Türkiye’de son iki yıldır kredi faizlerinin çok yüksekliği nedeniyle orta gelir kümesinin ikamet hedefli konut alımları zorlaşırken, üst gelir kümesindeki “yatırımcı tip” yerli alıcıların 2023 yılından bu yana gayrimenkul yatırımında yurt içinin yanı sıra yüksek kira getirisi, vergi avantajları, oturum müsaadesi ve seyahat özgürlüğü üzere imkanların cazibesiyle yurt dışında alıma ilgisi artarak devam ediyor.
BEŞ AYDA 40 MİLYAR LİRALIK ALIM
Merkez Bankası ödemeler istikrarı bilgilerine nazaran Türk vatandaşları bu yıl yurt dışında ocak ayında 144 milyon, şubatta 190 milyon, martta 227 milyon, nisanda 232 milyon ve mayıs ayında 238 milyon dolarlık gayrimenkul satın aldı. Böylelikle ocak-mayıs periyodunda Türklerin yurt dışı gayrimenkul yatırımları geçen yılın eş periyoduna nazaran dolar bazında yüzde 19,5’luk bir artışla 1 milyar 31 milyon dolara ulaştı. Merkez Bankası ortalama döviz kuru ile çevrildiğinde bu meblağ yaklaşık 40 milyar TL’ye karşılık geliyor.
NET GİRİŞ YERİNİ NET ÇIKIŞA BIRAKTI
Dünya’dan Baki Bakır’ın haberine nazaran, birebir devirde yabancıların Türkiye’deki gayrimenkul yatırımları ise yüzde 49,5 azalarak 1 milyar 437 milyon dolardan 726 milyon dolara geriledi. Buna göre gayrimenkul alımı için beş ayda çıkan döviz, tıpkı periyotta bu hedefle getirilen meblağın 305 milyon üzerinde gerçekleşti. Başka deyişle karşılıklı gayrimenkul yatırımlarında Türkiye’den bu meblağda bir döviz çıkışı yaşandı. Geçen yıl birinci beş ayda yabancıların gayrimenkul alımı için Türkiye’ye getirdikleri dövizden Türklerin bu maksatla yurt dışına götürdükleri sermaye düşüldüğünde bu alanda 574 milyon dolar net giriş bulunuyordu.
SON BİR YILDA 2,3 MİLYAR $’LIK ALIM
Gayrimenkul yatırımlarında mayıs sonu prestijiyle son bir yılda ise yabancıların Türkiye’den 2 milyar 111 milyon dolarlık alımına karşılık, Türklerin yurt dışındaki alımları 2 milyar 321 milyon dolara (ortalama kurla 81,5 milyar TL’ye) ulaştı ve yıllık bazda 210 milyon dolarlık çıkış yaşandı. 2020 yılında 213 milyon dolar olan gayrimenkul alımı için yurt dışına aktarılan döviz tutarı, 2021’de yüzde 74,2 artışla 371 milyon dolara, 2022’de yüzde 69,3 artışla 628 milyon dolara, 2023 yılında yüzde 183,8’lik rekor artışla 1 milyar 782 milyon dolara ve 2024’te yüzde 20,8 artışla 2 milyar 153 milyon dolara ulaşmıştı. Mevcut ivmenin devam etmesi durumunda bu yılın tümünde bu hacmin 3 milyar dolara yaklaşması bekleniyor.
Özellikle iç savaş ve istikrarsızlıkların tesiri ile komşu Orta Doğu kökenliler ülkeleri kökenliler ile Ruslar başta olmak üzere son on yılda süratle artarak 2022’de 6 milyar 273 milyon dolarla en yüksek yıllık seviyeye ulaşan yabancıların Türkiye’de konut yatırımlarında ise son üç yıldır sert bir düşüş yaşanıyor. 2023’te 3 milyar 560 milyon, 2024’te 2 milyar 822 milyon dolara inen yabancıların gayrimenkul yatırımlarının, mevcut düşüş ivmesi ile bu yılın tümünde 1,5 milyar doların altında kalabileceği belirtiliyor.
EN ÇOK DUBAİ VE YUNANİSTAN
2025 yılında Türk vatandaşlarının yurtdışında en çok mesken aldığı ülkeler Birleşik Arap Emirlikleri (BAE, bilhassa Dubai), Yunanistan, İspanya ve Portekiz olarak sıralanıyor. Bu ülkeler, yüksek kira getirisi, vergi avantajları ve oturum müsaadesi üzere fırsatlar sunuyor.
