Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan analiz: Sanayide istihdam azaldı, hizmet sektöründe arttı
TCMB’nin blog sayfasında Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Uzman Zeynep Yılmaz imzası taşıyan tahlil yayımlandı.
Analizde, çalışanların farklı işlere ve bölümlere çarçabuk geçiş yapabilmesinin işgücü piyasasının verimli çalışması için büyük ehemmiyet taşıdığı belirtildi.
“SANAYİ KESİMİ İSTİHDAMI AZALDI, HİZMETLER BÖLÜMÜNDE ARTTI”
Nitekim iş geçişlerinin esnek olmasının işgücü arz ve talebinin değişen şartlarda süratli bir formda birbirine ahengini sağladığı aktarılan tahlilde, “Bu yazıda, 2025 yılı mayıs ayını baz alarak evvelki bir yıllık periyotta Türkiye’de istihdam piyasasında yaşanan değişimleri, sektörel istihdam ve çalışan geçişleri özelinde inceliyoruz. TÜİK’in yayımladığı fiyatlı çalışan bilgilerine nazaran, 2024 Mayıs-2025 Mayıs ortasında toplam istihdam yüzde 1,2 oranında artarken, istihdamın sektörel dağılımında değişiklikler yaşandı. Sanayi dalı istihdamı ilgili periyotta yaklaşık 157 bin kişi (yüzde 3,1) azalırken, inşaat bölümünde 83 bin kişilik (yüzde 4,6), hizmetler kesiminde ise 258 bin kişilik (yüzde 2,9) artış kaydedildi.” sözlerine yer verildi. Tahlilde, istihdamın sektörel dağılımına bakıldığında sanayi bölümünün hissesinin giderek azaldığı, hizmetler kesiminin hissesinin ise arttığının görüldüğüne işaret edildi.
SANAYİ İSTİHDAMI NEDEN AZALDI?
Bu değişimin uzun vadeli global eğilimlerle uyumlu bir gelişme olduğu vurgulanan tahlilde, ülkelerin ekonomik gelişmişlik seviyesi arttıkça, sanayi kesiminin üretim hacmi korunsa ya da artsa dahi istihdamdaki hissesinin ekseriyetle azaldığı kaydedildi.
Analizde, bu gelişmede, teknolojik ilerlemeye bağlı üretkenlik artışları, tüketici tercihlerinde hizmetler lehine değişim ve global rekabet nedeniyle imalat süreçlerinin farklı ülkelere kayması üzere nedenlerin rol oynayabildiği belirtildi.
Bunun bir yansıması olarak da hizmetler dalının istihdamdaki hissesinin arttığı söz edilen tahlilde, bilgiler incelendiğinde, yüksek gelirli ülkelerde hizmetlerin istihdamdaki hissesinin Türkiye’nin epey üzerinde olduğunun görüldüğü aktarıldı.
Analizde, misal biçimde Türkiye’de sanayi bölümünün toplam istihdamdaki hissesini, yüksek gelirli ülkeler ile OECD ortalamalarından yaklaşık 5 yüzde puan daha yüksek olduğu vurgulandı.
