Merkez Bankası’nda Karahan imzası: Sabırla koruk, helva oldu
Gökmen Mert KURAL
Fatih Karahan geçtiğimiz yılın Şubat ayında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) koltuğuna oturdu. Yeni lider, aslında bir arabanın direksiyonuna değil, süratli giden bir trenin frenine geçti.
Enflasyon arşı geçmiş; rezervler, bir kısımda sallanan yapraklar üzere ‘düşerim’ endişesiyle yaşıyor… Finansal istikrar ise her an ipten dönebilecek bir cambaz üzere…
Üstüne bir de kulislerde dolaşan o kronikleşmiş soru: ‘Merkez Bankası bağımsız mı?’
Yani Ankara işi, kusursuz bir Ankara tansiyonu…
Sahne kalabalık, senaryo ise yeniden bol entrikalı…
DAHA ÖNGÖRÜLEBİLİR BİR DÖNEM
Sonda söyleyeceğimizi en öteki söyleyelim; İş dünyası; Karahan periyodunu “Önceki yıllara nazaran daha öngörülebilir” buluyor. Yabancı yatırımcılar da “Ya olduğun üzere görün, ya göründüğün üzere ol” ahengini ‘şimdilik’ diyerek takdir ediyor. Zira akıllarındaki soru şu: “Seçim yaklaşınca bu duruş bozulur mu?”
Bu noktada yabancı yatırımcı tarafına farklı bir başlık açmak da gerekiyor. Ülke olarak, finansal istikrar konusunda daha gür konuşmaya başladık. Türkiye tahminen de bu sayede yurtdışındaki yatırımcı toplantılarında “Dezenflasyon, rezerv, sıkı duruş” üçlüsünü net bir biçimde masaya koydu.
KARAHAN’IN USULÜ: MARX MI, MÜSLÜM BABA MI?
Gelelim Merkez Bankası’nın aksiyon sürecine…
Karahan’ın faizi sıkı tutma kararlılığı, rezervler operasyonu, iş dünyasıyla birebir irtibat ve milletlerarası yatırımcıları ikna cinsleri elbet çok değerliydi.
Belki klasik olacak fakat motamot Marx-Müslüm Baba karşılaştırmasında olduğu gibi…
Marx bundan 150 yıl evvel şunu demişti: “Proletarya sınıfı, pozisyonu gereği toplumsal adaletsizliği sona erdirecek iradedir.”
Aynı cümleyi Müslüm Gürses, 4 sözle özetledi: “Yakarsa dünyayı garipler yakar!”
Özetle, bu süreç, ‘açık iletişim’ modeliyle başarılı bir biçimde yönetildi. Burada en değerli gösterge şu denilebilir: İstersen dünyaları anlat, karşındaki kitlenin lisanıyla konuşamıyorsan, anlattıklarının hepsi çöpe gider…
Görünen o ki Merkez Bankası Başkanı da bunun farkındaydı… Bazen açık bağlantı, bazen de sessiz bağlantı yoluyla bu sürecin avantajlarını da dezavantajlarını da yönetmeyi bildi. Açık bağlantısı kullandığı kadar sessiz bağlantısı de âlâ yönetti: Tıpkı Osho’nun dediği üzere; “Bazı vakitler vardır ki, bağlantının en değerli olanı sessizce yapılandır.”
YÜZLERCE FİNCANLIK HATIR BİRİKTİ
Karahan’ın bir öteki bir farkı da alana inmesi oldu. Birinci yıl 255 firmayla birebir görüştü, bol bol kahve içti… Kayseri’den Denizli’ye “Para Siyaseti ve Makroekonomik Görünüm” toplantıları düzenledi. Memnuniyet de memnuniyetsizlik de birebir Türkiye üzere yüzde 50-yüzde 50’ydi…
İş dünyasının bir kısmı “Enflasyon düşüyor, TL’ye itimat artıyor, rezervler toparlanıyor” diyerek memnuniyetini lisana getirdi.
