Pandemi ardından tercih değişti: Arsaya talep hız kesiyor
Hürriyet’ten Gülistan Alagöz’ün haberine nazaran, pandemi sonrası artan arsa/tarla ilgisi gerilemeye başladı.
Hem müstakil bir mesken hayali kuranlar hem de konut alacak birikimi olmasa da gayrimenkul yatırımı isteyenler yere yönelmişti. Yaşanan sarsıntı tasası de yere talebi tetiklemişti.
İçinde dükkân ve ofisler de olan lakin büyük kısmını arsa ve tarlanın oluşturduğu ‘konut dışı gayrimenkul satışı 2013-2020 yılları ortasında 1.2 milyon bandında giderken birinci sıçrama 2021’de oldu ve 1.5 milyon düzeyi aşıldı. 2022 ve 2023 yıllarında 1.7 milyonun üzerine çıkan yıllık satışla rekor düzeyler görüldü. Geçen yıl yapılan satışlar ise düşüşü ortaya koydu.
2024’te konut satışları yüzde 20 artarken, konut dışı gayrimenkul satışı yüzde 8 düşerek 1.5 milyon bandına geriledi. Hâlâ bu alanda bir hareketlilik olduğunu lakin pandemi periyodundaki yüksek talebin sürat kestiğini belirten uzmanlara nazaran, gayrimenkulde pandeminin izleri silinmeye başladı.
DÜŞÜŞÜN SÜRMESİ BEKLENİYOR
İstanbul Gayrimenkul Değerleme (İGD) Yönetici Ortağı Dr. Ahmet Büyükduman’a göre talebi yaratan faktörler tesirini kaybedince tablo bilakis döndü. Büyükduman şu değerlendirmeyi yaptı:
“Pandemi devrinde müstakil yaşama duyulan itinayla bir arada kırsal bölgelerde ileride mesken yapmak niyetinin eşlik ettiği arazi yatırımları hızlandı. Ayrıyeten pandemi periyodunda uzaktan çalışma pratiğinin yaygınlaşması büyük kentlerden uzakta müstakil konut yerlerine yönelik bir yatırım eğilimi oluşturdu. Bu atmosferde arazi fiyatlarında gözlenen artış negatif mevduat faizi nedeniyle birikimlerini enflasyonla eritmek istemeyen lakin konuta da erişemeyen yatırımcıları yere yöneltti. İşte arazi fiyatları ve satış adetleri bu faktörlerin tesiri altında artış gösterdi. Lakin gerek pandemi şokunun atlatılması gerekse rasyonel ekonomik siyasetlere dönüşle birlikte arazi yatırımı görece cazibesini kaybederek uzun periyotlu ortalamasına dönüş eğilimine girmiş görünüyor.
Satışları artıran faktörlerin tesirini azalmasıyla konut dışı gayrimenkul satışlarının da azalma eğilimini devam ettireceğini ve uzun devirli trendine yakınsayacağını söyleyebiliriz.”
‘EVE GİDEN ARSA’ TERCİH EDİLİYOR
Bireysel olarak ikinci el piyasadan arsa, tarla alma eğilimi gerilerken, gayrimenkul şirketlerinin evreli konut modeli ve imarlı arsa satış projeleri öne çıkıyor.
Şirketler evreli modelde ‘Önce arsa hissesini al, sonra inşaat maliyetini öde ve iki basamakta mesken sahibi ol’ diyor. Ya da kimi şirketler imarlı, altyapısı hazır, toplumsal alanları projelendirilmiş emlak satıyor. Tüketici, çıkarlı bir yatırım ya da uygun kaidelerde konut sahibi olma hayaliyle bu prosedürleri seçiyor. Ferdî olarak yapılan arsa yatırımını riskli görenler de, gayrimenkul firmaları üzerinden alımı tercih ediyor.
Ancak uzmanlar, gerek emlakçılar gerekse şirketler üzerinden yapılan bu tip alımlarda tüketicinin dikkatli olması gerektiğini belirtirken, yerin imar durumu için belediyelerden, imzalanan kontrat için hukukçulardan bilgi alınması gerektiğini söz ediyor.
patronlardunyasi.com
