6 Şubat depremlerinden sonra deprem konutlarının sadece yüzde 45’i teslim edilebildi
Deprem felaketinin üzerinden tam iki yıl geçti. Çok sayıda vilayette yıkıma neden Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarının toplumsal, ruhsal ve ticari alanlarda yaraları hala sarılmaya çalışılıyor. Ekonomim’in haberine nazaran, iki yıl geçmesine karşın sarsıntı bölgesinin en değerli sorunu barınma. Bölgede bir öbür değerli sorun ise küçük esnafın iş yerleri tamamlanmadığı için ticari hayatını sürdürmemesi. Bölgedeki iş dünyası temsilcileri, ticaretin ayağa kalkması için işyerlerinin bir an evvel teslim edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, yaşanan afette Malatya’da 35 bin 680 binanın ağır hasar aldığını 27 bin 500 bağımsız işyeri ve ofisin kullanılamaz hale geldiğini, yapı stoku ziyanında Hatay’dan sonra 2’nci, iş yeri ziyanında ise 1’inci sırada olduklarını kaydetti. Kentin bir şantiyeyi anımsattığını tabir eden Sadıkoğlu, “55 bini kent merkezinde olmak üzere 100 bin vatandaşımız ve 3 bin 500 esnafımız, 3’üncü kışını konteynerlerde geçiriyor. 103 bin bağımsız konuta ve iş yerine muhtaçlığımız var. Lakin, şuana kadar kurası çekilen konut sayısı yalnızca 26 bin 305. Bu sayı muhtaçlığın yüzde 25’ine tekabül ediyor, anahtar teslimi oranı ise daha düşük. Teslim edilen iş yeriyse hiç yok. Konutların ve iş yerlerinin süratlice tamamlanmasını bekliyoruz. Bakanlarımız 2025 sonu itibariyle tüm konut ve iş yerlerinin teslim edileceğini söylüyor. Bilhassa iş yerlerinin bir an önce adaletli bir halde teslimini bekliyoruz. Ticaretini ayağa kaldıramadığımız bir kentin toparlanmasını beklemek yanlış olur” dedi.
“İHRACATTA ZELZELE ÖNCESİ SEVİYEYİ YAKALAYAMADIK”
Kentteki sanayicilerin en kıymetli problemlerinden birisinin nitelikli işçi göçü olduğunu söz eden Oğuzhan Cet Sadıkoğlu, “TÜİK’in açıkladığı resmi sayılara nazaran sarsıntı sonrası Malatya’dan 102 bin 621 kişi nüfusunu öteki kentlere aldı. Nüfusunu almadan gidenlerle bu sayısının 200 bini bulduğunu ön görüyoruz. Organize Sanayi Bölgemiz çok şükür zelzelede ayakta kalmayı başardı. Lakin, fabrikalarımızı etkileyen en kıymetli etken işçi sorunu oldu. OSB’mizde zelzele öncesi 42 bin olan işçi sayısı şuanda 30 bine düşmüş durumda. Bu sorun endüstride üretim kapasitesini ve kent ihracatını olumsuz etkiliyor. Sarsıntı öncesinde yıllık 455 milyon dolar olan ihracatımız, sarsıntının tesiriyle 2023’te %13 düşüşle 392 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2024 yılına baktığımızda; 2023’e nazaran yüzde 8,7 artışla 426 milyon 320 bin dolar olarak gerçekleştirdik. Sarsıntının yaşandığı 2023 yılına nazaran ihracatımızı artırsak da sarsıntı öncesi düzeye hala ulaşamadık” diye konuştu.
“DAHA KAPSAYICI DAYANAKLARA MUHTAÇLIK VAR”
Depremden en çok etkilenen kentler için en değerli takviyenin zorlayan sebep hali olduğunu vurgulayan Lider Sadıkoğlu, şöyle devam etti: “Her türlü vergi, ceza, gecikme faizi ödeme müddetini, SGK ve BAĞKUR prim ödemelerini öteleyen zorlayıcı sebep hali için hükümetimize teşekkür ediyoruz. 2022 yılı sonu prestijiyle cirosu 2,5 milyon liranın altında olan firmaların zorlayıcı sebep hali 31 Mayıs’a kadar uzatıldı. Fakat açıklanan müddetin ve kapsamın beklentimizi karşılamadığını vurguluyoruz. Kısa müddetli uzatmalar tedavi değil, pansuman niteliğinde. Depremzede firmalara süratlice finans dayanağı sunulmalıdır. Acil nakit takviyesine gereksinimimiz var. Bizler faizsiz krediler beklerken, ticari kredilerde faizler yüzde 50’yi aşmış durumda. Mevcut maliyetler ile krediye erişim neredeyse imkânsız hale geldi. Bu durum şirketler üzerinden önemli baskı oluşturuyor. Hükümete ve finans bölümüne sesleniyorum; kredi musluklarını açın.”
