aykanat Avcı’nın işleri olsun bu yaklaşım ruhumu besliyor.
Bu yıl Sakıp Sabancı Milletlerarası Araştırma Ödülleri’ndeki jürilik misyonum bu alanlardaki farkındalığımı artırdı. Bu bağlamda kolektif zekâ, kamu siyaseti ve kadim bilgi eşlemeleriyle beni birinci defa tanıştıran Sir Geoff Mulgan’dan bahsetmeden geçemeyeceğim.

Her fırsatta söylediğim üzere ailem ve köklerim benim için büyük bir ilham kaynağı. Yolumu onlardan aldığım kıymetlerle örüyorum. Bu kapsamda bu sene birinci kere Sakıp Sabancı Spor Ödülleri’nin sorumluluğunu üstlendim. Ülkemizin farklı coğrafyalarından gelen, fizikî mahzurları bulunan yeteneklerin imkânsızı başarması ve bunu birlikte kutlama imkânı, yaşama olan umudumu ve motivasyonumu perçinledi.

Diğer yandan, dedemin vizyonunu geleceğe taşıyan ve teknolojiyi bilgelikle buluşturduğumuz “Vision of Sakıp Sabancı” projesi, hepimiz için yeni bir öğrenme alanı oldu. Dedemin dijitalleştirdiğimiz arşivinden oluşan yapay zekâ örüntülerinin seçtiği dört başka kişi ile yapılan podcast serisinin içerik açısından zenginliği, yapay zekânın olasılıklarını daha çok merak etmeme vesile oldu. İşte bu sebeple de Sabancı Üniversitesi ile dijital çağı ele aldığımız jargonsuz bir tartışma platformu üzerinde çalışmaya başladık.

6R İLE YAŞAMAK

Tüketim alışkanlıklarıyla gerçek gereksinimlerimiz ortasında derin bir uçurum var. Bu kapsamda fazlalığın manasını sorgulayarak, eserlerin süreçlerini ve geleceğini merak ederek, bugünün dünyasında sürdürülebilirliğin 6R’si dediğimiz reddet-azalt-yeniden kullan-onar-geri dönüştür ve tekrar dönüştür modellerini örnek alarak ilerlemeye çabalıyorum. Eserlerin izini sürüyorum: Nasıl üretildi? Kim yaptı? Ne kadar yaşayacak? Sürdürülebilirlik benim için yalnızca alışkanlık değil, bir hürmet biçimi. Tabiata, emeğe ve vakte. Daima öğrenerek, mümkün mertebe sadeleşerek ve gelecek kuşaklara duyulan sevgiyle harmanlanan bir hürmet biçimi. Gündelik tercihlerim de bu hürmetle şekilleniyor.

YARATICILIKLA SÜRDÜRÜLEBİLİR GELECEĞE

Gate 27’de sürdürülebilirlik çok katmanlı. Bizim için sürdürülebilirlik, yerlerimizin mimarisinden projelerimizin içeriğine, günlük operasyonlarımızdan konuk ağırlama prensiplerimize kadar dokumuza işlemiş bir kültür. Sürdürülebilirliği yalnızca ekolojik değil, birebir vakitte düşünsel bir dönüşüm olarak ele alıyoruz. Konuklarımızı seçerken, çevresel, toplumsal ve kültürel bağlamlarda üreten ve bu alanlarda derinleşen isimlere öncelik veriyoruz. Bu kapsamda Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDG’ler) ortasından 11 (Sürdürülebilir Kentler ve Topluluklar), 12 (Sorumlu Tüketim ve Üretim), 13 (İklim Eylemi) ve 16 (Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar) numaralı amaçları direkt kapsayan projeleri bilhassa önceliklendiriyoruz. Emelimiz, sanatın dönüştürücü gücünü kullanarak sürdürülebilir bir gelecek için somut adımlar atmak.

patronlardunyasi.com