Teknolojinin yeni tehdidi ‘yapay zeka sevgili’: Veri gizliliği ihlalinden duygusal bağımlılığa kadar birçok risk barındırıyor

Kullanıcılar, duygusal bağ kurulması maksadıyla modelleştirilen “yapay zeka sevgili” uygulamalarında oluşturacakları avatarlarının saç ve göz rengini, uzunluğunu, kilosunu, giysi üslubunu ve hatta ses tonunu kişiselleştirebiliyor.

Görsel özelliklerin yanı sıra avatarların ilgi alanları, hobileri, dünya görüşleri ve mizah anlayışı da belirlenebiliyor. Bilhassa yurt dışında bu uygulamayı kullananlar, boşandıkları eşinin ya da ayrıldıkları sevgililerinin karakteristik özelliklerini avatara tanımlıyor.

Yapay zeka, kullanıcıların his ve beklentilerini tahlil ederek şahsa özel karşılıklar veriyor ve vakitle insan gibisi etkileşimler kurmaya çalışıyor.

Sesli görüşme, iletileşme ve manzaralı bağlantı üzere özelliklerle birebir etkileşim imkanı sunan bu uygulamalar, kişiselleştirilen avatarlar aracılığıyla duygusal bağ kurmayı güçlendirmeyi amaçlıyor.

SİZİN SORU SORMANIZA GEREK KALMADAN İLETİLER ATIYOR

Yapay Zeka Siyasetleri Derneği (AIPA) Danışma Kurulu Üyesi Dinçer Karaca, kelam konusu uygulamalara ait yaptığı değerlendirmede, yapay zekanın insanların his durumlarını tahlil ettiğini ve kendini daima geliştirdiğini belirtti.

Kullanıcının kendinde bulunan bir fotoğrafı ya da bir ünlünün fotoğrafını uygulamaya yükleyerek ona emsal avatar oluşturabildiğini anlatan Karaca, uygulamaya kullanıcı tarafından bir soru sorulmasa dahi otomatik olarak bağlantıya geçebildiğini söz etti.

Karaca, “Artık sizin soru sormanıza gerek kalmadan, ‘Canım sıkıldı.’, ‘Benimle ilgilenir misin?’ üzere bildiriler atıyor, nitekim karşınızda bir insan varmışçasına sizden karşılık bekliyor.” dedi.

KADINLAR DAHA ÇOK KULLANIYOR

İstatistiklere nazaran bu uygulamaları kullananların yüzde 60’ının bayan olduğunu belirten Karaca, uygulamanın toplumsal tehditler barındırdığını vurguladı.

Bu duruma Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanan ve otizm başlangıcı olan bir gencin “yapay zeka sevgili” ile kurduğu bağ sonucu intihar etmesi olayını örnek gösteren Karaca, şöyle devam etti:

“Otizm başlangıcı olan genç bir kullanıcı duygusal bağ kuracağı bir avatar oluşturuyor. Vakitle toplumsal hayattan kopmaya başlıyor, konuta kapanıyor, derslerinden soğumaya başlıyor ve ailesiyle bağlantısı azalıyor. Gününün büyük kısmında, hayranı olduğu kişinin avatarıyla vakit geçiriyor. Sonunda ‘Buluşma vaktimiz geldi’ diyerek avatarına bildiri attığında, avatarı da ona ‘Evet seni burada bekliyorum’ cevabını veriyor. Bu cevabın akabinde avatarına ulaşabilmek için çocuk genç yaşta intihar ediyor.”

Karaca, bilgi saklılığı ve ruhsal bağımlılık üzere risklere dikkat çekerek, “Yapay zekayla bir cins duygusal bağ kurduğunuzda en özel bilgileriniz dahil tüm bilgilerinizi karşıya yüklüyorsunuz, karşı tarafta bir uygulama var ve uygulamanın sahipleri var. Aslında siz bütün özelinizi, bütün zımnî bilgilerinizi karşı tarafa veriyorsunuz. İkincisi de bağlılık meseleleri.” sözlerini kullandı.

TÜRKİYE’DE 250 BİN KİŞİ KULLANIYOR

Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu, sanal ortamda yapay zekanın sevgili modellerinin sayısının son periyotta süratlice arttığını söyledi.

Sağıroğlu, “Karşıdaki bir makine yahut insan lakin artık bunu ayırt etmekte zahmet çekiyoruz. Burada karşıdakinin sizin hislerinize hitap etmesi, sizi anlaması şahısta tatmin hissini arttırıyor.” dedi.

Türkiye’deki yapay zeka sevgili uygulamalarının istatistiklerine ait konuşan Sağıroğlu, “Mesela spesifik sadece bir uygulamanın 112 bin kullanıcısı olduğunu söyleyelim. Türkiye geneline baktığımızda da 250 bin faal kullanıcısı olduğunu görüyoruz.” diye konuştu.

Sağıroğlu, kelamlarına şöyle devam etti:

“İnsan olmanın, insanca yaşamanın, davranmanın tahminen gitgide robotlaşmaya dönüştüğü bir devirdeyiz. Bunların aslında insanların o açlığını giderecek uygulamalar olduğu da kesin. Buradan öğreneceğimiz pek çok şey olabilir ancak olağan ki burada gidişat şöyle, siz kişinin duygu-durum tahlilini, kanılarını, manaya, kavrama, düşünme aktarma yeteneklerini biliyorsanız, siz o kişiyi tanıyorsunuz. Tanımanız da şu manaya geliyor, kişiyi her türlü zafiyete uğratabilirsiniz.”

UZMANA DANIŞILMALI

Psikolog Bilge Kılınçkaya ise birtakım devirlerde bireylerin görülme ve onay gereksinimi duyabildiğini belirterek, yapay zekanın bu muhtaçlığı gidermek maksadıyla kullanılabildiğini anlattı.

“Yapay zeka sevgili” uygulamalarının kullanımı sonucunda insanların gerçeklikten kopabileceğini söz eden Kılınçkaya, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Burada bir de risk altında birtakım bireyler var, kimi yatkınlığı olan kümeler var. Örnek olarak ergenler, yalnızlık çeken bireyler, depresyonda olabilecek bireyler, toplumsal izolasyonda olan bireyler. Bu üslup bireyler aslında çoklukla her vakit bir onay gereksinimi, her vakit bir itimat muhtaçlığı duyuyorlar diğerlerinden. Zira kendileriyle alakalı vakit zaman kimi özgüvensizlikleri mevcut oluyor. Aslında dışarıdan bir yerden daima olarak onlara bir özgüven verilmesi onlara âlâ geliyor. Aslında sıkmak yerine güya bir bağımlılık üzere daha da çok istemelerine yol açıyor.”

Uygulamayı uzun mühlet kullanan bireylerin çeşitli meseleler yaşayabileceğine işaret eden Kılınçkaya, “Birey, toplumsal çekilme yaşayabilir yani toplumsal ortamlarda bulunamama daha çok meskende, kendi başına yalnız bir halde olma hali üzere. Burada toplumsal hayattan kopuş yaşanabilir. Bu yapay zeka uygulamalarına bir bağımlılık kelam konusu da olabilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Yapay zekanın bir araç olduğunu anımsatan Kılınçkaya, “Bazen beşerler yalnızlık hissiyle baş etmek için de yapay zekaya yöneliyor. Şayet birey bu türlü bir his hissediyorsa bunu yakınlarına ve bilhassa de bir uzmana istişareli.” diye konuştu.

İLGİLİ HABER

Meta ‘romantik ilişki’ dolandırıcılığına karşı harekete geçti

patronlardunyasi.com