Otomotiv sanayicileri 2025’e kaygılı giriyor. Türkiye otomotiv sanayiinde azalan rekabet gücünden kaynaklı meseleler derinleşiyor. Her ne kadar 2024’te ihracat fiyatı ve iç pazar satışları rekorla kapanmış olsa da dal temsilcileri, gerçek tablonun iyimserlikten uzak bir görünüme işaret ettiğine dikkat çekiyor. OSD Başkanı Cengiz Eroldu, maliyet artışlarından ötürü üretim tesislerinin rakip ülkelere kayma riskinin arttığına dikkat çekerken, TAYSAD Başkanı Albert Saydam, “Türkiye, otomotiv sanayii üretimde Viyana’ya kadar olan coğrafyanın en değerli ülkesi haline geldi. Yeni sipariş oranımızda yüzde 75’e yakın düşüş var” dedi.
TOBB Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Başkanı Alper Kanca da, giderek artan sayıda yerli ve yabancı sermayeli tedarikçi şirketten acil durum daveti aldıklarını, istihdamı korumak için yıllık müsaade, fiyatsız müsaade üzere seçeneklerin artık yetersiz kaldığını aktardı.
Otomotiv Sanayii Derneği’nin (OSD) bilgilerine nazaran, 2024 yılında otomotiv üretimi yıllık bazda yüzde 7 azalarak 1 milyon 365 bin adete geriledi. Geçen yıl ihracat dolar bazında 2023 yılına nazaran yüzde 3 artarak 36 milyar 750 milyon dolar oldu lakin, adet bazında ihracat yüzde 0,5 azalarak 1 milyon 13 bin olarak gerçekleşti. Aralık ayında otomotiv ihracatında adet bazında yüzde 6 gerileme yaşanması dikkat çekti.
2024’te adet bazında araba ihracatı yüzde 1,4, hafif ticari araç ihracatı yüzde 4 düşüş kaydetti. 2024 yılında toplam pazarda satışlar yıllık bazda 0,1 oranında artışla 1 milyon 238 bin 509 adede ulaşırken, yerlilik hissesindeki rekor düşüş dikkat çekti, araba pazarında ithalatın hissesi yüzde 70 olarak gerçekleşti. 2024’te ithal araba satışları yıllık bazda yüzde 5 artarken yerli araba satışları yüzde 7 oranında azaldı.
Yerli hafif ticari araç satışları yüzde 43 azalırken ithal hafif ticari araç satışları yüzde 32 oranında arttı. Tüm bu aksilikler karşısında otomotiv endüstrisinin kapasite kullanım oranı yüzde 70 seviyesine indi. OSD Başkanı Cengiz Eroldu, üretimdeki daralmada yerli hissesindeki azalmanın ana etken olduğuna işaret etti.
Kapasite kullanımındaki düşüşün maliyette rekabeti aşındırdığını lisana getiren Eroldu, “Kapasite kullanımındaki düşüş üretim maliyeti açısından rekabetçiliğimizi olumsuz etkiliyor. Avrupalı üreticilerin rekabete karşı yüksek maliyetli ülkelerden düşük maliyetli ülkelere kaymaya çalıştığı bir devirde Türkiye, otomotiv üretim maliyetlerinde Romanya ile birebir düzeye geldi. Bu sanayi açısından büyük bir tehdit oluşturuyor” dedi.
“ÖNLEM ALINMAZSA YERLİ HİSSESİ 1-2 PUAN DAHA DÜŞER”
Türkiye’nin otomotiv üretiminde rekabet gücünü koruyabilmesi için iç pazarda yerli hissesinin artırılması gerektiğini vurgulayan Eroldu, “Tabii iç pazardaki yerli hissesinin artırılmasının ana konusu ise 2022’den beri değişmeyen ÖTV matrahlarının güncellenmesinden geçiyor. Bizim iç piyasadaki konumumuzu kuvvetlendirip, kapasite kullanımımızı daha güzelleştirmeye gereksinimimiz var. Yeni tedbirler alınmadığı takdirde yerli hissesi bu yıl 1-2 puan daha düşebilir” diye konuştu.
