Türkiye’den Mısır’a kayan hazır giyim ve ayakkabı üretimi, maliyet ve vergi yükleriyle dış ticaret dengesini Türkiye aleyhine çevirdi
Türkiye’de artan üretim maliyetleri, güç sarfiyatları ve vergi yükleri, bilhassa ihracata dayalı çalışan bölümlerde firmaları alternatif üretim noktaları aramaya yöneltti. Bu süreçte gümrük vergileri ve yatırım teşvikleriyle öne çıkan Mısır, hazır giysi ve ayakkabı başta olmak üzere birçok alanda cazip bir üretim üssü haline geldi. Türkiye’den Mısır’a kayan üretim, sadece yatırım ve istihdam açısından değil, dış ticaret istikrarları üzerinde de bariz tesirler yarattı. Geçmişte Türkiye’nin dış ticaret fazlası verdiği Mısır ile ticaret istikrarı, üretimin kaymasıyla Türkiye aleyhine dönmüş durumda. Gelişmelere paralel olarak bu yılın birinci yarısında hazır giysi ithalatı geçen yılın tıpkı devrine kıyasla neredeyse iki katına çıkarak 198 milyon dolara ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu özel ticaret sistemine nazaran kesimdeki dış ticaret açığı ise 70 milyon dolardan 127 milyon dolara yükseldi. Hazır giysideki bu artış, Mısır’ın düşük maliyetli üretim avantajının Türkiye pazarında süratle tesirini göstermesinin bir sonucu olarak öne çıkıyor.
DIŞ TİCARET, AÇIĞA DÜŞTÜ
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, Mısır’dan yapılan hazır giysi ve konfeksiyon ithalatı 2020’de 97 milyon dolar iken kelam konusu sayı 2021’de 107 milyon dolar, 2022’de 159 milyon dolar, 2023’te 255 milyon dolar, 2024’te 289 milyon dolar ve bu yılın birinci yarısında ise 198 milyon dolar olarak gerçekleşti. İhracat ise 2020’de 168 milyon dolar iken bu sayı 2021’de 225 milyon dolar, 2022’de 190 milyon dolar, 2023’te 119 milyon dolar, 2024’te 118 milyon dolar ve bu yılın birinci yarısında ise 70 milyon dolara geriledi. 2020’de Mısır’a 71 milyon dolar dış ticaret fazlası verirken bu sayı bu yıl birinci yarıda 127 milyon dolar dış ticaret açığına dönüştü.
Mısır, Türk hazır giysi için üç ana avantaj sunuyor. Bu avantajlar ortasında ABD’ye gümrüksüz giriş (asgari yüzde 35 yerli katma bedel ve bunun yüzde 10,5’inin İsrail menşeli girdi şartı), vergi-gümrük kolaylıkları ve tek durak yatırım süreçleri ve rekabetçi personellik (özel kesimde taban fiyat 1 Mayıs 2024’ten beri bu günün kuru ile 124 dolar) ve geniş pazar erişimi yer alıyor. Bu avantajların tesiri ile Mısır’da bin 700 Türk şirketi ve 3 milyar dolardan fazla yatırım yaptı. Bunların 200’ü tekstil-hazır giyim/kimya alanında faaliyete geçti. Mısır basınında yer alan haberlere nazaran son periyotta dalda çok sayıda yeni yatırım da açıklandı. Yeniden bunlar ortasında Eroğlu (40–51 milyon dolar), URSA (20 milyon dolar), Ulusoy iplik (18 milyon dolar), Denim Rez (8,8 milyon dolar), Şirikçioğlu Denim (20 milyon dolar) yer alıyor. Bu yılın sonuna kadar ülkeye ek 300–500 milyon dolar pahasında yeni Türk yatırımı bekleniyor.
AYAKKABIDA HİLELİ TİCARET
Ayakkabı bölümünde ise tablo çok daha dikkat cazibeli. Türkiye’de uygulanan ithalat vergileri nedeniyle Çin’den Mısır’a yönlendirilen ve burada küçük süreçlerle menşei değiştirilen eserler, Türkiye pazarına vergisiz yahut düşük vergili formda girebiliyor. Diğer bir söz ile Çin’den saya ve taban getirerek Mısır’da montaj yapılıp bu formda yüzde 40’ı bulan vergi bertaraf ediliyor. Aslında bu süreç menşei değiştirmek için kâfi bir uygulama değil. Bunun için üretim gerekiyor. Haksız bir uygulama ile menşei değiştirilen eserler STA ile vergisiz olarak geliyor. Bu metotla Mısır’dan gelen ayakkabıların pahası, bu yılın birinci yarısında geçen yılın tıpkı devrine nazaran 327 kat artarak 6 milyon dolara, yani yaklaşık 244 milyon TL’ye yükseldi. Bu durum, hem yerli üreticinin rekabet gücünü zayıflatıyor hem de dış ticaret açığını büyütüyor. Uzmanlar, Mısır üzerinden gerçekleştirilen menşe değişikliği üzere uygulamaların ithalatı yapay biçimde şişirdiğini, bunun da cari açık üzerinde ek baskı yarattığını belirtiyor. İktisat idaresinin ise gümrük kontrollerini sıkılaştırarak bu uygulamaların önüne geçmeyi değerlendirdiği tabir ediliyor.
patronlardunyasi.com