Bir kısmı, bilhassa ihracatçılar ise, rekabetçi kur ve finansmana erişim konusunda sıkıntı yanmayı sürdürdü: “Faiz yüksek, kredi sıkıntı, kur da yerinde sayıyor, biz nasıl rekabet edelim?”
Karahan, misyon müddeti boyunca bir yandan TL’ye itimadı geri getirmek için sahiden çok gayret sarf etti. Lakin boynundaki enflasyon düğümüyle ayakta kalmak önemli bir badireydi. Doğal olarak seyahat da kolay olmadı.
SU AKSIN YOLUNU BULSUN FAKAT OYNAKLIK OLMASIN
2024 ortasından itibaren rezervlerde rüzgâr aksine döndü. Ağustos’ta brüt rezerv 157 milyar dolara çıktı, swap hariç net rezervler de 32,9 milyar dolara yükseldi. Yıllarca eksilerde gezinen net rezervin olumlu olması, piyasada “Acaba işler değişiyor mu?” sorusunu beraberinde getirdi.
Bu süreçte swap bakiyesi sıfırlandı… 2025’te ise aykırı swap moduna geçildi. Bu atılımın iki kıymeti var; birincisi piyasadaki fazla likidite çekilmiş oldu. İkincisi ise rezervlerin kalitesi artırıldı.
Döviz cephesinden ise iş dünyasına tek cümlelik net bir ileti gitti: “Örtülü gaye falan yok!”
Karahan’ın yaklaşımıyla “Su aksın, piyasa yolunu bulsun. Çok oynaklık olmasın. Müziğin ritmi bozulursa sahneye yeniden biz çıkarız!”
CEPHANELİKTE NE VARSA HEPSİ SAHADA
Bir başka husus da Karahan’ın vazifeye gelir gelmez sert faiz atılımı oldu. “İzin vermezler” denilen bir periyotta; daha yolun başında faizi sert artırdı. İletisi da faiz artırımı kadar sert ve net oldu: “Sabırla bekleyeceğiz!”
Günün sonunda, Anadolu tabiriyle “Sabırla koruk, helva oldu.”
2024 sonunda siyaset faizi sabit kaldı. Enflasyon Mayıs 2024’te tepe yaptı, yılın ikinci yarısında ufaktan gerilemeye başladı. Faizin yanında zarurî karşılık, TL depo ihaleleri vs vs… Kısaca cephanelikte ne varsa alana sürüldü…
MASADA MAHŞERİN 4 ATLISI VAR
Karahan’ın en büyük zorluğu, yalnızca enflasyon değil, TL’ye inancı yine kazandırmaktı. Ama yüksek faiz, kredi kısıtları, iştahı azalan gerçek bölüm, kur kaygılısı ihracatçı… Tabir yerindeyse mahşerin 4 atlısı birebir masada…
Üstüne bir de klasik Ankara tansiyonu, taban rahatsız, faiz inmeli çağrıları… Tenkitler göğüslendi, plan çalışıyor görünüyor… Lakin bilhassa gerçek kesim, ikinci yarının nasıl geçeceğini çok merak ediyor. Süreç yabancıların tabiriyle ‘şimdilik’ düzgün yönetildi.
Faiz hassasiyetleri, gerçek bölümün ve vatandaşın finansmana (krediye) erişim sorunu can sıkmaya devam ediyor… Enflasyonu düşürme ve ekonomiyi soğutma ataklarının ne kadarlık bir hasar yarattığını bize vakit gösterecek…
Koşan bir ceylan, durana kadar avcının onu vurduğunu bilemezmiş…
İşte tıpkı o hesap; hasar alıp almadığımızı durduğumuzda göreceğiz.
Başta da dediğimiz üzere, güya kusursuz bir Ankara tansiyonu gibi…
Sahne kalabalık, senaryo ise yeniden bol entrikalı.
patronlardunyasi.com
