Türkiye’de artan maliyetlerin yanı sıra baskılanan kur nedeni ile yurtdışında fiyat tutturmakta zorlanan hazır giysi üreticileri, tarafını yurtdışına çevirdi. Gaye pazarlar ortasında yer alan ABD ile Hür Ticaret Muahedesi (STA) avantajının da tesiriyle Mısır bu alanda öne çıkan ülkeler ortasında başı çekti.
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran hali hazırda ülkenin en büyük yatırımcıları ortasında yer alan Yeşim Dokuma ve Taypa, Mısır’daki yatırımlarını büyütme kararı alırken Realkom ve FG Group üzere birçok şirket ise sıfırdan yatırım için ülkede incelemelerde bulunuyor. Birçok şirket ise bölgede mahallî ortak ile fason üretim seçeneklerini araştırıyor.
Mısır Lirası’nın yılbaşından bu yana yüzde 25’e yakın devalüe olmasının da tesiri ile son 4-5 haftada ülkede yatırım ve işbirliği trafiğinin hızlandığını lisana getiren kesim temsilcileri, somut adımlar için seçim sonrasını işaret ederken Türkiye’nin yüzde 60’ı düzeyinde kalan çalışan verimliliğinin başlarda soru işaretlerine yol açtığını lisana getirdi.
ÖNÜMÜZDEKİ YILLARDA 500 MİLYON DOLARLIK YENİ YATIRIM
Hali hazırda Mısır’da 35 Türk şirketi faaliyet gösteriyor ve bu şirketler Mısır’ın dokuma ve konfeksiyon pazarının üçte birini yönetiyor. Bu da yaklaşık olarak 1,5 milyar dolarlık yatırım manasına geliyor. 2023 ve 2024 yıllarında ise artan ilginin de bir sonucu olarak ülkede 500 milyon dolarlık yeni yatırım öngörülüyor.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Mısır İş Konseyi Başkanı Mustafa Denizer, Türk şirketlerinin Mısır’da dokuma ve konfeksiyon yatırımlarının 2007 yılında başladığını hatırlattı. Bu noktada ülkede bulunan nitelikli sanayi bölgelerinin (QIZ) değerine dikkat çeken Denizer, “Bu bölgeleri kapsayan muahedeye nazaran bir girdi İsrail’den sağlanır ise, ABD’ye yapılan ihracatta gümrük vergisi ödenmiyor” dedi.
Türkiye, yıllık 120 milyar doları bulan ABD hazır giysi ithalatından yüzde 1’in altında hisse alıyor. Bu sayının düşük olmasının bir nedeni ise ABD’nin Türkiye’den yapılan giysi ithalatında esere nazaran değişmekle birlikte yüzde 30’u aşan oranlarda gümrük vergisi uygulaması. Mustafa Denizer, “Mısır’ın ABD, Afrika, Kuzey Afrika ve Güney Amerika ülkeleriyle STA’sı ve gümrüksüz ticaret mutabakatları mevcut. Bu avantajın tesiriyle Mısır son devirde ilgi çekiyor. Lakin 2007’de Mısır’a yapılan Türk yatırımları geride kalan periyotta 3-4-5 kat büyürken çok fazla yeni yatırım gelmedi.
Hali hazırda üretime devam eden 35 civarında Türk şirketi şu an prestijiyle Mısır’da dokumacılık ve konfeksiyon pazarının üçte birini yönetir hale geldi. Bu şirketlerin toplam yatırımı 1,5 milyar dolar civarında. 2023 ve 2024’te 500 milyon dolar yatırım hedefleniyor. Bu şirketler bilhassa dokumacılık alanında iç piyasada da 1 milyar dolar ciroyu aşmış durumda.Mısır’ın dokumacılık ve konfeksiyon toplam ihracatının da üçte birini Türk şirketleri gerçekleştiriyor” diye konuştu.
ABD’YE 1 MİLYAR, MISIR’A 1.5 MİLYAR DOLAR İHRACAT
Mısır’da hali hazırda Yeşim Tekstil’den Tay Group’a, Eroğlu Giyim’den Çalık’a LcWaikiki’den Diktaş’a kadar birçok Türk üretici faaliyet gösteriyor. Türkiye, geçen yılın tamamında ABD’ye 1 milyar dolar ihracat gerçekleştirirken, bu sayı Mısır’da 1,2 milyar doları buldu.