HATAY, İMALAT, NAKLİYE, TARIM VE TURİZMDE ÇOK KAYIP VERDİ
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin ise afetin kentin imalat sanayi, nakliye, tarım, ticaret ve turizm üzere kesimlerinde büyük kayıplar yaşattığını belirtti. Çinçin, “Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler büyük zorluklarla karşılaştı. Zelzele sonrasında yaşanan iş gücü kaybı, üretimde düşüşe, istihdamda azalmaya ve münasebetiyle gelirlerde düşüşe neden oldu. Sarsıntıda 87 bin 230 yapı ve 322 bin 639 bağımsız kısmımız yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Hak sahipliği konusunda, toplam 173 bin 353 müracaat kabul edilirken, bunlardan 151 bin 811’i konut, 21 bin 755’i ticarethane ve 787’si ise ahır için yapıldı. Bu kapsamda yapılması gereken konut sayısı 136 bin 250, iş yeri sayısı 15 bin 816 ve ahır sayısı ise 755’tir. Ocak 2025 prestijiyle bugüne kadar teslim edilen 32 bin 160 konutla birlikte, Hatay genelinde toplamda hak sahipleri belirlenen konut sayısı 46 bin 140’dır” dedi.
HATAY İHRACATTA YİNE BİRİNCİ 10 ORTASINDA GİRDİ
Hatay’ın ihracat sayılarına ait de kıymetlendirme yapan Hikmet Çinçin, şunları söyledi: “Hatay, 2022 sonu itibariyle 163 ülkeye toplamda 4 milyar 65 milyon dolar ihracat yaptı. 2022’de 836 ihracatçı firması ile 81 ilin içerisinde 13. sırada yer aldı. 2023 yılında vilayetimizin ihracatı bir evvelki yıla oranla yüzde 29 azalarak 2 milyar 920 milyon dolar olarak gerçekleşti. İhracatta Türkiye sıralamasında birinci 10’da yer alan Hatay ili, zelzeleden sonraki yılda 16. sıraya geriledi. 2024 prestijiyle Hatay’ın ihracatı, 3 milyar 815 milyon dolar, ithalat ise 6 milyar 548 milyon dolar oldu. 2024’te ihracatta 81 ilin içinde 10. sırada yer aldık.” Antakya OSB’de sarsıntı öncesi 74 fabrikanın ve 2200 fiili istihdamın olduğunu söyleyen Çinçin, “En büyük bahtımız Antakya OSB’nin neredeyse hasarsız olmasıdır. Şu anda bölgemiz yüzde 80 kapasiteyle çalışıyor. Antakya Küçük Sanayi Sitesi neredeyse yerle bir oldu ve önemli imkansızlıklar içerisinde hizmet vermeye çalışıyor. MOBSAN Mobilyacılar Sitesi’nde yapılar büsbütün yıkıldı ve tekrar üretime başlayabilmek için önemli tadilat masrafları yapıldı. MOBSAN dışında kalan yeni sanayi ve öbür bölgelerdeki üretim yerleri de büsbütün yıkıldı” diye konuştu.
5 İLÇENİN ÖZEL TAKVİYE PAKETİNE GEREKSİNİMİ VAR
Kentin yine ayağa kalkabilmesi ismine İlçe Bazlı Teşvik Paketleri’ne muhtaçlık olduğunu kaydeden Hikmet Çinçin, “Depremder en fazla ziyan gören Antakya, Defne, Hassa, Samandağ ve Kırıkhan ilçelerimiz için özel bir takviye paketi oluşturulmasını ve zorlayıcı sebep uygulamasının Van sarsıntısında 5 yıl 7 ay uygulanan kaideler üzere genişletilerek bölgemizin tekrar ayağa kalkmasına katkı talep ediyoruz” dedi.
