OECD’nin Konut Fiyat (Hou­sing Prices) araştırmasına gö­re konut fiyatları 2015 yılın­da 100 ünite kabul edildiğinde 2024’ün 3’üncü çeyreği itibarıy­la Türkiye’de 1.740,7 bedeline ulaştı. Buna nazaran anılan yakla­şık dokuz yıllık devirde Tür­kiye’de ortalama konut fiyatla­rı nominal bazda yüzde 1.640,7 (16,4 kat) artış gösterdi. Tıpkı periyotta kira endeksinin değe­ri ise 100’den 949,4’e çıktı. Do­kuz yılda kiralarda yüzde 849,4 oranında (8,5 kat) artış yaşandı.

Gerçek fiyatla söz edilirse; 2015’te satış fiyatı 500 bin lira olan bir konut 2024’te 8 milyon 700 bin liraya, o tarihte 1 mil­yon TL olan bir konutun fiyatı 17 milyon 400 bin liraya yük­seldi. 2015 yılında 2 bin 500 lira olan konut kirası 23 bin 700 li­raya, o tarihte 5 bin lira olan bir konutun kirası da yaklaşık 47 bin 500 liraya çıktı.

DÜNYADA GİBİSİ YOK

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, dokuz yıllık periyotta Türki­ye’de astronomik seviyede ar­tış gösteren konut fiyatlarında OECD ortalamasında artış ise yüzde 84 seviyesinde gerçekleş­ti. Kelam konusu artış Euro böl­gesi ortalamasında ise yüzde 44,4. Buna nazaran Türkiye’de ko­nut fiyatlarında dokuz yıllık ar­tış OECD ortalamasının 19,5 katı seviyesinde gerçekleşti.

Anılan devirde konut fiyat artış oranında Türkiye, en ya­kın takipçisine yaklaşık 10 kat fark attı. 2015-2024 dönemin­de Türkiye’den sonra konut fi­yatlarının en fazla arttığı ülke yüzde 154 oranı (1,5 kat) ile İz­landa oldu. Bu ülkeyi yüzde 136 artışla Litvanya, yüzde 127,8 artışla Portekiz, yüzde 123’le Çekya, yüzde 112 ile Estonya, yüzde 108’le Meksika, yüzde 101,7 ile Letonya, yüzde 108’le Meksika, yüzde 101,7 ile Leton­ya ve 101,6 artışla Slovenya iz­ledi, ABD de yüzde 97,5’le konut fiyatlarının en çok arttığı birinci on ülke ortasında yer aldı. Dokuz yıllık periyotta konut fiyat ar­tışları öbür ülkelerde ise yüzde 10-85 ortasında gerçekleşti.

KİRALARIN BİR KAT BİLE ARTTIĞI ÜLKE YOK

Türkiye’de kiraların nere­deyse ona katlandığı dokuz yıl­lık periyotta, kümülatif kira ar­tışının bir kata ulaştığı OECD ülkesi bulunmuyor. Türki­ye’nin en yakın takipçisi Ma­caristan’daki artış oranı yüzde 88,2 ile bir katı bile bulmadı.

Bu periyotta kiraların en çok arttığı öbür ülkeler yüzde 77,1’le Litvanya, yüzde 71,9’la Slovenya, yüzde 68,3’le İrlan­da, yüzde 67,6 ile Polonya, yüz­de 61,3’le İzlanda, yüzde 57,3’le Estonya, yüzde 47,7 ile ABD ve yüzde 45,1’le Romanya oldu. Anılan dokuz yılda Japonya’da kiralar yüzde 0,3 oranında geri­lerken, öteki ülkelerdeki kümü­latif kira artış oranları ise yüzde 3,5’le yüzde 42 ortasında değiş­ti. Bu devirde kiraların yüzde 10’un altı ile en az arttığı ülkeler yüzde 8,7 ile İtalya, yüzde 8,6 ile Güney Kore, yüzde 7,5’le Fransa ve yüzde 3,5’le Yunanistan.

TÜRKİYE’DE SON ÜÇ YILDA KATLANDI

Türkiye’de bilhassa pande­mi hasebiyle ülke içi göçlerin ve sığınmacı furyası ile yaban­cı göçünün hızlandığı 2021’in ikinci yarısından itibaren yu­karı taraflı hareketin başladığı konut fiyatları ve kiralar, 2022 başından bu yana ise katlana­rak arttı.

