TGSD Başkanı Toygar Narbay: Maliyetlerimiz Kuzey Afrika’dan yüzde 46 yüksek
Türk hazır giysi dalı, 2024’te yüzde 2 daralan dünya hazır giysi ihracatından ayrışarak yüzde 6,9 oranında küçüldü. TGSD Başkanı Toygar Narbay, “Türk hazır giysi bölümünün önünde Trump’ın Çin’e yönelik tedbirleri, Avrupa Yeşil Mutabakatı nedeniyle yakından tedarikin değerinin artması ve bölgedeki savaşların son bulma ihtimali üzere kıymetli fırsatlar var. Fakat bu fırsatlardan yararlanmak için halihazırda kârsız hatta ziyanına satış yaparak pazarlarını ve üretim kaslarını korumak isteyen firmalarımızın desteklenmesi şart” dedi.
Türk hazır giysi dalındaki maliyetlerin Asya’dan yüzde 61, Kuzey Afrika’dan ise yüzde 46 daha değerli olduğunu söz eden Narbay, kur ve faiz dayanağının sağlanması halinde daldaki güzelleşmenin ihracatla sonlu kalmayacağına, istihdamın tekrar artarken ithalatın da düşeceğine vurgu yaptı.
590 BİN BİREYE İSTİHDAM SAĞLIYOR
Geçtiğimiz yıl gerçekleştirdiği 17,9 milyar dolarlık ihracatın yaklaşık 14 milyar dolarını dış ticaret fazlası olarak iktisada kazandıran, ihracatın yanı sıra 8 milyar dolarlık iç pazar üretimi ile kıymetli ölçüde ithalatın yapılmasını engelleyen, 590 bin şahsa istihdam sağlayan, Türkiye’nin hem ünite ihraç bedeli hem de toplam ihracatı en yüksek üçüncü dalı olan hazır giysi kesimi, son iki yıldır yüksek enflasyon, yüksek faiz ve baskılanan kur nedeni ile güç bir dönemeçten geçiyor. Hazır giysi kesiminin kapsayıcılığı en yüksek sivil toplum kuruluşu Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği’nin (TGSD) geçtiğimiz ay misyona gelen yeni liderleri Toygar Narbay ve Dr. Ümit Özüren, TGSD İktisat Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel’in de iştirakiyle düzenledikleri toplantıda, kesimin yaşadığı zorlukların nedenleri hakkında bilgi verirken dalın büyümesi ve dönüşümü için teklif ve taleplerini paylaştı.
1.3 MİLYAR DOLARLIK DARALMA
Narbay, 2024’teki daralmanın 1,3 milyar dolara tekabül ettiğini belirterek şu açıklamalarda bulundu:
“Yaptığımız tahlile nazaran kaybın yüzde 29’u küresel resesyondan, yüzde 46’sı Rusya, Ukrayna ve İsrail pazarları yani savaş bölgelerindeki kayıptan, yüzde 25’i ise rekabetçiliğimizi kaybetmemizden kaynaklandı. İhracattaki daralmanın yanı sıra 2022 yılında 2,7 milyar dolar olan hazır giysi ithalatı da 2024 yılı sonunda 4 milyar dolar düzeyine yükseldi. Bu durum, uygulanan siyasetlerin ihracatta rekabet gücünü azaltırken ithalatı artırdığını açıkça gösteriyor.”
Narbay, 2022-2024 yılları ortasında hazır giysi ihracatında toplam 3,3 milyar dolar kayıp yaşandığına, bu kayıplara ek olarak, hazır giysi ithalatının 1,3 milyar dolar artış göstermesiyle birlikte hazır giysi üretimindeki toplam kaybın 4,6 milyar dolara ulaştığına, kayıtlı istihdamda da 146 bin kişilik bir azalma olduğuna dikkat çekerek, “Bu üretim kaybını dokuma dalı ile birlikte değerlendirdiğimizde, son iki yılda dokuma ve hazır giysi bölümlerinde toplam 290 bin kişilik bir istihdam kaybı yaşandı” açıklamasında bulundu.
ALICILAR, YÜZDE 20-25 FAZLA ÖDEMEYE BİLE HAZIR
Türk hazır giysi kesiminin dünyanın altıncı, Avrupa’nın ise üçüncü büyük tedarikçisi olmasının yanı sıra dokumacılık kesimi ile birlikte Çin’den sonraki ikinci en büyük tedarik zinciri olduğunu belirten Narbay şöyle devam etti:
“Dünya hazır giysi ticaretinden aldığımız yüzde 3,48 hisse ve yaşanan kayıplara karşın yarattığımız 590 bin kişilik istihdam ile Türkiye’nin en değerli sanayilerinden biriyiz. Gerek eser çeşitliliğimiz gerekse know-how, tasarım, kalite, sürat ve lojistik avantajlarımız sayesinde her vakit küresel alıcıların portföylerinde bulunuyoruz. Hatta küresel alıcılar, rakip ülkelere nazaran yüzde 20-25 oranında daha fazla ödeme yapmaya da hazır. Fakat son iki yılda yüksek enflasyon ve baskılanan kur siyasetleri nedeniyle ülkemize mahsus şartlar oluştu. Bu nedenle alıcılar da tolere edebileceklerinden çok daha yüksek olan maliyet farkını ödemek istemiyor.”