Türkiye, bilhassa Dubai’de en çok gayrimenkul yapanlar ortasında Hindistan, İngiltere, Rusya, Çin, Pakistan ve ABD’nin akabinde 7’nci sırada. BAE ve Yunanistan, yüksek kira getirisi ve oturum müsaadesi avantajlarıyla öne çıkarken, İspanya ve Portekiz de Avrupa Birliği (AB) fırsatlarıyla popülerlik kazanmış bulunuyor.
Türkiye’ye yönelik vize kısıtlarına karşı özgürce seyahat imkanına sahip olmak isteyen varlıklı kesitin yurt dışındaki gayrimenkul yatırımlarında öncelikli tercihi şu an Yunanistan. Bu ülkede 250 bin Euro’luk bir gayrimenkul yatırımı, alıcıya oturum müsaadesi ile birlikte tüm Avrupa ülkelerinin kapısının açılmasını sağlıyor. AB siyaset gereği vize programlarını sırayla yatırım gereksinimi olan ülkelere yönlendiriyor. Yunanistan’ın yanı sıra İspanya, Portekiz ve Macaristan üzere ülkeler de bu kapsamda yer alıyor.
CARİ AÇIK FİNANSMANINA KATKI AZALDI
Gayrimenkul alımları da dahil olmak üzere Türklerin yurt dışına toplam direkt yatırımları (net varlık edinimi), yabancıların Türkiye’ye direkt yatırım girişlerinden (net yükümlülük oluşumu) düşüldüğünde, beş ayda Türkiye iktisadına net döviz girişi yalnızca 1 milyar 228 milyon dolar oldu. Kelam konusu meblağ geçen yılın birebir devrindeki 1 milyar 733 milyon dolarlık net girişe nazaran yüzde 29,2 düşüş kaydetti.
Başka deyişle birinci beş ayda direkt yatırımlar alanında kaydedilen net giriş, geçen yılın birebir periyoduna nazaran 505 milyon dolar daha düşük kaldı. Buna nazaran, beş ayda 21 milyar 39 milyon dolara ulaşan cari süreçler açığının finansmanında, direkt yatırımlar cephesinden gelen net giriş yalnızca yüzde 5,8 oranında bir katkı sağladı. Geçen yılın tıpkı devrinde cari açığın yüzde 11,4’ü net direkt yatırım girişi ile finanse edilmişti.
TOPLAM DİREKT YATIRIMLAR: GİRİŞLER YAVAŞLADI, ÇIKIŞ HIZLANDI
Türk sermayesinin yurt dışına direkt yatırımlar kapsamında toplam kaynak transferi, ocak-mayıs periyodunda tasfiyeler fikir net 3 milyar 499 milyon dolar oldu. Kelam konusu döviz transferi, geçen yılın eş devrine nazaran yüzde 50,2 artış gösterdi. Bu fiyatın net 2 milyar 880 milyon dolarını gayrimenkul alımları da dahil direkt yatırım oluştururken, Türk firmaları yurt dışındaki küme şirketlerine kredi ve geri ödeme olarak da 619 milyon dolar aktardı.
Küresel yatırımcıların tıpkı periyotta Türkiye’ye sermaye direkt yatırım olarak getirdikleri net kaynak ise tasfiyeler düştükten sonra 2 milyar 68 milyon dolar olurken, buradaki küme şirketlerine 1 milyar 933 milyon dolarlık kredi kullandırımları ve 726 milyon dolarlık gayrimenkul yatırımları da dahil 4 milyar 727 milyon dolarlık bir yabancı sermaye girişi yaşandı.
Söz konusu dış kaynak girişi geçen yılın tıpkı dönemindekinin yüzde 49,5 altında kaldı. Birinci beş aylık periyotlara nazaran sermaye yatırımı, gayrimenkul alımı ve kredi kullanımları toplamından tasfiyeler düşüldükten sonra Türklerin için yurt dışına aktardığı kaynağın tıpkı bazda yabancı sermaye girişine oranı yüzde 57,3’ten yüzde 74’e çıktı.
patronlardunyasi.com