Otomotivdeki elektrikli devrim Çinli şirketlere yaradı, buzdolabı üretmek için kurulan şirket nasıl dünya devi oldu

Alman, Amerikan, İngiliz, Fransız, İtalyan…. Her birinin sahip oldukları otomotiv şirketlerinin tarihçeleri yüz yıldan eski. Lakin bu deneyim teknolojik ihtilal karşısında bir şey söz etmiyor. Bugün dünyada satılan her 10 araçtan biri, otomotiv üretimine son 30 yılda başlayan Çinli şirketlere ilişkin. Üstelik bu şirketlerden kimileri otomotiv üretmek için bile kurulmamıştı.

BUZDOLABI ÜRETECEKTİ OTOMOTİVDE DÜNYA DEVİ OLDU

İsveç’in dünyaca ünlü markası Volvo’nun yanı sıra, Mercedes’in üreticisi daimler AG’nin yüzde 9,69’unu, İngiltere’nin efsane spor arabası Lotus’un yüzde 51’ini satın alan Çinli Gelly, 1986 yılında buzdolabı kesimleri üretmek için Eric Li tarafından Çin’in Zhejiang Eyaleti’ndeki Taizhou kentinde Huangyan ismiyle kuruldu. Fabrika 8 yıl boyunca buzdolabı, dondurucu ve dekorasyon gereçleri üretti. 1994 yılında Eric Li Çin pazarında alıcısı çok olduğu için Huangyan Huatian Motosiklet Fabrikası’na da devreye aldı ve Geely markasıyla motosikletler üretti.
Takvimler 1997’yi gösterdiğinde fabrikada ucuz arabalar de üretilmeye başlandı. Böylelikle Geely Çin’in birinci özel araba üreticisi oldu. Bilhassa elektrikli araçların yollarda uzunluk göstermeye başlamasıyla Geely’nin yıldızı parladı. Geely bugün dünyanın en büyük otomotiv üreticileri ortasında yer alıyor. 2024 yılında global bazda sattığı araç sayısı ise 2.2 milyon adet.

CEP TELEFONU PİLİ ÜRETİYORDU, TESLA’YI SOLLADI

Türkiye yollarında da çok sayıda gördüğümüz ikinci Çinli otomotiv markası ise BYD. Şirket 1994 yılında Çinli kimyager Wang Chuanfu tarafından cep telefonu pilleri üretmek için kuruldu. Hedefi değerli Japon pilleri için memleketler arası piyasaya uygun fiyatlı eserler sunmaktı. 2000’li yılların çabucak başında Amerikan Motorola ve Finlandiya’nın Nokia marka telefonlarına pil üretir hale geldi.
BYD, 2003 yılında Xi’an Qinchuan Automobile isimli küçük bir araba üreticisini satın alarak otomotiv dalına adım attı. Birinci akaryakıtlı modeli olan F3’ü 2005 yılında piyasaya sürdü. Şirket 2008’de hibrit F3DM piyasaya çıkarttıktan sonra, Borsa Sihirbazı olarak tanınan ABD’li yatırımcı Warren Buffet yüzde 10’luk pay karşılığında 230 milyon dolarlık yatırım aldı ve yıldızı parladı.
BYD 2010 yılına gelindiğinde Çin piyasasının dışında da arabalarını pazarlamaya başladı. Elektrikli araçlar çoğaldıkça BYD’nin pazar hissesi da büyüdü. 2024 datalarına nazaran, yılda 4 milyon 272 bin 145 araç sattı. Mart 2025 prestijiyle BYD’nin 11,6 milyon elektrikli araç satarak, 7.5 milyon araç satan dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi olan Tesla’yı geçtiği biliniyor.

SİSTEM SATACAKTI, SUV ÜRETMEYE BAŞLADI

Çin’de en çok kullanılan taşınabilir tarayıcı olan UCWeb’in dizayncısı He Xiaopeng, 2014 yılında şirketini 4.3 milyar dolara Çinli Ali Baba’ya satınca akıllı sürüş teknolojileri üretmek için Xpeng’i kurdu. Şirket tanınan markalar için yapay zeka takviyeli sürüş teknolojileri üretecekti fakat o denli olmadı. Xpeng 2017 yılında elektrikli SUV modeli Xpeng G3’ü piyasaya sürdü. 2020’de ise P7 modeli geldi. Xpeng 2025’in birinci yarısında 197 bin 189 araç teslim etti. Bugüne kadar sattığı araçların toplam sayısı ise 752 bin 957 oldu.

TELEFONDAN ARABAYA UZANDI

Çinli yazılım şirketi Kingsoft’un eski başkanı Lei Jun 2010 yılında yedi ortağıyla birlikte taşınabilir telefonlar üretmek için Xiaomi’yi kurdu. Ürettikleri telefonlar ve elektronik eşyalar dünyanın dört bir yanına süratle yayıldı. Şirket 2024’te global cep telefonu pazarının yüzde 13.8’ine hakim oldu. Xiaomi’nin otomotiv bölümüne girişi ise 2021 yılına dayanıyor. 10 milyar dolarlık yatırımla elektrikli araç dalına giren Xiaomi birinci elektrikli aracı olan SU7’yi 2023 yılında tanattı. 2025’in haziran ayında ise dünyada büyük sükse yapan U7 modeli satışa çıktı. Xiaomi SU7 Ultra, ünlü yarış pisti Nurburgring’i yalnızca 7 dakika 4 saniyede turlayarak en süratli elektrikli seri üretim araba oldu. Xiaomi U7 için ön siparişleri açtığında, 3 dakikada 200 bin sipariş aldığını açıkladı.

ORJİNALİNDEN OTOMOTİVCİ TEK ÇİNLİ

Çin’de araba üretmek için kurulan tek şirket ise Chery oldu. 1996 yılında hükümet takviyeli olarak kurulan şirket, motor üretim ekipmanlarını İngiltere’deki Ford fabrikasından, kadro tezgahlarını ise Volkswagen’in sahibi olduğu Seat firmasından satın aldı. Birinci aracını 1999 yılının sonunda üretti. Tam 21 yıldır Çin’in en büyük araç ihracatçısı olan Chery, 2024’te 2.6 milyon araç sattı ve Almanlar’ın efsane markası BMW’yi solladı.

patronlardunyasi.com