ADIYAMAN, TURİZM YATIRIMLARINI HIZLANDIRACAK ÖNLEMLER İSTİYOR
Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Torunoğlu da zelzele afetinden 2 yıl geçmesine karşın halkın hala konteyner kentlerde ömür çabası verdiğini kaydetti. Devletin başlattığı toplumsal konut projeleriyle Adıyaman’da yeni bir kent kurulduğunu tabir eden Torunoğlu, şunları kaydetti: “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Emlak Konut’a yaptırılan inşaatlarda sürüyor. Sarsıntının yıkıcı tesiri, sırf barınma sorunu ile sonlu değil. Adıyaman, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Nemrut Dağı ile turizmde değerli bir noktada. Turizm yatırımlarını hareketlendirecek önlemler alınmasını bekliyoruz.”
“SÜPER TEŞVİK BÖLGESİ OLMALIYIZ”
Adıyaman iktisadının şuanda yerinde dönüşümle ayakta kaldığını ve üretimin gün geçtikçe bedelsiz hale geldiğini belirten Mehmet Torunoğlu, “Adıyaman TSO olarak 6 bin 500 üyemizin neredeyse yarısı inşaat kesiminde faaliyet gösteriyor. Şu anda inşaat kesimi canlı olduğu için çarklar dönüyor birçok işletmemiz inşaat dalıyla ötürü yahut direkt ilgili. Lakin konut sayısı doygunluğa ulaşınca inşaat dalı de bitince bizi çok önemli bir işsizlik bekliyor. Lokomotif bölümümüz tekstildeki sorun malumunuz şayet bu bölge üstün teşvik bölgesi ilan edilmez ise endüstrici de bulamayız çalışan da. Devletimizin, üretim yapan istihdam sağlayan hem de zelzelenin verdiği dezavantajlarla çaba eden sanayicilerimize yeni teşvik paketleri, uzun ve uygun vadeli finansman sunması elzem oldu” diye konuştu.
“ZORLUKLARA KARŞIN DEVAM ETMEYE ÇALIŞIYORUZ”
Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu ise, hala birçok alanda eksiklerin olduğunu söz etti. Buluntu, “Hem ekonomik toparlanmayı hızlandırmak hem de kalıcı ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak ismine daha uzun vadeli ve kapsamlı takviyelere muhtaçlık duyuyoruz. Evvelki yıla nazaran Kahramanmaraş’ta kurulan şirket sayısında 2024 yılında yüzde 4 artış mevcut. Toplam 1108 yeni şirket kurulmuş. Zorluklara karşın Kahraman kentimizin teşebbüsçü ve yatırımcıları faaliyetlerine devam etmeye çalışıyor” dedi. Kahramanmaraş’ın ihracatındaki toparlanmanın sürdüğünü tabir eden Buluntu, “Deprem sonrasında rekabet gücümüz önemli biçimde düştü. Nitelikli eleman kayıplarımız oldu. İşletmelerimiz yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Makineler hasar aldı. Büyük ölçekli yatırımlar için uygun sanayi alanları oluşturmak üzere OSB yapılandırma süreçlerinde bürokratik ve mevzuat süreçlerini hızlandırmamız gerekiyor” diye konuştu.
“İLÇE TİCARETLE AYAKTA KALIR”
İslahiye ve Nurdağı Ticaret Odası Başkanı Süleyman Türkmen ise aldıkları yaraların büsbütün sarılamadığını kaydetti. Toplu konut probleminin büyük oranda çözüldüğünü söz eden Türkmen, “Konut kahrımızı çözdük ama insanların psikolojisi uygun değil. Hala süreksiz işyerlerinde ve konteynerlerde hizmet vermeye devam ediyoruz. İşyeri yapılıp teslim edilmeden zorlayıcı sebebi bitirdiler bu kademede beşerler hala konteynerde hizmet verirken, biriken borçları ödemekte zorluklar başladı. Zorlayan sebep uzatmalı ve vergi-SGK borçları silinmeli. Birikmiş 2 yıllık borçlar-vergiler nasıl ödeyecek? ” diye konuştu.