Eroldu ayrıyeten, tesirli bir hurda teşviği verilmesinin de hem etraf hem de iç pazarı canlandırmak açısından ehemmiyet taşıdığını söyledi. Eroldu, global otomotiv dalında büyüme beklentilerinin aşağı taraflı revize edildiğini hatırlatarak, bu durumun ihracat açısından risk yarattığını söyledi.
Eroldu, “Avrupa’da yaşananlar Türkiye ihracatı açısından da bir risk. Türkiye’nin yaşadığı rekabetçilik kaybıyla birlikte de bu riskin bizim üzerimizde daha da büyümesi kelam konusu. Otomotiv endüstrisinde global manada bir kapasite fazlası var. Çin’de şu anda büyük bir kapasite fazlası yaratıldı. Avrupa’da kapasite fazlası oluşmaya yanlışsız gidiyor. Bu kapasite fazlasının Türkiye’ye gelmesi ihracat için farklı bir risk. Bu açıdan bakarsak aslında otomotiv OEM’lerini güç bir 3-5 sene bekliyor” dedi.
“ESKİ KONTRATLAR BU YILI KURTARIR”
Cengiz Eroldu, endüstricinin elindeki mevcut işler ve 2024 yılında yeni devreye aldığı yatırımlar sayesinde, 2025 ihracatında yüzde 5 ile 10 ortasında büyüme, 1 milyon 310 bin – 1 milyon 450 bin bandında ise üretim öngördüklerini söyledi.
Eroldu, “2022-2023 yıllarında yatırım kararları almış olmamızın sonuçlarından faydalanacağız. Bizlerin belirsizlik gerisi periyoda daha güçlü bir formda girmemiz, kendimizi hazırlamamız lazım” biçiminde konuştu.
“FİRMA SAYISI ALMANYA’NIN İKİ KATI, KONSOLİDASYON ŞART”
Ekonomim’den Aysel Yücel’e konuşan, OSD Başkanı Cengiz Eroldu, küresel otomotiv dalında Çin’in agresif yükselişi ve artan rekabet karşısında konsolidasyonların gündeme geldiğini hatırlatarak, Türkiye’de de buna muhtaçlık olduğunu söyledi. Eroldu, “Almanya’da otomotiv NACE kodlu şirket sayısı 2949 iken Türkiye’de ise 5215. Artık 4 milyon otomotiv üreten Almanya’da 3 bin tane NACE kodlu otomotiv işi yapan firma varken Türkiye’de yaklaşık bunun iki katı. Bunun olmaması gerekiyor, yanlışsız değil” dedi.
TEDARİK ENDÜSTRİSİNDE YENİ SİPARİŞLER YÜZDE 75 AZALDI
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Albert Saydam, otomotiv tedarik endüstrisinde sıkıntıların derinleştiğini lisana getirerek, yeni sipariş almakta giderek zorlandıklarını söyledi. 2025 için daha vahim bir tablonun ortaya çıkmasından kaygı duyduklarını vurgulayan Saydam, “Üyelerimize yaptığımız anketin sonuçlarına nazaran, 2023’te 100 yeni iş aldıysak, bu 2024’te 25’e düşmüş durumda. Yeni iş alamıyoruz. Biz işten çıkarma duymazdık, artık fabrika kapatma duyuyoruz üyelerimizden. Şu anda ihracat sayıları şimdi çok düşük değil, zira 2022-2023 yılında aldığımız siparişleri teslim ettik. Fakat 2026-2027’den kaygılıyım. Hiçbir üyemizin şu anda 2025’in daha uygun geçeceği konusunda ümidi yok” diye konuştu.