2015-2021 ortasındaki al­tı yılda konut fiyatları yüzde 140,5, kiralar yüzde 172,6 ora­nı ile süratli bir artış kaydetmişti. 2022-2024 periyodunda ise ko­nut fiyatları yüzde 624 (6,2kat), kiralar yüzde 450 (4,5 kat) ar­tış kaydetti. Kiralıklara ar­tan yabancı talebinin yanı sı­ra, 2023’ün ikinci yarısından itibaren kredi faizlerinin çok yükseltilmesinin konut sahip­liğini zorlaştırarak kiracılığı artırması da kiraların yükseli­şinde tesirli oldu.

“ELVERİŞLİ KONUT HAKKI”

Barınma, İnsan Hakları Kozmik Bildirgesi’nde tanımlanmış temel haklar ortasında yer alırken, Birleşmiş Milletler de (BM) “elverişli konut hakkı” ile, insanlık onuruna yaraşır hayat şartlarını sağlayan bir konutun taban niteliklerini şu yedi hususta özetliyor:

-Bireylerin yerinden edilme kaygısı olmamalı

-Su, kanalizasyon, elektrik ve ısınma üzere kentsel hizmetlere erişebilmeli

-Bedeli hane halkı bütçesini zorlamamalı

-Farklı ihtiyaçları olan kümelerin muhtaçlıklarını karşılayabilmeli

-Mimari dizaynıyla da sağlıklı ve kâfi bir ömür alanı sunmalı

-Kolayca ulaşabilir olmalı

-Bulunduğu etrafın kültürel kimliğine ve ömür biçimine uygun olmalı.

KİRACILIKTA REKOR ARTIŞ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran 2015-2024 devrinde Türkiye’de kurumsal olmayan toplam nüfus yüzde 10,2 oranındaki artışla 84 milyon 130 bine ulaştı. Bu devirde artan 7 milyon 761 bin şahıstan yalnızca 1 milyon 28 bini kendi konutuna sahip olabildi.

Oturduğu konutta mal sahibi olanların sayısı bu devirde yalnızca yüzde 2,2 arttı. Buna karşılık kirada oturanların sayısı ise birebir devirde yüzde 32,5 artışla 23 milyon 582 bin şahsa ulaştı. Böylelikle dokuz yılda kiradaki nüfusa 5 milyon 788 bin kişi daha eklendi. 2015’te kendi konutunda oturanların toplam nüfusta yüzde 60,4 olan hissesi 2024’te yüzde 56,1’e düşerken, kiracıların oranı yüzde 23,3’ten yüzde 28’e yükseldi.

OECD ARAŞTIRMASI NEYİ GÖSTERİYOR?

OECD’nin Konut Fiyat (Housing Prices) Araştırması, OECD’ye üye 38 ülke ile üyeliğe aday altı ülkeyi kapsıyor. Araştırmada konut fiyatları ve kiralardaki yıllar prestijiyle artışların seyri inceleniyor. Araştırma baz yılı 2015 olmakla birlikte 1956’ya kadar geriye de gidiyor. Her yıl güncellenerek bu ülkelerdeki fiyat değişimini gözlemlemeyi mümkün kılan konut kira, gerçek ve nominal konut fiyat, fiyat/kira ve fiyat/gelir endeksleri olmak üzere beş bileşenden oluşuyor. Gerçek konut fiyat endeksi, nominal konut fiyat endeksinin OECD ulusal hesaplar bilgi tabanındaki her ülkedeki tüketici harcama deflatörüne oranıyla veriliyor.

Her iki endeks de mevsimsel olarak uyarlanıyor. Fiyat/gelir oranı, nominal konut fiyat endeksinin kişi başına düşen nominal kullanılabilir gelire bölünmesiyle elde ediliyor. Fiyat/kira oranı, nominal konut fiyat endeksinin konut kira fiyat endeksine bölünmesiyle elde ediliyor ve konut sahipliğinin karlılığının bir ölçüsü olarak bedellendiriliyor.

patronlardunyasi.com