ADANA’DA TOPLAM 12 BİN 522 BAĞIMSIZ KISIM TESLİM EDİLECEK
Adana Valisi Yavuz Selim Köşger, zelzele sonrası devirde Adana’da 6 bin 817 konut ve iş yerinin teslim edildiğini belirterek, 11 bin 899 konut, 89 iş yeri ve 534 köy konutu olmak üzere toplam 12 bin 522 bağımsız kısım teslim edileceğini açıkladı. Köşger, şunları kaydetti: “Hak sahibi vatandaşlarımızın konut imal süreçleri bu yıl içerisinde tamamlanmış olacak. Fakat zelzele gerçeğiyle yaşamayı öğrenmek, ona karşı dirençli yapılar inşa etmek ve toplumda şuur oluşturacak eğitim ve farkındalık çalışmalarını sürdürmek hayati kıymet taşıyor. Doğal bir afet olan zelzelenin büyük bir felakete dönüşmesini önlemek için tabiatla uyumlu, bilimsel bilgiler ışığında planlanmış kentler kurmalı ve gerekli tüm önlemleri eksiksiz bir biçimde hayata geçirmeliyiz.”
YUMURTALIK VE KARATAŞ’TA MÜMKÜN YENİ ZELZELELERE HAZIRLIKLAR SÜRÜYOR
Adana Büyükşehir Belediye Lider Zeydan Karalar, muhtemel yeni zelzelelerde oluşabilecek hasarı en aza indirmek için zelzele temalı etkinliklere aralıksız devam ettiklerini söyledi. Son olarak Kozan’da bir zelzele toplantısı planladıklarını söyleyen Karalar, “Adana’da can kaybı öbür vilayetlere nazaran daha az oldu. Lakin kentte 7 bin 359 bina yıkılacak. Yumurtalık ve Karataş’ta mümkün bir sarsıntıya karşı arama kurtarma takımları, ekipmanı ve binaları nasıl konumlandıracağımızı tasarlıyoruz. Bundan sonra kentimizdeki yapıların zelzele çalıştaylarının sonucuna nazaran yapılmasını sağlayacağız. Yeni yapılacak binaları sarsıntıya sağlam yapmak ve yaptırmak, mevcut yapı stokunu da süratlice kuvvetlendireceğiz” dedi.
“GAZİANTEP SARSINTI BÖLGESİNİN TOPARLANMASINA ÖNCÜLÜK ETTİ”
Gaziantep Sanayi Odası (GSO) Başkanı Adnan Ünverdi, “İnsani tarafıyla birinci andan başlayarak arama kurtarma çalışmaları ile başlayan süreçte yaralarımızı sarmak için harika bir dayanışma ve tüm kurumların uyumuyla toplumsal, ruhsal ve ekonomik manada değerli aralar kat ettik” dedi. Ünverdi, “Gaziantep Sanayi Odası olarak üyelerimizle birlikte birinci andan itibaren insanımızın yanında olduk, fabrikalarımızı ve hizmet binalarımızı insanımızın hizmetine sunduk. Zelzele bölgesinde, endüstrimizin ve istihdamın tekrar toparlanabilmesi için Gaziantep Sanayi Odamız ve Memleketler arası Göç Örgütü (IOM) ile ‘Üretim Kesiminin Zelzele Tesir Tahlil ve Raporlama Çalışması’nı gerçekleştirdik” diye konuştu.
SURİYE’DEKİ YENİ DEVİR HATAY’IN KALKINMASINA OLUMLU YANSIYACAK
Yayladağı Hudut Kapısı’nın milletlerarası ticaret ve turizme açılması Suriye’de yaşanan iç savaşın sona ermesiyle yeni bir periyoda girdiklerine de dikkat çeken Hikmet Çinçin, “Yeni periyotta Hatay, Türkiye ve Orta Doğu ülkeleri ortasında kıymetli bir transit nokta olarak, lojistik merkez olma pozisyonunu güçlendirecek. Suriye üzerinden yeni ticaret güzergahlarının açılması, Hatay’ın lojistik ağını çeşitlendirecek ve rekabet gücünü artıracak. Yeni süreçte inşaat gereçleri, besin eserleri, dokumacılık ve makine üzere dallarda Hatay’dan Suriye’ye yapılan ihracatta değerli bir artış bekliyoruz. Hatay’ın bu kesimlerde üretim kapasitesine sahip olması, bu artışı destekleyecek ve bilhassa hudut ticareti daha da değer kazanacak” şeklinde konuştu.
patronlardunyasi.com
