Konuta faiz ivmesi: Düşüş beklentisi talebi artırıyor
Sabah müellifi Nurullah Gür, bu haftaki köşe yazısında faiz beklentisinin konuta talebi artırdığını yazdı.
İşte o yazı:
Bu hafta iktisat datalarında ajanda çok ağır değildi. Haftanın en dikkat çeken dataları konut piyasasından geldi. TÜİK’in açıkladığı datalara nazaran, konut satışları 2025’in birinci yarısında geçen yılın tıpkı devrine kıyasla yüzde 26.9 oranında artış kaydetti. Birinci el satışlar birebir devirde yüzde 19.8 artarken, ikinci el satışlardaki değişim oranı yüzde 30.3 oldu.
HAREKETLENME BAŞLAMIŞTI
Yüksek faizlere karşın, 2024’ün sonlarından itibaren konut piyasası hafifçe hareketlenmeye başlamıştı. Bu hareketlenmenin en büyük sebebi, konut fiyatlarındaki gerileme ve faizlerin düşeceği beklentisiydi. Ellerinde makul bir birikimi olan bireyler, muhtemel faiz indirimi sonrasında fiyatlar yine artmaya başlamadan konut almaya yönelmişti. Beklendiği üzere yılın birinci üç ayında faizler inişe geçmişti. Şubatın sonunda konut kredisi faiz oranları yüzde 40’ın altını gördü. Lakin faiz indirimleri, siyasi ve jeopolitik gelişmeler sonucunda erken sönümlendi. Buna karşın, konut satışlarındaki hareketlilik kaybolmadı. Faiz oranları nisan ayında tekrar yükselişe geçse de oranlar geçen seneye kıyasla düşük kaldı. Merkez Bankası datalarına nazaran, Ocak-Haziran 2024 periyodunda konut kredisi faiz oranları ortalama yüzde 43.15 iken, Ocak-Haziran 2025’te yüzde 40.88 olarak gerçekleşti. Geçen seneye nazaran krediler az da olsa daha cazip diyebiliriz.
Temmuz ayında Merkez Bankası’nın siyaset faizini indirme ihtimalinin güçlenmesi, kredilere olan ilgiyi yine artırmış görünüyor. Beşerler “evi ve krediyi şimdiden bağlayayım, faizler düşmeye başlayınca krediyi nasıl olsa yapılandırırım” diye düşünüyor olabilir. ‘Elimi çabuk tutayım’ tesiri büyük oranda devam ediyor.
Burada iki konunun altını çizmeliyiz. Birincisi, konut satışlarını artıran ana aktör yabancılar değil. Yabancıların konut alımı yılın birinci altı ayında yüzde 12,1 oranında artarak genel artış oranının altında kaldı. İkinci olarak, sarsıntı konutlarının teslimi şu basamakta konut satış sayılarına yansımıyor.
NORMALLEŞME NEYE BAĞLI?
Konut talebinin artıyor olması, iktisadi aktivitenin canlılığı için olumlu bir gelişme. Lakin, konut alanların dağılımına ait ayrıntılı bilgiye sahip değiliz. Konut alanların yüzde kaçının birinci sefer konut sahibi olduğu, yaş dağılımlarının nasıl formlandığı üzere sorulara ait datalar elimizde bulunmuyor. Konut fiyatları düşse de fiyatlar hala yüksek. Hasebiyle, birinci konutunu almak isteyen sabit gelirliler için piyasa cazip değil.
İlk kez konut alacaklar için makul kampanyalar ve projeler yapılmaya çalışılıyor. Hükümetin bu istikamette attığı adımlar var. Bununla birlikte, konut piyasasının normalleşmesinin çok sayıda faktöre bağlı olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle bütüncül bir strateji ve siyaset setine gereksinim var. Bu kapsamda;
-İnşaat maliyetlerini makul düzeylerde denetim altında tutmak için orta malları tarafında üretim ve rekabet şartları takip edilmeli,
-Arsa fiyatlarındaki şişkinliği azaltacak önlemler alınmalı,
-Çok sayıda konut alma eğiliminde olanlara yönelik ek vergi uygulamaları getirilmeli,
-Lüks konut projeleri yerine toplumsal konut inşaatları teşvik edilmeli,
-Gençler ve sabit maaşlı çalışanların konut sahibi olmaları için devlet takviyeli tasarruf ve finansman programlarının cazibesi artırılmalı,
-Büyükşehirler dışındaki kentlerin iş ve toplumsal hayat bakımından gelişimine daha fazla kaynak ayrılmalı,
-Yabancılara konut satışının şartları biraz daha sıkılaştırılmalı.
Bütün bunların işe yaraması için öncelikle manşet enflasyonu düşürmek ve gerçek fiyatların artmasını sağlamak koşul. Mevcut şartlarda yeni evlenen bir çiftin ve hatta makul bir müddettir çalışma hayatında olan bir beyaz yakalının bile bu fiyat düzeyleri ve aylık kredi ödemeleri ile mesken sahibi olması çok güç. Hanede tek kişinin çalıştığı klâsik aile tipinde mesken almanın hayali kelam konusu olmaktan çıktı. Mesken ve araç almanın zorlaştığı bir ortamda bilhassa genç çalışanlar, tasarruf yapmayı anlamsız buluyor. “Bari daha keyifli vakit geçireyim” niyetiyle elinde avucunda ne varsa harcıyor. Bu eğilim hizmet kesiminde talebin olağanın üstünde yüksek kalmasına neden oluyor. Sonuçta, enflasyonunun ateşini söndürmek Merkez Bankası için çetrefilli bir hâl alıyor.
patronlardunyasi.com