Bir yandan en büyük pazarları Avrupa’da talep daralması yaşanırken, öteki yandan Türkiye’de üretim maliyetlerinin giderek artmasının endüstricinin rekabet gücünü aşındırdığını söz eden Saydam, “Şu anda Türkiye, Avrupa Birliği’ndeki en kıymetli, 6. ya da 7. ülke pozisyonuna geldi. Neredeyse Viyana’ya kadar üretim yapmak Türkiye’de üretim yapmaktan daha avantajlı. Kurlar o kadar düşük düzeyde ki, üretim yapmak yerine ithal etmek çok daha cazip. Biz net ihracatçıydık, şu anda net ihracatçı olduğumuz konusunda önemli tereddütlerim var” diye konuştu.
Türk endüstrisinin rekabet gücünü artıracak tedbirlere muhtaçlık olduğunu belirten Saydam, şunları kaydetti:
“Türkiye’nin çıkışı şundadır; 1.5 milyon adet pazar ve yüzde 70 yerli araç. Münasebetiyle yerli hissesini artıracak tedbirler alınmalı, sistemler kurulmalı. Öte yandan ithalatı azaltacak tedbirlerle Türkiye’de bir rekabet ortamı sağlanmalı. Bu düzeylere gelirsek rekabetçiliğimizi koruyacağız. Şu anda Euro bazında maliyetler yüzde 100’e yakın artmış durumda. Siz yatırım yapmak için kredi kullanıyorsunuz ancak şu anda yüzde 25’in üzerinde dolar bazında faiz ödüyoruz. İhracatçılara yönelik kredilerde bu döviz kısıtlamasının bir mühlet için ortadan kaldırılmasını bekliyoruz. Bu mevzuda bir kolaylık gösterilmesini istiyoruz.”
Saydam, Türkiye’de yatırım yapan yabancı şirketlerin de rekabet güçlerinin giderek aşındığını belirterek, “Yakın bir periyoda kadar Türkiye, yabancı sermayeli şirketlerin, kendi tertiplerinde esneklik ve üretim maliyeti açısından parmakla gösterilirken, artık ise işleri Çekya’daki, Macaristan’daki, Fas’taki, Romanya’daki kardeş kuruluşlarına kaptırıyorlar” dedi.
KISA ÇALIŞMA İLE BU SIKINTI GÜNLER AŞILMAYA ÇALIŞILIYOR
TOBB Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Başkanı Kanca, giderek artan sayıda yerli ve yabancı sermayeli tedarikçi şirketten acil durum daveti aldıklarını, istihdamı korumak için yıllık müsaade, fiyatsız müsaade üzere seçeneklerin de artık yetersiz kaldığını aktardı.
Sanayicinin krizi yönetmek için hükümetten kısa çalışma ödeneği ve vergi istisnası üzere talepleri olduğunu söyleyen Kanca, “Görüştüğümüz tedarikçiler, 2025’in beklendiğinden daha sıkıntılı geçeceğini, birinci altı ay için pek iç açıcı bir tablo olmadığını söylüyor. Kimi firmalar, işlerinin azalmasına paralel, çalışan sayısını düşürürken kimileri ise kısa çalışma ile bu sıkıntı günleri aşma planları yapıyor. Geçmiş yıllarda zar sıkıntı buldukları elemanları kaybetmek istemiyorlar. Aylardır düşük kapasite ile de yıllık müsaadeleri bitirmiş, fiyatsız müsaade vermeye başlamışlar ve artık bu da devam edemez hale gelmeye başlamış. Misal sorunda olan üretim şirketlerinin sayısı artıyor” diye konuştu.
SEKTÖRÜN 5 ACİL TALEBİ
– ÖTV matrahlarında güncelleme yapılması
– İthalatı azaltacak tedbirlerin artırılması
– İhracatçının krediye ulaşımının kolaylaştırılması
– Tedarikçi firmalar için kısa çalışma ödeneği ve vergi istisnasının gündeme alınması
– Tesirli bir hurda teşvik sisteminin devreye alınması
patronlardunyasi.com