Sürgündeki Osmanlı şehzadesi Burhanettin Cem’in film gibi hayatı

Burak ARTUNER

Osmanlı Hanedanı’nın 2008’de hayatını kaybeden en yaşlı üyesi Burhaneddin Cem Efendi’nin çalkantılı hayatı, yaşadığı farklı tesadüflerle bir sinema senaryosunu andırıyor… Araştırmacı Kerime Senyücel, TBMM’nin 3 Mart 1924 günü aldığı kararla bayan, erkek, çocuk tüm fertleri yurt dışına çıkarılan Osmanlı ailesinin sürgündeki hayatını kitaplaştırmış ve “Hanedan’ın Sürgün Öyküsü- Başucumda Bir Avuç Vatan Toprağı” isimli kitap 2009’da yayımlanmıştı.

Burhaneddin Cem, Sultan I. Abdülmecid’in torunu İbrahim Tevfik Efendi ile 93 Rus Harbi olarak bilinen 1878-1879 Osmanlı-Rus Harbi’yle ismini duyuran Çürüksulu Bahri Paşa’nın kızı Şadiye Hanım’ın oğulları olarak 2 Şubat 1920’de dünyaya geldi. Sürgün seyahati Sirkeci’den kalkan Orient Ekspres’le başladığında, şimdi 4 yaşındaydı. Uzun mühlet Paris’te yaşadılar…11 yaşına geldiğinde, 57 yaşındaki babası İbrahim Tevfik Efendi’yi kaybetti. Annesi bir Amerikalıyla evlenmişti. 1941’de annesinin yanına gitti… New York’ta yaşamaya başladı. Artık genç biriydi ve kendine bir meslek edinmesi gerektiğini hissediyordu. Bu yüzden tek sevdiği işi yapmaya yani asker olmaya karar verdi…

ABD ASKERİ OLDU

İkinci Dünya Savaşı’nın en çetin günleri yaşanırken 7 Nisan 1943’te orduya girdi. Ordu Lisan Okulu’nda 6 lisan öğrendi. Fransızca’nın yanında çok düzgün Rusça da konuşmaya başlamıştı. İkinci Dünya Savaşı’nın bahtını değiştiren Normandiya Çıkarması’na katıldı. Yıllar sonra Paris’e dönüşü, ABD ordusuyla oldu. Lakin makus tesadüf olsa gerek, kendisiyle sürgüne gönderilen, amcası son Osmanlı Halifesi Abdülmecid Efendi, onun birliği 4 Ağustos 1944’te kente girerken, Paris’te öldü. Burhaneddin Cem, Halife Abdülmecid’i yalnızca bir kere çocukluğunda bir kere görmüştü.

EŞİ IRINA’YI DA LENİN SÜRGÜN ETMİŞTİ

Paris’te bu üzüntüyü yaşarken, hayatının aşkı İrina ile tanıştı. Garip tesadüf Burhaneddin Cem ile İrina’nın dedeleri yarım asır evvel savaş meydanında düşman olarak savaşmışlardı. Ayrıyeten İrina’nın ailesi de 1917 Bolşevik İhtilali’nde Rusya’dan sürülmüştü. Zira İvanı’nın babası Çar II. Nikola’nın muhafız alayında bir subaydı. İvana’nın dedesi Dimitri Strasosselsky ile Burhaneddin Cem’in dedesi Çürüksulu Bahri Paşa, 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi’nde karşı karşıya gelip savaşmışlardı. Onlar, iki sürgün çocuğu… 65 yıl evvel dedelerinin savaş meydanlarındaki düşmanlığını bir kenara bırakıp, Paris’te başlayan aşklarını 25 Nisan 1951’de nikâh masasına taşıdılar. Nilüfer ve Selim Cem ismini verdikleri iki çocukları da oldu.

20 YIL ÖZEL DEDEKTİFLİK YAPTI

Burhaneddin Cem, askerlikten ayrıldıktan sonra dedektif oldu. William S. Burn Dedektiflik Ajansı’nda 20 yıl çalıştı. 1974’te Osmanlı erkeklerine şimdi af çıkmamışken, gizlice Türkiye’ye geldi ve dedesi Çürüksulu Bahri Paşa’nın savaşta Ruslar’dan aldığı Kars, Ardahan ve Batum’u gezdi… Biri erkek, başkası kız iki evlatları oldu. Burhaneddin Cem, geçen yıl 89 yaşında hayatını kaybetti.

“BENCE EN KIYMETLİ ŞEY HAYAT…”

Oğulları Selim Cem, yıllar sonra sürgün kitabını yazan Kerime Senyücel’in “Siz sürgüne nasıl bakıyorsunuz?” sorusuna şöyle cevap verdi: (Muzip bir sözle gülerek) “Değişik bir açıdan bakabiliyorum. Şayet annem 1917 Bolşevik İhtilali’nden sonra ailesiyle Rusya’dan sürülmeseydi, babam da 1924’teki sürgünden sonra Paris’e gitmeseydi ikisi asla tanışamayacaklardı. Böylelikle ne ben ne kardeşim Nilüfer Sultan ne de yeğenim Tatianavar olacaktı. Bence en değerli şey hayattır. Bu türlü bakınca teşekkürler Mustafa Kemal, teşekkürler Lenin.”

patronlardunyasi.com