MALİYET TAHLİLİ YAPTI
Ham husus fiyatlarının tüm sanayilerde dünya borsaları tarafından belirlendiğini, münasebetiyle maliyette rekabetçiliğin; personellik, işletme sarfiyatları, güç, finansman maliyetleri üzere TL bazlı kalemlerin döviz kuruna çevrimi ile elde edilen döviz bazlı maliyet üzerinden belirlediğini belirten Narbay, “TGSD olarak çıkardığımız rekabet modellemesi ile de ülkemizin Uzak Doğu ve Kuzey Afrikalı rakipleri ile ortasındaki farkı ortaya koyduk. Buna nazaran 2024’te kilogram başına 15,2 dolara sattığımız bir eserde yükselen üretim ve finansman maliyetlerimiz nedeniyle Asya’daki rakiplerimizden yüzde 61, Kuzey Afrika’dakilerden ise yüzde 46 daha değerli hale geldik. Bunun sonucunda dünya genelindeki pazar kaybımızın yanı sıra en büyük ve klâsik pazarımız olan AB’deki pazar hissemiz da yüzde 5,6’dan yüzde 5,1’e düştü” diye konuştu.
Narbay, “2022-2024 periyodunda kur sepeti yüzde 101, enflasyon yüzde 138, iş gücü maliyetleri ise yüzde 249 oranında arttı. Maliyetlerinin yüzde 60’ı TL’ye bağlı girdilerden oluşan bir sanayinin, mevcut siyasetlerle rekabetçi olması mümkün değil” diyerek şöyle devam etti:
“Sektördeki firmalar 2024’te ihracatı sürdürebilmek için sermayelerini eritme değerine, kâr etmeden hatta ziyanına satış yaparak üretimlerini devam ettirdi. Yaptığımız başka bir modellemeye nazaran 2023’te yıllık vergi öncesi kârı ortalama yüzde 5,6 olan bir firma, 2024’te ihracat sayısını korumuş olsa bile yılı yüzde -5,1 yani ziyanla tamamladı. OVP’deki parametreler ile yaptığımız tahlile nazaran ise birebir firma 2025’i de yeniden ziyan ederek yüzde -4,5 ile tamamlayabilecek. Modelimiz bu yılın ikinci yarısında bir toparlanmayı işaret etse de birinci altı ayda yüzde -7,9 olarak gerçekleşeceğini öngöreceğimiz ziyan, ikinci yarıda yüzde -1,3’e gelse de yıl ortalaması yeniden yüksek olacak.”
ÜRETİM GÜCÜMÜZÜ KORUMALIYIZ
Hazır giysi dalının önündeki kıymetli fırsatlara dikkat çeken Narbay, şunları söyledi:
“Trump’ın Çin’e karşı uygulayacağı siyasetler, Asya-Pasifik çizgisinde jeopolitik riskleri artırarak Avrupa ve ABD’li alıcıların tedarik güvenliği siyasetlerini gözden geçirmelerine ve daha inançlı üretim havzalarına yönelmelerine neden olacak. Bu durum, Çin’den sonra en büyük dikey entegrasyona sahip olan ülkemize olumlu yansıyacaktır. Ayrıyeten, Çin’den sonraki en büyük ihracatçılar olan Bangladeş ve Vietnam’ın tedarik zincirlerinin büyük ölçüde Çin’e bağlı olması da bizim için bir avantaj. İkinci fırsat, Hudutta Karbon Düzenleme Mekanizması’nın birkaç yıl içerisinde hazır giysi ve dokuması de kapsayacak olması. Bu düzenleme ve beraberindeki regülasyonlara hazırlanmak, pazarda tercih edilebilirliğimizi artıracak. Öte yandan bu düzenlemeler, Avrupalı alıcıları sorumlu tedarik, stok yükümlülükleri, tam döngüsellik sağlanması ve eser pasaportu üzere bir dizi regülasyona ahenk sağlamaya zorlayacak. Bu durum da Avrupa’ya en yakın ve en büyük üretici olan Türkiye için kıymetli fırsatlar sunuyor. Son olarak, Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesi ve Orta Doğu’da barışın tesis edilmesi halinde, bu pazarlarda kaybettiğimiz ihracatı geri kazanabiliriz. Lakin kapımıza kadar gelen bu fırsatları değerlendirebilmemiz için üretim gücümüzü müdafaamızı, öz kaynaklarımızı güçlendirmemizi ve rekabet gücünü geri kazanmamızı sağlayacak takviyelere muhtaçlığımız var. Bunlar sağlandığı takdirde, bölümdeki düzgünleşme sadece ihracatla sonlu kalmayacak; istihdam tekrar artarken ithalat da düşecektir.”