Ekonomik gelişmenin devamıyla birlikte Türkiye’de bu oranın giderek artması ve istihdamın dağılımının yüksek gelirli ülkelere yakınsamasının beklenebileceği aktarılan tahlilde, şu bilgilere yer verildi: ”İstihdamın sektörel kompozisyonundaki değişimi ve sanayi bölümündeki istihdam kaybının işgücü piyasasına tesirini incelemek için, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlanan 4A kapsamındaki çalışan-firma seviyesinde eşleştirilmiş idari kayıt datalarını kullanarak çalışanları bir yıl boyunca takip ediyoruz. 2024 yılı Mayıs ayında çalışmakta olup haziran ayında rastgele bir istihdam kaydı olmayan bireylerin sonraki 12 aylık periyot boyunca işgücü piyasasındaki durumlarına bakıldığında; İşten ayrılan yaklaşık 835 bin şahıstan 191 bini (yüzde 23) temmuz ayında tekrar iş bulurken, yaklaşık 563 bini, yani yüzde 67’si bir yıl içinde yine işe giriyor. Bu devirde yine işe girmeyen şahıslar kamu hizmetinde misyon alan (SGK 4C), teşebbüsçü olarak kendi işinde çalışan (SGK 4B) ve emekli olanları da içerdiği için, yine işe girmeyen yüzde 33’lük bölümün tamamının da işsiz kaldığını söyleyemeyiz. “
İMALAT SANAYİİNDE ÇALIŞIRKEN İŞİNDEN AYRILANLARIN TEKRAR İŞ BULMA ORANI YÜZDE 68 İLE GENEL ORTALAMAYLA MİSAL SEVİYEDE
Benzer incelemenin sanayi bölümü istihdamının büyük çoğunluğunu oluşturan imalat sanayii özelinde de yapıldığı kaydedilen tahlilde, şöyle devam edildi:
”2024 mayıs ayında imalat sanayiinde çalışmakta iken haziran ayında rastgele bir istihdam kaydı olmayan 172 bin bireyden 117 bininin (yüzde 68) 2025 yılının mayıs ayına kadar tekrar işe girdiğini görüyoruz. Buna nazaran, imalat sanayiinde çalışırken işinden ayrılanların tekrar iş bulma oranı yüzde 68 ile genel ortalamayla benzeri düzeyde. Bu ise, imalat sanayiindeki istihdam kaybının, öbür bölümlere kıyasla, ileride işsizlik oranında ek bir artışa yol açma ihtimalinin daha düşük olduğuna da işaret ediyor.”
Analizde, ek olarak, dallar ortası geçiş esnekliğini incelemek gayesiyle, imalat sanayiindeki işinden ayrıldıktan sonra tekrar işe giren 117 bin kişinin çalıştıkları kesimlerin incelendiği bildirildi.
Bu bireylerden 47 bininin 2025 mayıs bilgilerine nazaran tekrar kendi bölümünde çalışmaya başladığı belirtilen tahlilde, dal değiştiren 70 bin kişinin yüzde 49’ununu (34 bin kişi) hizmetler kesimine ve yüzde 34’ünün (23 bin kişi) imalat sanayiinin farklı alt bölümlerine yönelirken, yüzde 15’inin ise (10 bin kişi) inşaat kesimine geçtiğine dikkat çekildi.
2024 YILI BİR YIL İÇİNDE İŞTEN İŞE GEÇİŞ ORANININ EN YÜKSEK OLDUĞU YIL OLDU
Analizde, işten ayrılan çalışanların bir yıl içinde öteki bir işe geçiş oranlarının da yıllar prestijiyle karşılaştırıldığı belirtildi.
Buna nazaran, 2024 yılı mayıs ayında çalışmakta olup haziran ayında rastgele bir istihdam kaydı olmayan bireylerden bir yıl içerisinde tekrar işe girenlerin oranının yüzde 67 ile genel olarak evvelki yılların üzerinde olduğu aktarılan tahlilde, “Örneğin, bu oran Mayıs 2018’de yüzde 63 düzeyindeydi. Pandemi sonrasında işgücü piyasasının süratli toparlandığı 2020 yılı (2020 Mayıs-2021 Mayıs dönemi) hariç tutulduğunda, 2024 yılı bir yıl içinde işten işe geçiş oranının en yüksek olduğu yıl oldu.” tabirlerine yer verildi.
Analizde, şu değerlendirmeler aktarıldı: ”Özetle, son datalar dahilinde 2025 yılında sanayi kesiminin istihdam içindeki hissesi azalırken, hizmetler kesiminin hissesi arttı. Bu değişimin, orta ve uzun vadede ekonomik kalkınma sürecinin devamıyla birlikte sürmesini ve Türkiye’nin istihdam dağılımının yüksek gelirli ülkelere yakınsamasını bekliyoruz. Öte yandan, Türkiye’de son devirde işgücü piyasasının hareketli olduğunu ve işinden ayrılan bireylerin büyük bir kısmının yine iş bulabildiğini görüyoruz. Bu müşahede işgücü piyasası geneli için olduğu kadar imalat sanayiinde çalışanlar için de geçerli.”
patronlardunyasi.com
