Türkiye’nin en yüksek istihdam sağlayan bölümleri ortasında yer alan dokuma ve hazır giyside kan kaybı büyüyor. Emek ağır yapısı nedeniyle milyonlarca şahsa iş kapısı açan bu iki kesimde istihdam, 2020’de 1 milyon kişi sonunu aşarak tarihi bir eşiği geride bırakmıştı. Fakat global talep daralması, maliyet artışları ve rekabet gücünün zayıflaması üzere nedenlerle başlayan daralma, istihdam cephesinde son iki yıldır bariz biçimde hissediliyor. Son datalara nazaran nisan ayında süreksiz bir artışın yaşandığı istihdam cephesinde düşüş mayıs ayında hızlanarak arttı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bilgilerine nazaran, yalnızca Mayıs 2025’te dokuma bölümünde 7 bin, hazır giysi dalında ise 5 bin 277 kişi işinden ayrıldı. Böylelikle iki bölümdeki toplam istihdam kaybı, mayıs ayında 12 bin 286 şahsa ulaştı. Yılın birinci beş aylık devrine bakıldığında tablo daha da çarpıcı. Ocak-Mayıs periyodunda iki dalda toplam 45 bin 904 kişi işten çıktı. Tıpkı devirde bölümde faaliyet gösteren firma sayısı da 242 adet azalarak 56 bin 442’ye geriledi.
2024’TE TOPLAM İSTİHDAM KAYBI 65 BİNDİ
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, bu yılın birinci 5 aylık periyoduna bakıldığında tablonun çok daha karamsar bir hal aldığı görülüyor. Yeniden SGK bilgilerine nazaran iki kesimden dokumacılık 2024’ü 19 bin 461 adet firma ve 384 bin 711 adet istihdam ile kapatmıştı. Mayıs ayına gelindiğinde dalda faaliyet gösteren firma sayısı 19 bin 81’e, istihdam da 367 bin 147’ye geriledi. Yani dalda 380 şirket kapısına kilit vururken 17 bin 564 kişilik de istihdam kaybı yaşandı. Hazır giyside ise 2024 yılı 39 bin 640 adet firma ve 574 bin 684 ile kapanmıştı. Mayısa gelindiğinde firma sayısı 37 bin 361’e, istihdam da 546 bin 344’e geriledi. Yani 5 ayda 2 bin 279 firma kapanırken, istihdamda da 28 bin 340 kişilik kayıp yaşandı. İki dalın toplamına bakıldığında yılın birinci 5 ayında 2 bin 659 firma kapanırken istihdam kaybı da 45 bin 904’e çıktı. Geçen yılın tamamında iki kesimde 65 bin kişilik istihdam kaybı yaşandığı düşünüldüğünde bu yıl tablonun çok daha ağır olacağı görülüyor.
KAYIP 3. YILINA GİRDİ
İki bölümdeki istihdam sayısına 2022’de 1 milyon 222 bin ile ulaşılmıştı. O tarihten itibaren de kapanma istihdamda kayıplar başlamıştı. Uzmanlara nazaran bu gerilemenin temel nedenleri ortasında iç piyasadaki daralma, rakip ülkeler ile yüzde 50-60’lara ulaşan fiyat farkı nedeni ile ihracat pazarlarındaki kayıplar, Asya’daki rakiplerin agresif fiyat siyasetleri üzere nedenler yer alıyor. Bilhassa küçük ve orta ölçekli firmalar, artan maliyetler karşısında ayakta kalmakta zorlanıyor; bu da hem firma kapanmalarını hem de istihdam daralmasını beraberinde getiriyor. Önümüzdeki periyoda ait beklentiler ise temkinli. Şayet ihracatta toparlanma sağlanamaz ve iç pazarda talep canlanmazsa, yıl sonuna kadar istihdam kaybının 80 bin bireye ulaşabileceği öngörülüyor. Kesim temsilcileri, kalıcı tahlil için devlet takviyelerinin artırılması, finansmana erişimin kolaylaştırılması üzere tahlil teklifleri sunuyor. Dokuma ve hazır giyside yaşanan bu istihdam kaybı, sadece sanayi açısından değil; toplumsal boyutuyla da büyük kıymet taşıyor. Bilhassa bayan istihdamında kıymetli bir hisseye sahip olan bu iki daldaki daralma, toplumsal tesirleri prestijiyle da yakından izleniyor.
ÖNCÜ GÖSTERGELER DE NEGATİF
Öncü göstergeler de bozulmayı işaret ediyor. Burada ise İstanbul Sanayi Odası tarafından açıklanan PMI endeksi kıymetli ipuçları barındırıyor. Türkiye Sektörel PMI datalarına nazaran takip edilen 10 dal içinde en keskin düşüşler giysi ve deri eserleri ile dokuma dallarında gerçekleşti. Dokuma imalatçılarının yeni siparişleri Temmuz ayında besbelli azalma eğilimini sürdürdü. Düşüş izlenen on kesim içerisindeki en yüksek oranda gerçekleşti. İstihdamda daralma derinleşirken, firmalar talebi canlandırmak maksadıyla son eser fiyatlarında üst üste beşinci ay indirime gitti. Tedarikçilerin teslimat mühletleri üst üste sekizinci ay kısaldı. Yeniden PMI bilgilerine nazaran giyside toplam yeni siparişler üst üste ikinci ay yavaşlamaya işaret etti. Üretimde ise arka arda ikinci ay düşüş görüldü ve bu düşüş yıl başından beri en yüksek oranda kaydedildi. Türkiye İhracatçılar Meclisi bilgilerine nazaran ihracatta da kayıplar devam etti ve ocak-temmuz ortasında hazır giysi ihracatı yüzde 6,2 düşüşle 9,7 milyar dolara geriledi. Dokumacılıkta ise fiyat indirimlerinin de tesiri ile ihracat yüzde 1,8 üzere hudutlu bir artış kaydederek 5,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.
patronlardunyasi.com