Bu yıl dünya hazır giysi ticaretinde bir daralma beklenmediğini belirten Narbay, Türkiye’de ise kur siyasetleri ya da ihracatçı için destekleme sistemleri çalıştırılmadığı ve pazarlarımızda bir düzelme yaşanmadığı takdirde yılı 17,5 milyar dolar düzeyinde bitirmeyi öngördüklerini açıkladı. Bu da yaklaşık yüzde 2,2 civarında bir düşüş manasına geliyor.
MARKALI İHRACAT TEK ÇIKIŞ NOKTASI
Türk hazır giysi kesiminin son 40 yılın en şiddetli periyodundan geçmesine karşın dünya hazır giysi ticaretinden aldığı hissesi yüzde 3,48 düzeyinde tutmayı başardığını söyleyen TGSD Lideri Dr. Ümit Özüren ise “Ülkemizin dünya ticaretinden aldığı yüzde 1,08’lik hisseyle karşılaştırıldığında kesimimizin yüzde 3,48 hisse almasının değeri bir kere daha ortaya çıkıyor. Öte yandan 2024’te kesimimizin ihracat ünite fiyatı kilogram başına 15,2 dolar oldu. Mücevher ve savunma sanayiinden sonra en yüksek pahaya sahip üçüncü bölümüz. Pazardaki yüksek fiyat rekabetinden ötürü bu pahanın üzerine çıkmak kolay değil. Fiyatı artırmanın tek yolu markalı ihracat. O denli ki toptan satış yapan bir marka, eser bedelini 2-2,5 katına çıkarabiliyor. Perakende yahut e-ticaret kanallarında yapılan markalı satışlarda ise ortalama ünite satış bedeli 80-100 dolar düzeylerine ulaşıyor. Bu da fakat firmaların inovasyon, tasarım, markalaşma ve dijital dönüşüm süreçlerine yatırım yapması, izlenebilirlik, şeffaflık, ESG kriterleri üzere süreçlere daha fazla ahenk sağlamasıyla mümkün. Biz de TGSD olarak, dalımızın uzun vadeli maksatlarını şekillendirecek Ufuk 2040 Stratejik Planı’nın hazırlanması için çalışıyoruz. Ayrıyeten bölüm içindeki kurumsallaşma, sürdürülebilirlik ve inovasyon üzere alanlarda rehberlik sağlayacak bir çevrim içi bilgi platformu olarak tasarladığımız TGSD Gelişim Akademisi’ni de bu yıl içinde hayata geçirmeyi planlıyoruz” dedi.
SEKTÖRÜN 10 TALEP VE BEKLENTİSİ
Hazır giysi kesiminin beklenti ve talepleri şöyle sıralandı:
1-Döviz kuru enflasyonla paralel hareket etmeli ve gerçek kıymetine getirilmeli ya da ihracatçılara yaptıkları net ihracatın yüzde 10’u kadar döviz dönüşüm dayanağı verilmelidir.
2-Eriyen işletme sermayeleri, referans faizin yarısı kadar değişken faiz oranıyla ve uzun vadeli kredilerle tamamlanmalı, reeskont kredilerinde faizin tahsilatı devir sonunda yapılmalıdır.
3-Emek ağır bölümlerdeki KOBİ’lere verilen çalışan başı 2.500 TL takviye, ölçek gözetmeksizin tüm firmalara verilmeli. Bölgesel taban fiyat için çalışma yapılmalı ya da taban fiyat için verilen takviyeler bölgesel gelişmişliğe nazaran düzenlenmelidir.
4-Eximbank kredi dayanakları 2018’de olduğu üzere toplam ihracat pahasının yüzde 16’sı düzeyine çıkartılmalı, vadeler uzatılmalı, ihracatçının limitleri KGF ve öbür düzenlemeler ile yükseltilmelidir.
5-Avrupa Yeşil Mutabakatı’na ahengin sağlanması için sanayicilerin yapacakları GES yatırımlarına ruhsat almalarının önündeki sıkıntılar çözülmelidir.
6-İşletmelerin ölçeklerini büyütmeye teşvik edecek yeni teşvik düzenekleri oluşturulmalıdır.
7-Çevrim içi kanallardan etraf ülkelere satış yapılabilmesi için mikro ihracat ve KDV iade süreçleri kolaylaştırılmalı; gümrükleme, nakliye maliyetlerini düşürecek düzenlemeler yapılmalıdır.
8-EYT ile kaybedilen know how ve iş gücünün işletmelere dönüşünü sağlayacak dayanaklar verilmeli, kayıt dışılığı önlemek için emekli çalışanlardan SGK primi alınmamalıdır.
9-Kadınların iş gücüne iştiraklerinin sağlanması için eşi toplumsal güvenlik sistemine dahil olan ve çalışma hayatında olmayanların bayanların SGK primleri 3 yıl boyunca alınmamalıdır.
10-Kadınların iş gücüne iştiraklerinin sağlanması için mahallî idarelerin ve bakanlıkların her semte, mahalleye kreş yatırımlarını gereksinime uygun halde yapması sağlanmalıdır.
patronlardunyasi.com