Sektör temsilcilerinin verdiği bilgilere nazaran, Türkiye’de 600 doları aşan personellik maliyeti Mısır’da 150-175 dolar civarında seyrediyor. Güç maliyeti ise yeniden Türkiye’nin yarısı kadar. Fakat Mısır’da geçen yılın son çeyreğinden başlayan devalüasyon, ülkeyi ihracat için çok daha cazip hale getirdi. 2022 Ekim’de 19 Mısır Lirası düzeyine olan dolar, hali hazırda 30 düzeylerine kadar yükseldi. Bu da Türkiye ile kıyaslandığında hali hazırda fiyatta yüzde 20 avantaj manasına geliyor. Öte yandan ülkede dokumacılık ve konfeksiyon özelinde yaklaşık 50 bin çalışan bulunuyor.
Ülkenin en büyük dal şirketlerinden biri Yeşim Dokumacılık. Yeşim Grup’a bağlı Jade Dokumacılık, Mısır’da en büyük hazır giysi ve konfeksiyon ihracatçısı olma başarısı gösterdi. Yeşim Dokumacılık CEO’su Selim Şenkaya, Mısır’a her periyot ilgi olduğunu lakin son yıllarda bölgede yaşanan siyasi tansiyonun de tesiriyle yatırımcıların utangaç davrandıklarını lisana getirdi.
“MISIR’A DAHA FAZLA İLGİ GÖSTERİLMEYE BAŞLANDI”
İlişkilerin toparlanması ve vizelerin kalkması ile bölgenin tekrar yatırım için cazip hale geldiğini aktaran Şenkaya, şöyle konuştu:
“Şu an Mısır’da büyük bir itimat ortamı oluştu. Türkiye hem güç hem de işçilikte yüksek maliyetler nedeni ile Uzak Doğu ile rekabet edemez hale geldi. AB’ye servis veremez durumdayız. Birçok firma personellik ve güç maliyetlerindeki avantajın da tesiriyle Mısır’a çok daha fazla ilgi göstermeye başladı. Bu ilgi her geçen gün artıyor”
Kendilerinin ise yatırımlarını büyütme kararı aldıklarını aktaran Şenkaya, “2008’den bu yana Mısır’dayız. Tam entegre bir tesisimiz var. İplik tesisini de ekleyerek kumaştan hazır giysiye kadar entegre üretim yapar hale geleceğiz Bu kapsamda önümüzdeki 3 senede 80 milyon dolar yatırım daha yapacağız. Türkiye’de de operasyonlarımız devam ediyor olacak” diye konuştu.
TOBB Türkiye Konfeksiyon ve Hazır Giyim Sanayi Meclisi Başkanı Şeref Fayat, Mısır’ın ABD ile uyguladığı STA’nın yanı sıra son periyotta Mısır Lirası’nın dolar karşısında devalüe olmasının da ülkede yatırımı cazip hale getirdiğini söyledi. Fayat, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Devalüasyon Mısır’a AB pazarında Türkiye’ye nazaran yüzde 20’ye yakın fiyat avantajı sağladı. ABD pazarında ise STA ile birlikte bu avantaj yüzde 60’u buluyor. Bu nedenle orada yatırımı olmayan birçok şirket ülkedeki yatırım ortamını incelemek için Mısır’a gidiyor. Herkes ülkede ne yapabilirim, nasıl işbirliği oluşturabilirim diye araştırma yapıyor.
“HEM MISIR’DA HEM DE TÜRKİYE’DE ÜRETİM YAPTIRABİLENLER İÇİN İŞLERİN KAÇMADIĞI DÖNEM”
Ben de birinci etapta Mısırlı firmalara benim denetimimde mal yaptırıp Avrupalı müşterilerime gönderebilme konusuna bakıyorum. Bu stil araştırmaların yatırıma dönüşmesi için ise seçimden sonraki devirde iktisat siyasetlerinin ne istikamete evrileceği belirleyici olacak. Dolar 24-25 TL’ye yükselirse AB’ pazarı için çok büyük bir avantajı kalmayacak ancak ABD pazarı için cazibesini muhafazaya devam edecek. Şu an hem Mısır’da hem de Türkiye’de üretim yaptırabilenler için işlerin kaçmadığı bir devir. Biz de bu kapsamda ülkede lokal firmalar ile denemeler yapıyoruz”
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya da 15-17 Mayıs tarihleri ortasında bir dizi incelemelerde bulunmak emeliyle Mısır’a gidecek. Kaya, şöyle konuştu:
“Bölgeyi 3 gün gezeceğim. ABD ile Türkiye ortasındaki bağları artırmak istiyoruz. Hazır giysi için çok büyük ve değerli bir pazar. Lakin ABD ile Türkiye ortasında yüzde 18-38 ortasında bir vergi var. O vergiden kaçmak için Mısır’a gidiliyor. Orada QIZ bölgesi var. O bölgeden ötürü Mısır ile ABD ortasında ticaret vergiden muaf. Bilhassa denimde pamuk oranları daha yüksek olduğu için bu vergiden kurtulmak için Mısır’a yatırım yapıyorlar.
