Reel sektörün döviz açığı yüzde 71 artarak 5 yılın zirvesine ulaştı
Yabancı para borçlanmanın görece uygun maliyetli olması ve yurtdışı ihraç ile kredilerin içerdeki sıkı para siyaseti nedeniyle tercih edilmesi gerçek kesimin döviz açık durumunu arttırdı. Merkez Bankası datalarına nazaran gerçek dalın döviz açık durumu Aralık 2024’te 141.93 milyar dolara yükselerek Nisan 2020’den bu yana en yüksek düzeyini gördü. Yıllık olarak ise 2024 yılı açığı 141.93 miyar dolarla 2019 yılındaki 150.2 milyar dolardan sonraki tepeye işaret etti.
2023 Haziran öncesinde uygulanan klasik olmayan para siyaseti ile düşük TL faizleri gerçek dalı TL borçlanmaya yönetti, kredi bolluğundan döviz cinsi borçlarını kapatan gerçek dalın döviz konum açığı hayli düşük düzeylere geriledi. 2018 başında 200 milyar doları aşan gerçek dalın net döviz durum açığı gereğinden düşük TL faizlerin katkısıyla 2023 başında 88.9 milyar dolara, 2023’ün sonunda ise 83.2 milyar dolara kadar geriledi. Haziran 2023 ile birlikte yeni iktisat ve Merkez Bankası idaresinin uygulamaya başladığı klasik para siyaset ile yükselen TL faizler bu döngüyü aksine çevirdi.
YURT İÇİ KREDİLERDE ARTIŞ YÜZDE 38
Enflasyonla çabada gerçek kıymetli TL kıymetli bir araç olarak kullanılırken döviz kurlarında geçmiş yıllardaki üzere ataklar yaşanmaması, yükselen TL kredi faizleri ve yurtdışında Türkiye’ye yönelik artan ilgi gerçek dalı döviz borçlanmaya yöneltti. O denli ki yurtiçinden kullanılan yabancı para krediler son yılların doruğuna çıkarken bu duruma Merkez Bankası tedbir aldı, aylık büyüme hududunu yüzde 0,5’e çekerek neredeyse bankalara yabancı para kredi vermeyin iletisi verdi. Yurtdışına tahvil ihraçları da gerçek bölümün 2024 yılında başladığı yükselişini 2025’in birinci aylarında da devam ettiriyor.
Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, tüm bu gelişmeler gerçek dalın net döviz konum açığını arttırdı. Merkez Bankası’nın son verisi Aralık 2024. Buna nazaran 141.93 milyar dolarlık net döviz konum açığı oluştu gerçek kesitin. Merkez Bankası datalarına nazaran gerçek bölümün yurtiçinde bankalardan döviz ve dövize endeksli olarak kullandıkları kredi bakiyesi 2024 Aralık sonu itibariyle 144 milyar 859 milyon dolara çıktı. Son 1 yılda bu kredilerdeki artış 39.8 milyar dolar oldu. Bu yüzde 37,9 artış yaşandığına işaret ediyor.
SON 1 YILDA YURT DIŞI KREDİ 3.3 MİLYAR DOLAR ARTTI
Aynı biçimde Merkez Bankası bilgilerine nazaran gerçek dalın yurtdışından sağladığı kredi ölçüsü da tıpkı devirde yükseliş gösterdi. Aralık 2024 itibariyle gerçek kesimin yurtdışından sağladığı kredi bakiyesi 99 milyar 469 milyon dolara çıktı. Bu son 1 yılda 3.3 milyar dolarlık artış yaşandığını ve yüzde 3,42 yükseliş olduğunu ortaya koydu.
Kasım 2024’e nazaran Aralık 2024’te gerçek dalın yurtiçinden sağladığı krediler 3.33 milyar dolar, yurtdışından sağladığı nakdi krediler 1.78 milyar dolar ve ithalat borçları ise 1.97 milyar dolar arttı. Gerçek dalın döviz yükümlülükleri 7.08 milyar dolar yükseldi. Gerçek dalın döviz yükümlülükleri içinde kısa vadelilerin hissesi ise yüzde 37 düzeyinde. Merkez Bankası datalarına nazaran Aralık 2024 devrinde gerçek kesimin kısa vadeli net döviz durum fazlası 16 milyar 46 milyon dolar. Bu da 2023 sonunda 54.5 milyar dolar olan fazlanın son 1 yılda 38 milyar dolar azaldığını gösterdi.
patronlardunyasi.com