Mısır hem ABD işleri için hem de personellik ve güç maliyetlerindeki avantajı nedeni ile kullanılıyor. Maliyetlere bakıldığında, personellik maliyetleri Türkiye’den düşük lakin çalışanların performansı da düşük. Türkiye’de çalışanlardan ortalamada yüzde 65-70 performans ile çalışırken bu oran Mısır’da yüzde 40-50 ortası. Sebebi de devamsızlık, sıcak bir ülke olması ve bölge beşerinin ağır kanlı olması. Haliyle personellik maliyeti otomatik olarak 150-175 dolarlardan 300 dolarlara çıkıyor.
Öte yandan Avrupalı Türkiye ile Mısır’ı kıyasladığı vakit Türkiye’den mal almayı tercih eder. Mısır’dan her malı alamıyorsun. Toplamda 3 milyar dolardan biraz fazla dokumacılık ve hazır giysi ihracatları var. Fakat önümüzdeki periyotta önemli çalışmaları olacak. İplikten başlayıp son esere kadar 9 tane entegre fabrika yapıyorlar.
“ÖNÜMÜZDEKİ PERİYOT MISIR’I ÇOK DUYACAĞIZ”
Sonuç olarak hem ABD işlerini artırmak hem de maliyet ögelerini by-pass etmek için Türkiye’den hazır giyimciler Mısır’ı düşünüyorlar. Herkesin bir iştahı var fakat Mısır’da iş yapmak, çalışmak çok kolay değil. Lakin önümüzdeki periyot Mısır’ı çok duyacağız”
Akdeniz Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (AHKİB) Lideri Gürkan Tekin de Mısır’da bulunan yatırımını büyüten isimlerden biri. Gürkan Tekin, “İnsanlar Türkiye’deki maliyetler ve baskılanan kur nedeni ile bir çıkış yolu arıyor. Burada da Kuzey Afrika öne çıkan bölgelerden biri. Lakin Mısır her ne kadar maliyetler konusunda avantajlı olsa da çalışan performansı ve katma pahalı üretim için hala çok cazip bir bölge değil. Emekçi performansı Türkiye’nin yüzde 60’ı düzeyinde. Lüks markalar ise Mısır’da üretime sıcak bakmıyor. Ülkeye yatırım ortamını incelemek için ziyaret trafiği çok arttı, yatırım yapmak isteyen de var. Şu an kararsızlar. Seçim sonrası belirleyici olacak. Beşerler fason yaptırmaya da gidiyor. Seçim sonrası bekleniyor” dedi.
Herşeye karşın Türkiye’nin hala cazibesini yitirmediğini söyleyen Tekin, şöyle devam etti:
“Herkes şu anda ‘seçim sonrasında sanki burada varlığımı devam ettirebilir miyim’ fikri içinde. Ben çok ümitsiz değilim açıkçası. Son periyotta bu kapsamda Arnavutluk, Sırbistan üzere Balkan ülkeleri de ön plana çıktı. İtalya’nın art bahçesi olan bölgede yatırım kararı alanlar ve bunun için Uzakdoğu’dan emekçi getirenler de var. Değişik alternatif bölgeler ortaya çıkmaya başladı.
“DEVALÜASYONUN TESİRİYLE MISIR CAZİP HALE GELDİ”
İnsanlar katma bedelli yüksek eserler üretmek istiyor. Eskisi üzere Inditex üzere markalara üretim yapıp az kazanmaktansa katma pahası eserlere yönelmek istiyorlar. Arnavutluk İtalya’nın art bahçesi. Dolce & Gabbana, Christian Dior ve Prada’ya kadar bütün markalar orada üretim yaptırıyorlar. Etrafımızda de bu stil firmalar var. Önemli bir kayış var.”
Mısır’ın en büyüklerinden biri de Tay Group şirketlerinden Taypa. Tay Group Yönetim Kurulu Lideri Mesut Toprak, Mısır’da 2010’da üretime başladıklarını belirterek bu kararlarında da ülkede bulunan nitelikli sanayi bölgeleri (QIZ) ve ABD ile vergisiz ticaret avantajının tesirli olduğunu kaydetti. Toprak, “Son bir yılda devalüasyonun tesiri ile Mısır yine cazip hale geldi. Herkes şu an yatırım için araştırma yapıyor. Lakin Mısır kolay bir ülke değil. Rastgele bir sürpriz ile karşılaşmamak için önemli tahlillerin, araştırmaların yapılması lazım” dedi.
patronlardunyasi.com